ΚΥΠΕ
Σε έντονα συναισθηματικά φορτισμένο κλίμα, οι κοινοτάρχες των περιοχών που επηρεάστηκαν από την πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό κατέθεσαν, την Τρίτη, στην κοινή συνεδρίαση των κοινοβουλευτικών Επιτροπών Εσωτερικών, Γεωργίας και Περιβάλλοντος, τις δικές τους συγκλονιστικές μαρτυρίες για τα όσα βίωσαν. Ταυτόχρονα, κατέθεσαν και τις εισηγήσεις τους, μετά τη διαπίστωση από μέρους τους κενών.
Πρώτη κλήθηκε να μοιραστεί με τους Βουλευτές όσα βίωσαν η κοινοτάρχης Μαλιάς, από όπου ξεκίνησε η πυρκαγιά. Η Μαριλένα Αθηνή ευχαρίστησε όλες τις υπηρεσίες και ιδιαίτερα την Πολιτική Άμυνα που ήταν «δίπλα μας από την αρχή μέχρι και σήμερα. Σημείωσε ότι η συμπαράσταση και η στήριξη του κράτους είναι απαραίτητη.
Η ίδια αναφέρθηκε σε δήλωση που είχε γίνει ότι η φωτιά ξεκίνησε στο σημείο όπου υπήρχε παράνομος σκυβαλότοπος, σημειώνοντας ότι «αποδείξαμε με φωτογραφίες ότι η φωτιά δεν ξεκίνησε από εκεί αλλά από τον κεντρικό δρόμο Μαλιάς -Άρσους».
Αναφερόμενη στην ανταπόκριση των διαφόρων υπηρεσιών, είπε ότι «υπήρξε καθυστέρηση, το ζήσαμε», καθώς τα πρώτα πυροσβεστικά οχήματα εμφανίστηκαν στο χωριό μετά που είχαν ήδη καεί τα πρώτα σπίτια.
«Οι πρώτοι που ήρθαν και βοήθησαν στην εκκένωση της Μαλιάς και ξεκίνησαν κατάσβεση ήταν η ομάδα του Μιχάλη Μουσκαλλή της Πολιτικής Άμυνας. Αν δεν ήταν, θα θρηνούσαμε πολλά άτομα», σημείωσε.
Όπως ανέφερε, η Πολιτική Άμυνα έφτασε εντός του χωριού στις 2.15μμ, ενώ η Πυροσβεστική στις 2.25μμ. Ερωτηθείσα για τυχόν πτητικά μέσα που επιχειρούσαν, είπε ότι πέρασαν λίγο πριν τις 3μμ δύο αεροπλάνα χωρίς να κάνουν ρίψεις.
Ο κοινοτάρχης Λόφου, Γιάννος Νεοφύτου, είπε ότι ο ίδιος είναι εθελοντής μέλος της Πολιτικής Άμυνας και υπάλληλος του Επάρχου. Εκείνη τη μέρα ήταν παρατηρητής, ως εθελοντής της Πολιτικής Άμυνας και παρακολουθούσε με κάμερα την πυρκαγιά και ο ίδιος ήταν «τα μάτια» των υπηρεσιών εκείνες τις ώρες, αφού μιλούσε με την Πολιτική Άμυνα, τον Έπαρχο, τον Επίτροπο Ορεινών Περιοχών.
Όταν είδε ότι η φωτιά κινείται προς τη Λόφου, «αμέσως έστειλα μήνυμα στο χωριό, μίλησα με τον ιερέα και τον κ. Κωνσταντίνου για την κατασκήνωση να του πω να μαζέψει τα παιδιά». Ο ίδιος προσπάθησε να πάει στο χωριό, αλλά εγκλωβίστηκε έξω από αυτό, ανέφερε.
«Παραλίγο να καούμε», είπε, αναφέροντας ότι κατάφερε να μπει στη Λόφου στη 1 το βράδυ, αναφέροντας ότι είχε εγκλωβιστεί από πασσάλους της ΑΗΚ που είχαν πέσει. «Έκοβα πασσάλους και έμπαινα», είπε.
