Παύλος Ξανθούλης
Διπλό ρόλο στο Ουκρανικό θα κληθεί να διαδραματίσει η Κύπρος, ως αποτέλεσμα της ανάληψης των καθηκόντων της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε., την 1η Ιανουαρίου 2026. Αφενός, η Κυπριακή Προεδρία θα κληθεί να διαχειριστεί και να προωθήσει τις νομικές πράξεις (legal acts) που θα συνοδεύουν την τροποποίηση του υφιστάμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Με στόχο, να υλοποιηθεί η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να «χορηγήσει δάνειο στην Ουκρανία ύψους 90 δισ. ευρώ για τα έτη 2026-2027, με βάση δανεισμό της Ε.Ε. από τις κεφαλαιαγορές που υποστηρίζεται από το δημοσιονομικό περιθώριο της Ε.Ε.». Αφετέρου, η Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου θα διαδραματίσει ρόλο και στην προώθηση του επόμενου πακέτου κυρώσεων που αναμένεται να δρομολογηθούν από την Ε.Ε. κατά της Ρωσίας, για τη συνεχιζόμενη στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία.
Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι το ζήτημα του νέου πακέτου κυρώσεων εναντίον του καθεστώτος Πούτιν, ήγειρε η Γαλλία πριν από μερικές μέρες, στη σύνοδο της Επιτροπής Μονίμων Αντιπροσώπων, Coreper, σημειώνοντας μεταξύ άλλων, τη σημασία να εργαστούν όλοι εποικοδομητικά μαζί με την επερχόμενη Κυπριακή Προεδρία, προς αυτή την κατεύθυνση. Στην ίδια συνεδρία, η Λιθουανία υπογράμμισε τη σημασία ανάληψης από την Κυπριακή Προεδρία της προώθησης των απαραίτητων νομικών πράξεων (legal acts), προκειμένου να τροποποιηθεί ο Πολυετής Δημοσιονομικός Προϋπολογισμός και να τροχοδρομηθεί η στήριξη της Ουκρανίας με ποσά που θα ανέλθουν σε 90 δισεκατομμύρια ευρώ, στη διάρκεια της διετίας 2026-2027, δάνειο το οποίο το Κίεβο οφείλει να αποπληρώσει μόνο εάν και εφόσον λάβει αποζημιώσεις από τη Μόσχα.
Η Κομισιόν φέρεται να είναι ήδη έτοιμη να καταθέσει πρόταση για το μέσο παροχής χρηματοδοτικής στήριξης προς την Ουκρανία.
Στη διάρκεια της συνεδρίας της Coreper, τα κράτη-μέλη τοποθετήθηκαν γύρω από τις αποφάσεις που λήφθηκαν για στήριξη της Ουκρανίας, με όλες σχεδόν τις αντιπροσωπείες να χαρακτηρίζουν το αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής ως «επιτυχία». Παρά την αδυναμία υλοποίησης του βασικού σεναρίου της Κομισιόν για αξιοποίηση συνολικά 210 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας. Και επίσης, παρά την άρνηση τριών κρατών-μελών, της Ουγγαρίας, της Τσεχίας και της Σλοβακίας, να συμβάλουν στη δανειοδότηση της Ουκρανίας στη βάση του σεναρίου που τελικά εγκρίθηκε, για χορήγηση δανείου προς το Κίεβο, ύψους 90 δισ. ευρώ, με βάση δανεισμό της Ε.Ε. από τις κεφαλαιαγορές που υποστηρίζεται από το δημοσιονομικό της περιθώριο.
Ειλικρινής ήταν η τοποθέτηση της Λιθουανίας, η οποία όπως πληροφορείται η «Κ», αμφισβήτησε ανοικτά κατά πόσον η συμφωνία που τελικά επιτεύχθηκε στη Σύνοδο Κορυφής, τα χαράματα της 19ης Δεκεμβρίου, είναι σε θέση να στείλει οποιοδήποτε μήνυμα στη Μόσχα εκ μέρους της Ε.Ε…
Τρία επόμενα βήματα
Σύμφωνα με άριστα ενημερωμένη κοινοτική πηγή, η οποία μίλησε στην «Κ», η απερχόμενη Δανική Προεδρία του Συμβουλίου Ε.Ε., ενημέρωσε την Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων, Coreper, ότι θα πρέπει να ακολουθηθούν τρία βήματα, προκειμένου να υλοποιηθεί η απόφαση για δανειοδότηση της Ουκρανίας:
Αφενός, θα πρέπει να υποβληθεί πρόταση για την τροποποίηση του Κανονισμού του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, η οποία να εξασφαλίσει την ομόφωνη έγκριση των 27 κρατών-μελών. Η ίδια πηγή, εξέφρασε την εκτίμηση ότι «δεν αναμένεται να υπάρξει πρόβλημα ή καθυστέρηση, καθώς τα τρία κράτη που διαφωνούν (Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία), έχουν ήδη εξαιρεθεί και δεν θα συμμετάσχουν στη δανειοδότηση της Ουκρανίας. Άρα, δεν έχουν κανένα λόγο να μην εγκρίνουν την τροποποίηση του ΠΔΠ, για την οποία απαιτείται ομοφωνία», πρόσθεσε η ίδια πηγή.
