Γράφει η Χρύσα Λιάγγου
Ρόλο «κλειδί» στη στρατηγική υποκατάστασης του ρωσικού φυσικού αερίου με αμερικανικό LNG αποδίδει η Ουάσιγκτον στην Ελλάδα, όπως φάνηκε από τις δηλώσεις των αξιωματούχων της κυβέρνησης των ΗΠΑ που συμμετέχουν στη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (P-ΤEC), οι διήμερες εργασίες της οποίας ξεκίνησαν χθες στην Αθήνα.
«Στις ΗΠΑ έχουμε μεγάλα αποθέματα και έχουμε την ευκαιρία να υποκαταστήσουμε κάθε κυβικό μέτρο αερίου από τη Ρωσία στη Δυτική Ευρώπη, με ασφάλεια εφοδιασμού και μειωμένο κόστος, προς αμοιβαίο όφελος. Κάθε κυβικό ρωσικού αερίου που δεν θα διοχετευθεί στην Ευρώπη θα μείνει στο έδαφος και δεν θα χρηματοδοτήσει την πολεμική μηχανή του Πούτιν. Η Ελλάδα είναι το ιδανικό σημείο εισόδου, μια ιστορική ναυτιλιακή δύναμη, με την υποδομή να φτάσει το αμερικανικό LNG στην Ευρώπη», είπε ο υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ, ξεδιπλώνοντας μαζί με τον υπουργό Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ όλη την πολιτική Τραμπ στον τομέα της ενέργειας.
«Είμαστε δεσμευμένοι σε κοινές αξίες. Υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, με στόχο την ευημερία και την ειρήνη. Οι ΗΠΑ θα πουλάνε ενέργεια στους φίλους και τους συμμάχους τους, έτσι ώστε να μην αγοράζουν ενέργεια από τρομοκράτες… Θα παράξουμε όσο περισσότερο αέριο μπορούμε για να ρίξουμε τις τιμές» είπε ο κ. Μπέργκαμ.
Την πρώτη ημέρα των εργασιών της συνόδου, που άνοιξε με την υπογραφή της συμφωνίας ExxonMobil, Energean, HELLENiQ ENERGY για την είσοδο της αμερικανικής εταιρείας στο θαλάσσιο οικόπεδο «Ιόνιο 2» σε ποσοστό 60%, οι Aμερικανοί αξιωματούχοι επικεντρώθηκαν στις υποδομές για τη μεταφορά του αμερικανικού LNG, που συμπεριλαμβάνουν τερματικούς σταθμούς, σταθμούς επαύξησης δυναμικότητας των υφιστάμενων υποδομών στη διαδρομή του Κάθετου Διαδρόμου, αλλά και πλοία.
Με αυτό το ενδιαφέρον συνδέονται και οι διερευνητικές επαφές για συνεργασία μεταξύ Ελλήνων εφοπλιστών και Αμερικανών αξιωματούχων και επιχειρηματιών, που έλαβαν χώρα χθες στο πλαίσιο της συνόδου. Μεταξύ αυτών μεγάλα ονόματα της ελληνικής ναυτιλίας, όπως η Μαρία Αγγελικούση, ο Γιάννης Αλαφούζος, ο Νίκος Τσάκος και ο Γιώργος Προκοπίου.
Το μήνυμα
«Αν κατασκευάσουμε τις υποδομές μπορούμε να αντικαταστήσουμε κάθε μόριο ρωσικού αερίου στην Ευρώπη», είπε ο κ. Ράιτ, απευθυνόμενος στο ακροατήριο των υπουργών και κορυφαίων εκπροσώπων επιχειρήσεων από 25 χώρες της Ευρώπης που συγκεντρώθηκαν χθες στο Ζάππειο, με αποδέκτες κυρίως την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που εμπλέκονται στον Κάθετο Διάδρομο, έργο στρατηγικής σημασίας για τις εξαγωγές του αμερικανικού αερίου.
Οι ΗΠΑ στηρίζουν τα στρατηγικά τους σχέδια πλήρους υποκατάστασης του ρωσικού αερίου στις υποδομές της Ελλάδας και συγκεκριμένα στους δύο τερματικούς σταθμούς της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης και φέρονται να στηρίζουν και την υλοποίηση του δεύτερου FSRU που προωθεί η Gastrade στην Αλεξανδρούπολη.
Είναι πολύ πιθανό μάλιστα η στήριξη αυτή να εκφραστεί και επίσημα σήμερα από την αμερικανική πλευρά, πιθανότατα με επίσημες δηλώσεις για κάποιου είδους μελλοντική συμμετοχή στο έργο (μετοχική ή χρηματοδοτική) από το κρατικό fund DFC.