Σημείωσε ότι είχαν έρθει μέλη της ΜΜΑΔ για να απεγκλωβίσουν κόσμο που δεν μπορούσε να φύγει από το χωριό, αναφέροντας, ωστόσο, ότι ήταν από τη Λευκωσία και δεν γνώριζαν την περιοχή.
Ερωτηθείς για το αν ενημερώθηκε από κάποιον να προχωρήσει σε εκκένωση του χωριού, είπε ότι και ο ίδιος ως εθελοντής της Πολιτικής Άμυνας είναι μέρος του σχεδίου εκκενώσεων. «Το κινητό έπαιζε συνέχεια. Με πήρε και ο Διευθυντής της Πολιτικής Άμυνας Λεμεσού (για να ενημερώσει για εκκένωση) αλλά του είπα ότι την έκανα ήδη, γιατί μίλησα με τον Επίτροπο», επεσήμανε.
Ερωτηθείς για την εκκένωση της παιδικής κατασκήνωσης, είπε ότι ήταν σε συνεννόηση με τον Πρόεδρο της Συνομοσπονδίας Γονέων, Λοΐζο Κωνσταντίνου. «Με πήρε ο ίδιος, του είπα ότι η φωτιά είναι στη Βάσα, όχι στη Λόφου. Όταν είδα με την κάμερα (ότι πήγαινε προς Λόφου) τον πήρα τηλέφωνο και του είπα να βρει μέσο να φύγει τα μωρά. Ο πάτερ ανέλαβε πρωτοβουλία και άρχισε να παίρνει τα μωρά στο διχάλι του χωριού. Τα μωρά έφυγαν όλα όταν έστειλα το μήνυμα. Απομακρύνθηκαν νομίζω γύρω στις 6μμ. Ήταν όλα εντάξει με τα παιδιά, όταν καιγόταν το πρώτο σπίτι στο χωριό», είπε.
Ζήτησε να υλοποιηθούν οι εξαγγελίες της Κυβέρνησης και να επανεξεταστεί το ζήτημα για την αποζημίωση στα αυθαίρετα.
Ο κοινοτάρχης στις Πάνω Κυβίδες, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, είπε ότι όταν είδε ότι προχωρούσε προς το Βουνί η φωτιά πήγε να βοηθήσει. «Όταν πήγα στο Βουνί είδα βυτιοφόρα να γεμίζουν νερό από διάτρηση και πυροσβεστικά, είχε πολλά. Δεν ξέρω πόσο χρόνο πήρε. Όταν βλέπαμε να καίγεται το Βουνί, έκανε σαν ανεμοστρόβιλο, η φωτιά πέταξε, μας περικύκλωσε. Μόνο προς τα καμένα μπορούσαν να παν (τα πυροσβεστικά). Έπεσαν στύλοι, ήμασταν εγκλωβισμένοι», ανέφερε.
Όταν κατάφερε να απεγκλωβιστεί έστειλε το πρώτο μήνυμα εκκένωσης για τις Κυβίδες. Ωστόσο, είπε, ενώ το πλάνο ήταν ο κόσμος να κατευθυνθεί προς το γήπεδο «είδα ότι θα τους σκότωνα από τον καπνό και έστειλα δεύτερο μήνυμα ο κόσμος να φύγει, με δική μου απόφαση».
Όπως είπε, «ίσως να πήρα την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής μου», όταν είδε την επόμενη μέρα ότι κάηκε το Σούνι. «Μπορούσε να τους κάψουμε μέσα στα αυτοκίνητα, αν είχε ένα αυτοκίνητο σταματημένο», ανέφερε. Όπως είπε, η Πολιτική Άμυνα τον ειδοποίησε να εκκενώσει το χωριό, μετά που το είχε ήδη κάνει.
«Μας είπαν ότι στο γήπεδο θα στηνόταν το συντονιστικό. Όταν ήρθα στην κοινότητα δεν βρήκα κανέναν, γιατί πλησίαζε η φωτιά στην κοινότητα. Άρα το ήξεραν, γιατί δεν μας ειδοποίησαν;», ρώτησε.
