ΚΥΠΕ
Ομόφωνα υιοθέτησε η Ολομέλεια της Βουλής πρόταση νόμου «για αποκατάσταση της προστασίας των λεγόμενων «εγκλωβισμένων αγοραστών», δηλαδή προσώπων που έχουν αποπληρώσει το τίμημα αγοράς ενός ακινήτου, χωρίς ωστόσο να έχουν καταστεί ιδιοκτήτες λόγω ύπαρξης εμπράγματων βαρών ή απαγορεύσεων που βαραίνουν τον πωλητή.
Η ανάγκη για νέα νομοθετική ρύθμιση προέκυψε μετά την έκδοση της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Πολιτική Έφεση 285/2018, στις 20 Ιουνίου 2024, σύμφωνα με την οποία κρίθηκαν αντισυνταγματικές συγκεκριμένες διατάξεις του ισχύοντος νόμου, καθιστώντας αδύνατη την προστασία των εγκλωβισμένων αγοραστών που είχαν αγοράσει ακίνητο πριν την έναρξη της ισχύος των σχετικών προβλέψεων.
Η νέα πρόταση νόμου, την οποία κατέθεσε η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, προβλέπει έναν νέο μηχανισμό μεταβίβασης των τίτλων ιδιοκτησίας στους εγκλωβισμένους αγοραστές, σε συμμόρφωση με τις συνταγματικές επιταγές και τα ευρήματα του Ανωτάτου.
Ένα από τα πιο κρίσιμα σημεία που ρυθμίζει η νομοθεσία αφορά την περίπτωση όπου οι δανειστές ή άλλα πρόσωπα που έχουν εγγράψει βάρη ή απαγορεύσεις αρνούνται «καταχρηστικά και αδικαιολόγητα» να δώσουν τη συγκατάθεσή τους για μεταβίβαση, παρά την πλήρη εξόφληση του τιμήματος από τον αγοραστή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προβλέπεται ότι η απαιτούμενη συγκατάθεση μπορεί να υποκατασταθεί με δικαστικό διάταγμα, το οποίο θα κατατίθεται στον διευθυντή του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας.
Επίσης με το νέο νόμο ορίζεται προθεσμία 45 ημερών από την άρνηση συγκατάθεσης για την υποβολή σχετικής αίτησης στο δικαστήριο και αναστέλλεται οποιαδήποτε σχετική εκκρεμούσα διαδικασία (βάσει των Νόμων περί Πτώχευσης, Εταιρειών ή άλλων σχετικών διατάξεων) μέχρι την έκδοση του διατάγματος, εφόσον κατατεθεί σχετική αίτηση στο Κτηματολόγιο.
Επίσης δίνεται εξουσία στο Ανώτατο Δικαστήριο να εκδώσει Διαδικαστικό Κανονισμό για την αποτελεσματική εφαρμογή της νέας νομοθεσίας και ροβλέπεται ρητά η δυνατότητα απόδειξης εξόφλησης μέσω εγγράφου απαλλαγής από αδειοδοτημένο πιστωτικό ίδρυμα ή διαχειριστή πιστωτικών διευκολύνσεων.
Στο πλαίσιο της συζήτησης στην Ολομέλεια, οι τοποθετήσεις των βουλευτών ανέδειξαν την κοινωνική διάσταση της νέας νομοθεσίας και την ανάγκη για συνέχιση της προσπάθειας επίλυσης του προβλήματος.