Σήμερα, δεύτερη ημέρα των εργασιών της συνόδου αναμένεται εξάλλου να οριστικοποιηθεί και να ανακοινωθεί το μνημόνιο συνεργασίας της κοινής εταιρείας Atlantic-See LNG Trade των ΔΕΠΑ, Αktor με εταιρείες της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Ουκρανίας στις οποίες θα καταλήγει το αμερικανικό LNG από την Αλεξανδρούπολη και τη Ρεβυθούσα.
Πρόκειται για ποσότητες που μπορεί να φτάνουν και τα 4 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως, τις οποίες η Atlantic-See LNG Trade θα προμηθεύεται μέσω μακροπρόθεσμου συμβολαίου (άνω των 10 ετών) από την αμερικανική Venture Global με την οποία αναμένεται επίσης σήμερα να υπογραφεί η κατ’ αρχάς συμφωνία προμήθειας.
Οι εφοπλιστές Γιάννης Αλαφούζος, Μιχάλης Χανδρής, Ιωάννα Προκοπίου και Νίκος Τσάκος είχαν επαφές με Αμερικανούς επιχειρηματίες στο πλαίσιο της Διατλαντικής Ενεργειακής Συνεργασίας που ξεκίνησε χθες στην Αθήνα.
Μία ακόμη συμφωνία αναμένεται να υπογραφεί σήμερα στο πλαίσιο της συνόδου από τους διαχειριστές των συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Μολδαβίας και Ουκρανίας.
Αφορά τη δρομολόγηση ενός νέου προϊόντος (Rout 2) μεταφοράς φυσικού αερίου από τον τερματικό σταθμό Αλεξανδρούπολης στη Βουλγαρία και από εκεί μέσω του Κάθετου Διαδρόμου στην Ουκρανία.
Αξιοσημείωτες είναι και οι έμμεσες πιέσεις που ασκήθηκαν από τους δύο Αμερικανούς υπουργούς προς την Ε.Ε. και τις κυβερνήσεις των χωρών-μελών σχετικά με την άρση του ρυθμιστικού πλαισίου για τα ορυκτά καύσιμα.
«Αν οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να δραστηριοποιηθούν λόγω υπερβολικού ρίσκου και κόστους, το αέριο θα πάει αλλού», είπε ο κ. Ράιτ. «Η ροή της ενέργειας δεν πρέπει να σταματάει με ρυθμίσεις και κανονισμούς. Στην Ιστορία δεν υπάρχουν σπουδαίοι ρυθμιστές, αλλά σπουδαίοι εφευρέτες» είπε ο κ. Μπέργκαμ.
Οι ελληνικές εταιρείες
«Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η σταθερότητα, η ειρήνη και η ευημερία της περιοχής προϋποθέτουν την πλήρη απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο», τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, υποδεχόμενος τους συνέδρους. Εκανε ειδική αναφορά στις υποδομές της χώρας και στον ρόλο της ως κόμβου φυσικού αερίου και συντάχθηκε πλήρως με την αμερικανική πολιτική στον τομέα της ενέργειας, την οποία διαβεβαίωσε ότι οι ελληνικές εταιρείες είναι έτοιμες να στηρίξουν. «Ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας είναι ισχυρός και έτοιμος να αναλάβει την ευκαιρία που δημιουργείται για την εισαγωγή αμερικανικού LNG στην περιοχή», ανέφερε.
Στις τεράστιες προοπτικές για τη μελλοντική συνεργασία Ελλάδας – ΗΠΑ αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνάντηση που είχε μία ημέρα πριν με τους δύο Αμερικανούς υπουργούς, στους οποίους επεσήμανε τον ρόλο της Ελλάδας ως φυσικής πύλης εισόδου του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Τι σηματοδοτεί η συμφωνία με την ExxonMobil
Ο αμερικανικός κολοσσός ΕxxonMobil επεκτείνει την παρουσία του στην Ελλάδα, πέραν της Κρήτης, και στο Ιόνιο, αναβαθμίζοντας το ελληνικό πρόγραμμα έρευνας και αξιοποίησης υδρογονανθράκων που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον και της επίσης αμερικανικής Chevron.
Το ενδιαφέρον της ExxonMobil για είσοδο στο Μπλοκ 2 στο Ιόνιο, βορειοδυτικά της Κέρκυρας, επισημοποιήθηκε χθες με την υπογραφή συμφωνίας με τις ελληνικές εταιρείες HELLENiQ ENERGY και Energean στο Ζάππειο, παρουσία του υπουργού Ενέργειας της Ελλάδας Σταύρου Παπασταύρου και των Αμερικανών υπουργών Ενέργειας Κρις Ράιτ και Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ, στην έναρξη των εργασιών της Διατλαντικής Ενεργειακής Συνεργασίας (P-ΤEC).
