Του Γιάννη Ιωάννου
Ως άκρως σημαντική για την περαιτέρω υποβοήθηση, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις προσπάθειες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για άρση του αδιεξόδου στο Κυπριακό κρίνεται η περιοδεία, από τη Δευτέρα, του ειδικού απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Γιοχάνες Χαν στη Κύπρο. Ο πρώην Ευρωπαίος επίτροπος που διόρισε η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε από τη Δευτέρα, που βρίσκεται στη Λευκωσία, σειρά επαφών με αποκορύφωμα τη χθεσινή του συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη. Η παρουσία του στην Κύπρο θεωρείται από καλά ενημερωμένες πηγές της «Κ» ως διερευνητική –σε όλο το φάσμα των επαφών του με την Ε/κ ηγεσία, την αποστολή του ΟΗΕ στην Κύπρο, τα κόμματα, Τουρκοκύπριους συνομιλητές και μέλη της διπλωματικής κοινότητας των χωρών της Ε.Ε.– «προκειμένου να αφουγκραστεί τους συνομιλητές του Κυπριακού», αλλά και ως προπαρασκευαστική της ολοκλήρωσης των επαφών της προσωπικής απεσταλμένης του γενικού γραμματέα, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, που ενόψει της άτυπης Πενταμερούς στη Νέα Υόρκη, στα τέλη Ιούλη, θα ολοκληρώσει τον κύκλο επαφών της, μαζί του στις Βρυξέλλες και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Είδε τον ΠτΔ
Ο κ. Χαν είδε το πρωί της Τρίτης τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ανταλλάσσοντας απόψεις για την τρέχουσα διαδικασία άρσης του αδιεξόδου των συνομιλιών και τον ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει υποβοηθητικά η Ευρωπαϊκή Ένωση, στη διαδικασία, χωρίς φυσικά να υποκαθιστά τον ΟΗΕ. Για τη Λευκωσία ο διορισμός Χαν επικοινωνήθηκε ως διπλωματική επιτυχία για την περαιτέρω εμπλοκή της Ε.Ε. στη διαδικασία του Κυπριακού –χωρίς ωστόσο αυτό να τον καθιστά ειδικό απεσταλμένο της Ε.Ε. (μέσω Συμβουλίου) για το Κυπριακό αλλά ως επιλογή της Κομισιόν– με σίγουρα εποικοδομητικό ρόλο.
«Απευθύνομαι σε όλα τα πιθανά ενδιαφερόμενα μέρη και φυσικά αυτή είναι η εντολή μου να υποστηρίξω τη διαδικασία υπό τα Ηνωμένα Έθνη. Αντιλαμβάνομαι ότι [η εντολή μου] είναι να εργαστώ ως μεσολαβητής για να ενεργοποιήσω, ελπίζω, μια διαρκή λύση. Αυτή είναι η δέσμευσή μου. Ελπίζω στο τέλος της ημέρας να είμαι υποστηρικτικός όσο το δυνατόν περισσότερο», ανέφερε ο κ. Χαν μετά τη συνάντησή του με τον ΠτΔ. Σε ερώτηση πώς μπορεί η Ε.Ε. να βοηθήσει τις δύο πλευρές να συμφιλιώσουν τις διαμετρικά αντίθετες θέσεις, ώστε να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ο κ. Χαν εξέφρασε την άποψη ότι «όλα τα μέρη έχουν συγκεκριμένα συμφέροντα που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση (...) και αυτό ακριβώς προσπάθησα να καταλάβω σε όλες τις συναντήσεις μου, και μετά ας πάμε στο επόμενο βήμα».
Ερωτηθείς αν θα επισκεφθεί την Άγκυρα ή αν θα έχει κάποια επικοινωνία με τον πρόεδρο της χώρας Ταγίπ Ερντογάν, ο απεσταλμένος της Κομισιόν απάντησε ότι προσπαθεί να οικοδομήσει εμπιστοσύνη και σιγουριά σε όλους τους παράγοντες και ότι αυτό μόνο μπορεί να πει αυτή τη στιγμή.
