Του Παύλου Ξανθούλη
Ο Γιοχάνες Χαν έχει διοριστεί ειδικός απεσταλμένος της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Κυπριακό, αλλά η ουσιαστική εμπλοκή του στις εξελίξεις, περιλαμβανομένης της συμμετοχής του στην επικείμενη πολυμερή διάσκεψη που αναμένεται να λάβει χώρα στα τέλη Ιουλίου, περνά μέσα από ένα screening ελέγχου προθέσεων, που επιχειρεί να επιβάλει η κυβέρνηση Ερντογάν. Η Άγκυρα επιχειρεί αφενός να υποβαθμίσει τον διορισμό Χαν και αφετέρου να καθορίσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί ο Αυστριακός επίσημος. Από τη μια, χαρακτήρισε ως «εσωτερική ενέργεια» τον διορισμό του Γιοχάνες Χαν ως εκπροσώπου της προέδρου της Κομισιόν, τοποθέτηση διά της οποίας αφήνεται να εννοηθεί ότι δεν επηρεάζει ουδόλως τις εξελίξεις, καθώς σύμφωνα με το τουρκικό αφήγημα, αφορά αποκλειστικά την ίδια την Ε.Ε., «σε εσωτερικό επίπεδο». Και από την άλλη, το ΥΠΕΞ της Τουρκίας φρόντισε να υπομνήσει την τουρκική θέση, για εξασφάλιση «κυριαρχικής ισότητας» του κατοχικού ψευδοκράτους ως προϋπόθεσης για επανέναρξη των συνομιλιών και για διευθέτηση του κυπριακού ζητήματος.
Κύκλοι στις Βρυξέλλες μιλώντας στην «Κ», διατύπωναν την εκτίμηση ότι «η Τουρκία θα επιδιώξει να υποβάλει τον Γιοχάνες Χαν σε “πολιτικές εξετάσεις”, προκειμένου να συναινέσει στην ουσιαστική του εμπλοκή στο Κυπριακό, περιλαμβανομένης και της συμμετοχής του στην επικείμενη πολυμερή διάσκεψη» που αναμένεται να πραγματοποιηθεί στα τέλη Ιουλίου. Άλλωστε, η μόνη επί της ουσίας προσδοκία της Άγκυρας, από τον Γιοχάνες Χαν, σύμφωνα με δήλωση του τουρκικού ΥΠΕΞ, είναι να ενθαρρύνει την ελληνοκυπριακή πλευρά να αποδεχθεί επιτέλους τις «πραγματικότητες», προκειμένου να καταστεί σαφές ότι «η ανάληψη οποιασδήποτε νέας διαπραγματευτικής διαδικασίας, δεν θα είναι πλέον μεταξύ δύο κοινοτήτων, αλλά μεταξύ δύο κρατών με κυριαρχική ισότητα». Οι ίδιοι κοινοτικοί κύκλοι εκτιμούν ότι η δήλωση του τουρκικού ΥΠΕΞ αντανακλά σαφέστατα τους όρους της Άγκυρας προκειμένου να συναινέσει σε συμμετοχή του Γιοχάνες Χαν στην όποια προσπάθεια καταβληθεί για λύση του Κυπριακού, περιλαμβανομένης προφανώς και της πολυμερούς διάσκεψης του Ιουλίου.
Η Λευκωσία και σημαίνοντες κοινοτικοί επίσημοι, θεωρούν πάντως ότι δύσκολα η Τουρκία θα κλείσει την πόρτα στον ειδικό απεσταλμένο της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο Κυπριακό.
Δεν «κλείνει πόρτα»
Η Λευκωσία και σημαίνοντες κοινοτικοί επίσημοι, θεωρούν πάντως ότι υπό το φως της προσπάθειας αναθέρμανσης των ευρωτουρκικών σχέσεων, περιλαμβανομένων και των προσδοκιών που έχει η Άγκυρα από τις Βρυξέλλες, για την προώθηση ευρωτουρκικών ντοσιέ, δύσκολα η Τουρκία θα κλείσει την πόρτα στον ειδικό απεσταλμένο της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν, στο Κυπριακό. Άλλωστε, οι συζητήσεις για τα ευρωτουρκικά ντοσιέ συνεχίζονται και η υλοποίηση προχωρά, έστω και μετ’ εμποδίων, υπό το φως της εμφανούς νέας οπισθοδρόμησης της Τουρκίας στο κράτος δικαίου και στα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως αυτή καταγράφεται ως αποτέλεσμα της σύλληψης του Εκρέμ Ιμάμογλου. Παρόλα αυτά οι Υψηλοί Πολιτικοί Διάλογοι Ε.Ε.-Τουρκίας βρίσκονται εν ζωή, ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Χακάν Φιντάν συμμετείχε πρόσφατα, για δεύτερη φορά στο άτυπο Συμβούλιο ΥΠΕΞ, Γκίμνιχ, το οποίο έλαβε χώρα στην Πολωνία, ενώ η Άγκυρα έχει προσδοκίες για δρομολόγηση «σύντομα» των πολιτικά σημαντικότερων ευρωτουρκικών ντοσιέ, περιλαμβανομένης της αναβάθμισης της Τελωνειακής της Ένωσης.