H ExxonMobil μπαίνει στην παραχώρηση των Energean – HELLENiQ ENERGY (Farm-In) με ποσοστό 60% εξαγοράζοντας ποσοστά από τις δύο ελληνικές εταιρείες, με το ποσοστό της Energean να περιορίζεται στο 30% από το αρχικό 75% και της HELLENiQ ENERGY στο 10% από το αρχικό 25%.
Το Block 2 αποτελεί την πλέον ώριμη παραχώρηση για τη διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης στη δομή Ασωπός-1, όπου έχει εντοπιστεί ταμιευτήρας ανθρακικών πετρωμάτων σε βάθος 4.000 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας που αφορά σε δυνητικό κοίτασμα περίπου 200 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου.
Η Energean παραμένει διαχειριστής της παραχώρησης (operator) στη διάρκεια της ερευνητικής περιόδου, ενώ σε περίπτωση ανακάλυψης κοιτάσματος, ρόλο διαχειριστή για την ανάπτυξή του θα αναλάβει η ExxonMobil.
Σε αυτή τη δεύτερη φάση, όπως τόνισε ο αντιπρόεδρος Παγκόσμιας Ερευνας της ExxonMobil Τζον Αρντιλ μιλώντας χθες με δημοσιογράφους, για την πλήρη ανάπτυξη του κοιτάσματος θα απαιτηθούν επενδύσεις της τάξης των 5-10 δισ. δολαρίων, ενώ το κόστος της ερευνητικής γεώτρησης θα κυμανθεί μεταξύ 50 και 100 εκατ. δολαρίων. Η ερευνητική γεώτρηση θα πραγματοποιηθεί με ευθύνη της Energean, ενώ τα κεφάλαια που απαιτούνται, σύμφωνα με πηγές της ελληνικής εταιρείας, έχει συμφωνηθεί να τα καταβάλει εξ ολοκλήρου η ExxonMobil έναντι ανταλλάγματος για την είσοδό της στην παραχώρηση.
Ο αντιπρόεδρος της αμερικανικής εταιρείας τοποθέτησε την απόφαση για την ερευνητική γεώτρηση μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026, με προοπτική υλοποίησης το 2027. Αν όλα εξελιχθούν θετικά, η παραγωγή φυσικού αερίου αναμένεται να ξεκινήσει στις αρχές της δεκαετίας του 2030, είπε ο κ. Αρντιλ, ενώ συνέδεσε την επιτυχία του εγχειρήματος με τρεις παράγοντες: την τεχνογνωσία, τους εμπορικούς όρους και τη στενή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση.
«Εχουμε αφιερώσει πολύ χρόνο σε ουσιαστικό διάλογο και θα συνεχίσουμε τις συζητήσεις την επόμενη εβδομάδα», είπε ο ίδιος, ενώ ερωτηθείς για το πότε η εταιρεία θα προχωρήσει σε γεώτρηση στις παραχωρήσεις της Κρήτης (νότια και νοτιοδυτικά του νησιού) είπε ότι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η αξιολόγηση των σεισμικών δεδομένων.
Η αμερικανική εταιρεία βρισκόταν σε συζητήσεις με την Energean για τη συμμετοχή της στην παραχώρηση του Ιουνίου πάνω από ένα χρόνο. Η είσοδος της ExxonMobil κράτησε ουσιαστικά ζωντανό το κοίτασμα στο συγκεκριμένο block, αφού βάσει των συμβατικών υποχρεώσεών της η Energean θα έπρεπε τον Μάρτιο του 2026 ή να προχωρήσει σε ερευνητική γεώτρηση, που σήμαινε να αναλάβει ένα υψηλό ρίσκο, ή να το επιστρέψει στην ΕΔΕΥΕΠ.
Με την έγκριση της συμφωνίας εισόδου της αμερικανικής εταιρείας στο Block 2 από την ΕΔΕΥΕΠ τις αμέσως επόμενες ημέρες, η κοινοπραξία θα αιτηθεί και παράταση του ερευνητικού προγράμματος κατά τα προβλεπόμενα στο θεσμικό πλαίσιο. Η ανακοίνωση για γεώτρηση στο Ιόνιο έρχεται 40 χρόνια μετά την τελευταία υποθαλάσσια γεώτρηση που πραγματοποιήθηκε σε περιοχές εντός της ελληνικής επικράτειας. Σημειώνεται ότι η τελευταία φορά που εκτελέστηκε εξερευνητική γεώτρηση στον θαλάσσιο χώρο για την ανακάλυψη νέου κοιτάσματος ήταν οι δύο γεωτρήσεις Νηρέας-1 και Ολυμπία-1, στα ανοικτά του Θερμαϊκού Κόλπου, το 1986.