Η Κομισιόν φέρεται να είναι ήδη έτοιμη να καταθέσει πρόταση για το μέσο παροχής χρηματοδοτικής στήριξης προς την Ουκρανία, βάσει του άρθρου 212 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε.
Υπό το φως της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και δεδομένου ότι η πρόταση για δανειοδότηση της Ουκρανίας θα υλοποιηθεί μέσω ενισχυμένης συνεργασίας, τα 24 κράτη-μέλη που θα συμμετάσχουν, περιλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας, οφείλουν να αποστείλουν επιστολή στην Κομισιόν εκφράζοντας την πρόθεσή τους, ώστε να καταστεί δυνατή η κατάθεση της σχετικής πρότασης.
Το χέρι στην τσέπη;
Με βάση τις αποφάσεις που λήφθηκαν στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., το δάνειο ύψους 90 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία θα χρηματοδοτηθεί μέσω δανεισμού της Ε.Ε. από τις αγορές. Άρα, η Ε.Ε. είναι υπόχρεη να καταβάλλει τους τόκους και να αποπληρώσει το δάνειο, ενώ αντίθετα η Ουκρανία θα καταστεί υπόχρεη να αποπληρώσει το χρέος που θα δημιουργηθεί, μόνο εάν και εφόσον εξασφαλίσει αποζημιώσεις από τη Ρωσία και σε κάθε περίπτωση, χωρίς τόκο. Καταρχάς η αποπληρωμή του δανείου θα γίνεται από τον υφιστάμενο προϋπολογισμό της Ε.Ε., μέσω του λεγόμενου «budget headroom» και των εισφορών που έχουν ήδη γίνει. Κατά συνέπεια, όπως άφηναν να διαρρεύσει κοινοτικοί κύκλοι, «κατά τη χορήγηση του δανείου, δεν απαιτούνται νέες, άμεσες εθνικές εισφορές από τα 24 κράτη-μέλη που θα συμμετάσχουν στη δανειοδότηση της Ουκρανίας», περιλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ωστόσο, τα πράγματα θα είναι πολύ διαφορετικά εάν δεν καταβληθούν αποζημιώσεις από τη Ρωσία και εάν ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. χρειαστεί πρόσθετους πόρους για να καλύψει τόκους και αποπληρωμές του κοινού δανεισμού. Κάτι που θα κληθούν να καλύψουν τα 24 κράτη-μέλη περιλαμβανομένης και της Κύπρου. «Αναλογικά», με βάση τις εισφορές του κάθε κράτους-μέλους, διευκρίνισε η ίδια κοινοτική πηγή.
Οι επόμενες κυρώσεις
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει αποφασισμένη να διατηρήσει και να αυξήσει την πίεση στη Ρωσία προκειμένου αυτή να σταματήσει τον βάναυσο επιθετικό της πόλεμο και να συμμετάσχει σε ουσιαστικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις», αναφέρουν τα Συμπεράσματα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής. Στο πλαίσιο αυτό, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το Συμβούλιο να συνεχίσει να επεξεργάζεται νέα δέσμη κυρώσεων, με σκοπό να την εγκρίνει το συντομότερο δυνατό, μετά την παρουσίασή της, στις αρχές του 2026». Οι πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει παραπέμπουν σε ένα νέο πακέτο μέτρων που ενδέχεται να επιχειρηθεί να εγκριθεί παράλληλα με τη συμπλήρωση τεσσάρων ετών από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στις 22 Φεβρουαρίου 2026, επί Κυπριακής Προεδρίας.
Σημειώνεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδίκασε «τη συνεχιζόμενη στρατιωτική στήριξη που παρέχουν το Ιράν, η Λευκορωσία και η Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας, μεταξύ άλλων» προς τη Ρωσία. Και κάλεσε «όλες τις χώρες να σταματήσουν αμέσως κάθε άμεση ή έμμεση βοήθεια προς τη Ρωσία στον επιθετικό της πόλεμο κατά της Ουκρανίας, ιδίως μέσω της παροχής αγαθών ή κατασκευαστικών στοιχείων διπλής χρήσης».