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ Φωτεινή Τσιρίδου ανέφερε πως η ψήφιση της πρότασης αποτελεί το επιστέγασμα μιας μακράς και επίμονης προσπάθειας, με στόχο την άρση μιας κατάφωρης αδικίας εις βάρος χιλιάδων συμπολιτών μας. Τόνισε ότι οι εγκλωβισμένοι αγοραστές κινδυνεύουν να χάσουν τη στέγη τους εξαιτίας οφειλών των πωλητών και όχι δικής τους υπαιτιότητας, παρά το γεγονός ότι έχουν εξοφλήσει ή συνεχίζουν να εξοφλούν κανονικά τα δάνειά τους. «Είναι καθήκον μας να νομοθετούμε όταν το δίκαιο των πολιτών που αντιπροσωπεύουμε καταπατείται», ανέφερε, προσθέτοντας πως η πολιτεία οφείλει να παρέμβει ώστε να διασφαλίσει τη δυνατότητα απόκτησης τίτλου ιδιοκτησίας. Παράλληλα, επεσήμανε ότι απομένει να αντιμετωπιστεί και η δεύτερη κατηγορία αγοραστών που, λόγω πολεοδομικών παραβάσεων, εξακολουθούν να στερούνται τίτλου.
Από την πλευρά του, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Άριστος Δαμιανού υπενθύμισε ότι κάποιοι είχαν προειδοποιήσει εγκαίρως για τις στρεβλώσεις που θα προκαλούσε το καθεστώς μεταβίβασης ακινήτων, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστούν χιλιάδες πολίτες και αλλοδαποί. Ανέφερε ότι η προηγούμενη νομοθεσία λειτούργησε αποτελεσματικά για δέκα χρόνια μέχρι που κρίθηκε αντισυνταγματική το 2024. Παρότι, όπως είπε, η νέα πρόταση δεν είναι τέλεια, διασφαλίζει τουλάχιστον 3.000 δικαιούχους. Τόνισε όμως ότι η προσπάθεια δεν τελειώνει εδώ και κάλεσε το Υπουργείο Εσωτερικών να συνεργαστεί για την επίλυση και της δεύτερης κατηγορίας εγκλωβισμένων. Απηύθυνε επίσης έκκληση προς τις τράπεζες και τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων να επιδείξουν την αναγκαία ανοχή και συνεργασία για να δικαιωθούν όσοι επλήγησαν από το φαινόμενο.
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ Μαρίνος Μουσιούττας χαρακτήρισε την πρόταση νόμου ως προϊόν στενής συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών και της Βουλής, τονίζοντας ότι επιδιώκει να δώσει λύση σε ένα «διαχρονικό, σύνθετο και ευαίσθητο κοινωνικό πρόβλημα». Όπως ανέφερε, η ρύθμιση σέβεται πλήρως το Σύνταγμα και τις αρχές του κράτους δικαίου και δημιουργεί έναν νέο συνταγματικό μηχανισμό για την πρώτη κατηγορία εγκλωβισμένων αγοραστών. Παρέπεμψε και στη θέση του ίδιου του Υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος χαρακτήρισε τη λύση ως «τη βέλτιστη δυνατή», σημειώνοντας ότι η συνεργασία των θεσμών μπορεί να δώσει απαντήσεις σε χρόνια προβλήματα. Παράλληλα, απηύθυνε έκκληση προς την εκτελεστική εξουσία να αναλάβει δράση και για τη δεύτερη κατηγορία αγοραστών, εκείνων που λόγω πολεοδομικών παραβάσεων εκ μέρους των πωλητών δεν μπορούν να αποκτήσουν τίτλο ιδιοκτησίας.
Ο Βουλευτής του ΕΛΑΜ Σωτήρης Ιωάννου, αναφερόμενος στο ιστορικό της υπόθεσης, επεσήμανε ότι οι επιστολές εκποιήσεων που εστάλησαν το τελευταίο διάστημα προς εγκλωβισμένους αγοραστές ήταν αποτέλεσμα της αθέτησης της δημόσιας δέσμευσης από τα τραπεζικά ιδρύματα να μην προσβάλουν συνταγματικά το νόμο που είχε ψηφίσει η Βoυλή. Όπως είπε, υπάρχει μια αποθράσυνση που είχε τις ρίζες της σε άλλες νομοθεσίες που ψήφισε η Βουλή. Αναγνώρισε ότι η παρούσα πρόταση δεν αποτελεί την τέλεια λύση, αλλά «έρχεται να καλύψει αριθμό συμπολιτών μας που έμειναν εκτεθειμένοι». Εξέφρασε την ελπίδα ότι με τις κατάλληλες τροποποιήσεις θα καλυφθούν και όσοι παραμένουν χωρίς λύση, τονίζοντας με έμφαση πως «δεν πρέπει να προχωρήσουν εκποιήσεις κατοικιών εγκλωβισμένων αγοραστών» και καλώντας όλους τους εμπλεκομένους να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους.