«Είμαστε εδώ, στην Αθήνα, καθώς επεκτείνουμε το αποτύπωμά μας στην Ανατολική Μεσόγειο και στη γύρω περιοχή. Διαθέτουμε ήδη δύο ανακαλύψεις στην Κύπρο και άλλες στην Αίγυπτο, ενώ σήμερα επεκτείνουμε την ερευνητική μας δραστηριότητα στην Ελλάδα, προσθέτοντας ένα τρίτο, ιδιαίτερα ελπιδοφόρο θαλάσσιο block», τόνισε ο κ. Αρντιλ κατά την υπογραφή της συμφωνίας. Η νέα αυτή προσθήκη, σημείωσε, «θέτει τις βάσεις μιας στρατηγικής συνεργασίας που θα οδηγήσει σε γεώτρηση εντός του χρονικού ορίζοντα του 2027».
Για ένα νέο κεφάλαιο στην ενεργειακή ιστορία της Ελλάδας έκανε λόγο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και σημείωσε: «Η ExxonMobil, ο αμερικανικός ενεργειακός κολοσσός, επεκτείνει τη δραστηριότητά της στην πατρίδα μας. Ηδη έχει παρουσία σε δύο θαλάσσια οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Σήμερα κάνει το επόμενο μεγάλο βήμα: μπαίνει και σε ένα τρίτο οικόπεδο, στο Ιόνιο». Τη συμφωνία είχε προαναγγείλει πριν από την υπογραφή ο υπουργός Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι «η κυβέρνηση έχει καταστήσει την ανάπτυξη του upstream κορυφαία προτεραιότητα, σε πλήρη συντονισμό με τον πρωθυπουργό».
Οι «3+1» για τις διασυνδέσεις στην Αν. Μεσόγειο
Tη στήριξη της πρωτοβουλίας «3+1» σε ευρύτερα έργα περιφερειακής διασυνδεσιμότητας επιβεβαίωσαν ΗΠΑ, Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ σε κοινή δήλωση έπειτα από συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της συνεδρίασης της διακυβερνητικής διατλαντικής συνεργασίας για την ενέργεια (P-Tec). Οι υπουργοί Ενέργειας των τριών χωρών καταδίκασαν επίσης τις ρωσικές προσπάθειες να παρακάμψουν τις κυρώσεις στο πετρέλαιο και να χρηματοδοτήσουν τη συνεχιζόμενη πολεμική επίθεση κατά της Ουκρανίας, ενώ δήλωσαν ότι στοχεύουν να συνέλθουν εκ νέου στην Ουάσιγκτον, κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2026, για να προωθήσουν περαιτέρω τη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας μεταξύ των χωρών τους στο πλαίσιο του «Ανατολικομεσογειακού Διαλόγου Ενέργειας 3+1».
Στην κοινή δήλωσή τους γίνεται έμμεση αναφορά και στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Κύπρου -Ισραήλ (GSI) χωρίς να κατονομάζεται. Αναφέρεται γενικά σε στήριξη «έργων διασυνδεσιμότητας που βρίσκονται σε εξέλιξη», στα οποία σαφώς περιλαμβάνεται το έργο του GSI, αν και «παγωμένο» για πολλούς μήνες.
Οι υπουργοί Ενέργειας των τριών χωρών καθώς και οι συμπρόεδροι του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην κοινή δήλωση, «επαναβεβαίωσαν τη στήριξή τους σε ευρύτερα έργα περιφερειακής διασυνδεσιμότητας, τόσο σε αυτά που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη όσο και σε μελλοντικά, στο πλαίσιο του Διαδρόμου Ινδίας–Μέσης Ανατολής–Ευρώπης· στην ανάπτυξη της ενέργειας· και στη συνεργασία για την προστασία των ενεργειακών υποδομών». Επιπλέον, δεσμεύτηκαν να αξιοποιήσουν το σχήμα 3+1 για την υποστήριξη του στόχου διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών της περιοχής, μειώνοντας την εξάρτηση από κακόβουλους παράγοντες και ενισχύοντας τη συνδεσιμότητα μεταξύ ομοφρόνων περιφερειακών εταίρων.