Κατά συνέπεια, η κοινή αυτή ανάγνωση της Λευκωσίας και σημαινόντων κοινοτικών κύκλων στην Ε.Ε., είναι βάσιμη και καταλήγει στην εκτίμηση ότι η Τουρκία δεν έχει την πολυτέλεια σε αυτό το χρονικό σημείο να προκαλέσει ένταση στις σχέσεις με την Ε.Ε., παραγκωνίζοντας τον απεσταλμένο που διόρισε η πρόεδρος της Κομισιόν, στο Κυπριακό.
Αυτό βεβαίως δεν εμποδίζει την Τουρκία να επιδιώκει να επιβάλει τους δικούς της όρους στη συμμετοχή του Γιοχάνες Χαν στις διεργασίες για το Κυπριακό, υπό τον ΟΗΕ. Όπως δεν την εμποδίζει να προβάλλει προσκόμματα, προκειμένου να εξασφαλίσει την ικανοποίηση των όρων που επί της ουσίας θέτει για διευθέτηση του Κυπριακού.
Τα «προηγούμενα»
Ο Γιοχάνες Χαν, ο οποίος διετέλεσε επίτροπος της Ε.Ε., σε τρεις διαφορετικές ηγεσίες της Κομισιόν (Μπαρόσο, Γιούνγκερ, φον ντερ Λάιεν), είναι παλιός γνώριμος της κυβέρνησης Ερντογάν. Η σχέση των «δύο» καταγράφει τόσο θετικά στοιχεία, όσο και αρνητικά, για την Τουρκία. Τα αρνητικά, αγγίζουν και τον ίδιο τον Ταγίπ Ερντογάν, καθώς ο Γιοχάνες Χαν ήταν ο πρώτος επίτροπος που είχε υποστηρίξει ότι η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., καθίστατο ολοένα και λιγότερο ρεαλιστική, υπό την ηγεσία του Τούρκου προέδρου. Ο ίδιος, ο Γιοχάνες Χαν, ήταν όμως και αυτός που αποενοχοποίησε την Τουρκία στο Κυπριακό, δίνοντας θετικό στίγμα για τον ρόλο της Άγκυρας, με βάση τα όσα διαδραματίστηκαν στο Κραν Μοντανά, το 2017.
Στην ετήσια έκθεση που εξέδωσαν οι υπηρεσίες διεύρυνσης τον Απρίλιο 2018, υπό την καθοδήγηση του Γιοχάνες Χαν, η Κομισιόν διατύπωσε με κάθε επισημότητα την άποψη ότι «η Τουρκία εξέφρασε στήριξη στις συνομιλίες για λύση του Κυπριακού, μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων και για τις προσπάθειες του γ.γ. ΟΗΕ και του ειδικού του συμβούλου. Μια διάσκεψη στο Κυπριακό, συγκλήθηκε στη Γενεύη τον Ιανουάριο 2017 και στο Κραν Μοντανά τον Ιούλιο 2017, ολοκληρώθηκε χωρίς συμφωνία», κατέληγε η επίμαχη αναφορά. Δημιουργώντας την εντύπωση ότι η Άγκυρα έκανε αυτά που της αναλογούσαν στο Κραν Μοντανά, κάτι που εξ αντανακλάσεως δημιουργεί την εντύπωση ότι η ευθύνη για το αδιέξοδο ανήκει «κάπου αλλού».
Στρέφοντας τους προβολείς των πολιτικών ευθυνών μακριά από την Τουρκία και καθοδηγώντας όλους να εξαγάγουν τα δικά τους συμπεράσματα για τον υπεύθυνο του αδιεξόδου. Σημειώνεται ότι κατά την παρουσίαση της έκθεσης της Κομισιόν, στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων COREPER, είχε δικαίως αντιδράσει εντονότατα η διπλωματική υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, πολιτικός προϊστάμενος της οποίας ήταν ο σημερινός Πρόεδρος, Νίκος Χριστοδουλίδης.