Ο Πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων Σταύρος Παπαδούρης στάθηκε στη δέσμευση που είχαν δώσει οι πιστωτές να μην προχωρήσουν σε ένσταση κατά της προηγούμενης νομοθεσίας, η οποία τελικά αθετήθηκε, οδηγώντας την υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου. Χαιρέτισε τη νέα προσπάθεια και τη συνεργασία Βουλής και Υπουργείου Εσωτερικών, σημειώνοντας ότι, παρότι δεν καλύπτονται όλες οι περιπτώσεις και σε κάποιες δεν είναι δυνατή η έκδοση τίτλου, «υπό τις περιστάσεις γίνεται αυτό που πρέπει να γίνει». Κατήγγειλε ότι εντοπίστηκαν πλειστηριασμοί παρά τις διαβεβαιώσεις ότι δεν θα προχωρούσαν τα πιστωτικά ιδρύματα και οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και απηύθυνε έκκληση προς τους μελλοντικούς αγοραστές να τηρούν τις υποχρεώσεις τους και να καταθέτουν το πωλητήριο έγγραφο στο Κτηματολόγιο για να διασφαλίζουν τα δικαιώματά τους.
Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ Μαρίνος Σιζόπουλος χαρακτήρισε την πρόταση νόμου βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο σημείωσε ότι δεν καλύπτει το σύνολο των εγκλωβισμένων αγοραστών. Όπως ανέφερε, «αφού δεν υπάρχει πρόθεση από άλλους θεσμούς να καλύψουν αυτούς, το Κοινοβούλιο οφείλει να λάβει πρωτοβουλία με ό,τι αυτό συνεπάγεται». Ζήτησε όπως θεσπιστεί ότι όποιος έχει αποπληρώσει να μπορεί να λάβει τίτλο και κάλεσε όλους τους βουλευτές σε αγαστή συνεργασία, ώστε να κατατεθούν συγκεκριμένες εισηγήσεις για να λυθούν όλα τα ζητήματα, ένα προς ένα και να διασφαλιστεί το μέλλον των αγοραστών.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ανδρέας Πασιουρτίδης υπενθύμισε ότι με τη νομοθεσία του 2015 με την οποία λυνόταν το θέμα των εγκλωβισμένων αγοραστών αλλά τελικά το 2018 υπαναχώρησαν από τη δέσμευσή τους, την πρόσβαλαν και κρίθηκε αντισυνταγματική. Σχολιάζοντας τη στάση των τραπεζών, είπε πως «όταν ένας τομέας είναι τόσο παραχαϊδεμένος από κάποιους, όπως οι τράπεζες, δεν θα διστάσει να αθετήσει και τις διαβεβαιώσεις που έδωσε ενώπιον της Βουλής» και προειδοποίησε πως ίσως σε μερικά χρόνια να συζητούμε ξανα. Κατήγγειλε ότι, ενώ συζητούσαν στη Βουλή, πολίτες λάμβαναν ειδοποιήσεις εκποίησης και κάλεσε τις τράπεζες να μην επανέλθουν με «νομικίστικες εξυπνάδες» για να αμφισβητήσουν τη νέα ρύθμιση. Τις κάλεσε να βοηθήσουν τον κόσμο να κοιμάται ήσυχος, για να μην κινδυνεύει να χάσει το σπίτι που πλήρωσε λόγω των κακών πρακτικών των τραπεζών.