Τα είπε με όλους
Σημειώνεται πως ο Γιοχάνες Χαν είχε το πρωί της Δευτέρας συνάντηση με τον Ελληνοκύπριο διαπραγματευτή, Μενέλαο Μενελάου, με τον οποίο συζητήθηκαν θέματα που άπτονται της διαδικασίας εφαρμογής των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μετά την άτυπη διάσκεψη της Γενεύης. Ο κ. Χαν ενημερώθηκε για την εφαρμογή μέρους των ΜΟΕ, αλλά και για τη συζήτηση για τα σημεία διέλευσης (οδοφράγματα). Ο πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος είχε επίσης κατά την παραμονή του στην Κύπρο επαφές με τον ειδικό αντιπρόσωπο του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, εκπροσώπους της τουρκοκυπριακής Κοινωνίας των Πολιτών καθώς και με σειρά πρέσβεων, χωρών κρατών-μελών της Ε.Ε., στη Λευκωσία. Υπενθυμίζεται πως συνάντηση με τον κ. Στιούαρτ είχε χθες το απόγευμα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με αντικείμενο τη συνέχιση της προσπάθειας ενόψει Νέας Υόρκης.
Το μήνυμα της κυβέρνησης
Η ουσιαστική και ενεργότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις προσπάθειες που καταβάλλουμε για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, μπορεί να έχει μια υψηλή προστιθέμενη αξία στις προσπάθειες της προσωπικής απεσταλμένης του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, δήλωσε την Τρίτη ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης αμέσως μετά το πέρας της συνάντησης ΠτΔ-Χαν. Σε δηλώσεις στα ΜΜΕ μετά τη συνάντηση στο Προεδρικό, μεταξύ του προέδρου Χριστοδουλίδη και του ειδικού απεσταλμένου της Κομισιόν Γιοχάνες Χαν, ο εκπρόσωπος είπε ότι ήταν μια μακρά και εποικοδομητική συνάντηση, μετά τον πολύ σημαντικό διορισμό του κ. Χαν. Είπε ότι αντάλλαξαν απόψεις ως προς τα επόμενα βήματα που μπορούν να ληφθούν στην προσπάθεια ενίσχυσης των προσπαθειών του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ενόψει και της επικείμενης πολυμερούς διάσκεψης του Ιουλίου.
Ο εκπρόσωπος επανέλαβε ότι σημαντική είναι και η αξιοποίηση των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου του 2024, με τη σαφή διασύνδεση της προόδου στο Κυπριακό με την πρόοδο των ευρωτουρκικών.
Δύσκολη συνέχεια
Όπως πληροφορείται η «Κ» από πηγές που γνωρίζουν, στα τέλη Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί κανονικά η νέα άτυπη διάσκεψη για το Κυπριακό στη Νέα Υόρκη, με τους ίδιους παρατηρητές ωστόσο να εκφράζουν απαισιοδοξία ως μια διαδικασία που ναι μεν δεν θα καταλήξει σε αδιέξοδο αλλά ούτε και θα επαναφέρει τις δύο πλευρές σε απόσταση επανέναρξης των συνομιλιών. Μέχρι τα μέσα Ιουλίου η κ. Ολγκίν θα ολοκληρώσει τους κύκλους επαφών της (σ.σ. θα δει τον Γιοχάνες Χαν στις αρχές Ιουλίου, στις Βρυξέλλες) και θα επιστρέψει στην Κύπρο για σειρά επαφών με τους δύο ηγέτες ενόψει Νέας Υόρκης, με τον ενδείκτη εδώ να είναι αν θα καταστεί εφικτή μια κοινή συνάντησή της με τους δύο ηγέτες (σ.σ. κάτι που απέρριπτε ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ κατά την τελευταία επίσκεψή της) και μια συμφωνία για τη διάνοιξη οδοφράγματος που θα ολοκλήρωνε, επιτυχώς, την εφαρμογή των ΜΟΕ. Αυτό πάντως που δείχνει να είναι το επικρατέστερο σενάριο –ιδίως για τον ΟΗΕ– είναι να συνεχιστεί η διαδικασία τουλάχιστον μέχρι να ξεκαθαρίσει και η εικόνα στα Κατεχόμενα μετά τις εκλογικές διαδικασίες του προσεχούς Οκτωβρίου, όπου το ζήτημα της παραμονής ή όχι του Ερσίν Τατάρ στην εξουσία αποκτά ξεχωριστή σημασία για τη συνέχεια.