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ Πανίκος Λεωνίδου στηλίτευσε τη στάση των πιστωτών που, ενώ αρχικά είχαν συμφωνήσει να μην προσβάλουν τη νομοθεσία για τους εγκλωβισμένους αγοραστές, τελικά το έπραξαν. Τους κάλεσε να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την ανάγνωση του κειμένου που θα ψηφίσουν, εκφράζοντας την ελπίδα ότι δεν θα υπάρξει νέα προσφυγή. Επισήμανε ότι με τη νέα νομοθεσία ίσως για πρώτη φορά ενισχύεται η αγοραστική δύναμη του μεσαίου απλού πολίτη, ανθρώπων που επένδυσαν τους κόπους μιας ζωής και κινδύνεψαν να χάσουν την περιουσία τους λόγω ενός συστήματος που επέτρεπε στους εργολάβους να θέτουν τα δικά τους συμφέροντα πάνω από τα δικαιώματα των καλόπιστων αγοραστών. Αν και δεν επιλύονται όλες οι περιπτώσεις, εκτίμησε ότι αποκαθίστανται γύρω στις 5.000 περιπτώσεις που σχετίζονται με εμπράγματα βάρη, ενώ αντίστοιχος αριθμός αφορά περιπτώσεις πολεοδομικών παραβιάσεων. Τόνισε ότι το Κοινοβούλιο μπορεί, όταν θέλει, να παρεμβαίνει για την προστασία των αδυνάτων και υποσχέθηκε ότι ο αγώνας θα συνεχιστεί για να αντιμετωπιστούν και τα πολεοδομικά ζητήματα.
Από την πλευρά του, ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Ονούφριος Κουλλάς εξήρε το γεγονός ότι όλοι οι βουλευτές στάθηκαν ανάχωμα σε μια αδικία, προς τιμήν τους. Υπογράμμισε πως είναι αδιανόητο να χάνει την περιουσία του ένας καλόπιστος και συνεπής δανειολήπτης εξαιτίας των σφαλμάτων άλλων. Υπενθύμισε ότι ο ΔΗΣΥ είχε καταδικάσει εξαρχής την απόφαση του δικαστηρίου και αναζήτησε λύση. Κάλεσε τις τράπεζες και τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων «να τιμήσουν όσα συμφώνησαν», ενώ ανέφερε πως έχει ήδη ζητήσει και έλαβε από τη Γραμματεία της Βουλής τη γραπτή τους δέσμευση που είχαν δώσει στο παρελθόν ότι θα συνεργαστούν για το θέμα. Σημείωσε, επίσης, ότι και με την προηγούμενη νομοθεσία εξασφαλίστηκε η έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας για χιλιάδες πολίτες και ζήτησε να βρεθούν λύσεις και για τα προβλήματα που απορρέουν από πολεοδομικές παρατυπίες.
ΥΠΕΣ: Τέλος στο αδιέξοδο για 9.497 περιπτώσεις εγκλωβισμένων αγοραστών
Την ψήφιση της πρότασης νόμου από την Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων, με την οποία τροποποιούνται οι περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμοι, που αφορούν τους εγκλωβισμένους αγοραστές ακινήτων, χαιρετίζει το Υπουργείο Εσωτερικών.
«Με τη σημερινή εξέλιξη, δίνεται λύση για απεμπλοκή από το αδιέξοδο 9.497 περιπτώσεων εγκλωβισμένων αγοραστών, των οποίων οι αιτήσεις παρέμειναν σε εκκρεμότητα μετά την έκδοση της δικαστικής απόφασης τον Ιούνιο του 2024, με την οποία κρίθηκαν αντισυνταγματικές πρόνοιες του νόμου που ψηφίστηκε το 2015», αναφέρει σε ανακοίνωση το Υπουργείο Εσωτερικών.
Προσθέτει ότι η βούληση για επίλυση του θέματος κατά τρόπο συμβατό με το Σύνταγμα και τις δικαστικές αποφάσεις ήταν κοινή, εξ ου και υπήρξε στενή συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών και της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών και Δημόσιας Τάξης, στο πλαίσιο της ad hoc ομάδας εργασίας που συστάθηκε για τον σκοπό αυτό.
Επικαλούμενο την τροποποίηση που ενέκρινε η Ολομέλεια, για τις περιπτώσεις με προγενέστερα εμπράγματα βάρη, το Υπουργείο Εσωτερικών αναφέρει ότι «απαιτείται η προσκόμιση της έγγραφης συγκατάθεσης των προσώπων ή του οργανισμού που είναι ο κάτοχος του εμπράγματου βάρους».
«Εφόσον εξασφαλιστεί η έγγραφη συγκατάθεση, ο Διευθυντής του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας θα έχει τη δυνατότητα να προβεί σε ακύρωση των εν λόγω εμπράγματων βαρών, έτσι ώστε το ακίνητο να μεταβιβάζεται επ’ ονόματι του αγοραστή, ανεξαρτήτως άλλων εμπράγματων βαρών που έπονται», προσθέτει.
Περαιτέρω, αναφέρει ότι «παρέχεται το δικαίωμα στον αγοραστή, σε περίπτωση που τα πρόσωπα προς όφελος των οποίων επενεργούν τα εγγεγραμμένα εμπράγματα βάρη ή/και οι απαγορεύσεις αρνούνται καταχρηστικά και αδικαιολόγητα την παροχή της ως άνω προβλεπόμενης εγγραφής συγκατάθεσης και νοουμένου ότι το τίμημα πώλησης έχει πλήρως εξοφληθεί, να καταθέσει αίτηση στο Δικαστήριο για εξασφάλιση διατάγματος Δικαστηρίου ότι τα εν λόγω πρόσωπα αρνούνται καταχρηστικά και αδικαιολόγητα την παροχή της εν λόγω συγκατάθεσης».
Μέσω της τροποποίησης, προσθέτει, «συνεχίζεται η εφαρμογή για μεταβίβαση παραχώρηση τίτλου ιδιοκτησίας σε αιτήσεις, στις οποίες είτε δεν υπάρχουν εμπράγματα βάρη είτε αυτά είναι μεταγενέστερα του αγοραπωλητήριου εγγράφου».
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με το ΥΠΕΣ, στις περιπτώσεις όπου δεν είχε εκδοθεί ξεχωριστός τίτλος, καθορίζεται στον νόμο χρονικό περιθώριο οκτώ μηνών για την προσκόμιση των σχετικών πιστοποιητικών στις περιπτώσεις όπου δεν έχει εκδοθεί ξεχωριστός τίτλος ιδιοκτησίας.
Προσθέτει ότι με την κατάθεση των απαραίτητων αποδεικτικών, η χρονική περίοδος για την έκδοση του τίτλου ιδιοκτησίας, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την εξέταση της αίτησης, οροθετείται στα δύο χρόνια.
Το Υπουργείο Εσωτερικών εκφράζει ευχαριστίες προς τον Πρόεδρο και τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών και Δημόσιας Τάξης όλων των πολιτικών παρατάξεων για την εποικοδομητική και υπεύθυνη στάση τους στο πλαίσιο της ad hoc ομάδας εργασίας που συστάθηκε, για να εξετάσει το θέμα.
Επίσης, ευχαριστίες το ΥΠΕΣ εκφράζει και προς τη Νομική Υπηρεσία για τη νομική καθοδήγηση προς το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας και το Υπουργείο, καθώς και προς τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και τους Συνδέσμους Τραπεζών και Εταιρειών Εξαγοράς Πιστώσεων «για την ουσιαστική συμμετοχή τους στη συζήτηση και στην προσπάθεια για τη νομοθετική ρύθμιση του ζητήματος κατά τρόπο συνταγματικό και νομικά ορθό».