Ο Ματθαίος Πρωτοπαπάς, Πρόεδρος του κοινοτικού συμβουλίου Βουνίου, είπε ότι το χωριό είναι γεμάτο στενά δρομάκια και δεν μπαίνουν πυροσβεστικά. «Εθελοντές πυροσβέστες, με αυτοθυσία έσβησαν τις φωτιές και κάηκαν μόνο τα πρώτα σπίτια», ανέφερε.
Σημείωσε ότι το συμβούλιο ζήτησε πυροσβεστικές «φωλιές». «Μας είπαν είναι ακριβές», είπε, σημειώνοντας ότι κάηκε η διάτρηση και δεν είχαν γεννήτρια για να λειτουργήσει.
«Κόμμα μας είναι οι κοινότητες μας», είπε ο κοινοτάρχης της Βάσας Κοιλανίου, Μιχάλης Μοσφίλης, ζητώντας από τους παρευρισκομένους να είναι ενωμένοι για να φέρουν θετικό αποτέλεσμα.
Σημείωσε ότι οι πρώτοι που φτάνουν στα συμβάντα είναι τα κοινοτικά συμβούλια. Είπε ότι όταν έμαθε για την πυρκαγιά, «σε 5 λεπτά πήγα στο Συμβούλιο, πήγα στο πρώτο σημείο για να προλάβουμε την πυρκαγιά. Μέχρι να πάω, η φωτιά από το δημοτικό Μαλιάς μπήκε στα πρώτα σπίτια της Βάσας. Είπα θα καούμε ζωντανοί», είπε. Στη συνέχεια, ανέφερε, η φωτιά «ήρθε πίσω μας. Πήγαμε έρποντας, γλιτώσαμε».
Ο κοινοτάρχης Κοιλανίου, Κυριάκος Κυριάκου, είπε ότι όταν είδε τη φωτιά, αυτή «κρατούσε μεγάλη έκταση και ύψος και ερχόταν γρήγορα».
«Έδωσα διαταγή να εκκενώσουν το χωριό μου. Μίλησα με τον κοινοτάρχη Τριμίκλινης. Μου είπε ότι άνοιξε το δημοτικό να πάει εκεί ο κόσμος. Από την Πολιτική Άμυνα μου είπαν είναι γρήγορα να εκκενώσεις το Κοιλάνι. Τους είπα βλέπω να έρχεται. Μου είπαν πάρε τους στις Κυβίδες. Τους λέω θα καούμε, βλέπω τη φωτιά από πού έρχεται και έκλεισα το τηλέφωνο», ανέφερε, σημειώνοντας ότι οι οδηγίες της Πολιτικής Άμυνας ήταν η εκκένωση να γίνει προς την κατεύθυνση που πήγαινε η φωτιά.
Πρόσθεσε ότι το δασονομείο δεν μπορεί να επιχειρήσει σε σπίτια, «δεν είναι εκπαιδευμένο. Εμείς είχαμε μόνο δασοπυροσβέστες, δεν μπορούσαν να σβήσουν τα σπίτια. Αυτό πρέπει να αλλάξει», είπε, προσθέτοντας ότι «εμείς θέλουμε να αποζημιωθούν όλοι οι κάτοικοι του χωριού μας. Κάηκαν πλατάνια 100 χρονών, το Κοιλάνι δεν θα είναι ξανά το ίδιο», ανέφερε.
Ο Νίκος Βίκης, κοινοτάρχης Σουνίου υπέδειξε ότι κάηκαν 90 σπίτια από τα 1500 του χωριού, σημειώνοντας ότι το χωριό είχε καθαριστεί. Ο ίδιος, είπε, ερχόμενος στη Βουλή ήθελε να δει «κάτι ενωμένο. Είμαστε σε πόλεμο. Δεν είδα αυτό, έχω ανησυχίες. Έπρεπε να βοηθηθούμε, ο κόσμος έχασε τα σπίτια του», είπε.
Από το κοινοτικό συμβούλιο Άλασσας, εκπρόσωπος είπε ότι το Υπουργείο Εσωτερικών απάντησε στις 21 Ιουλίου αρνητικά σε επιστολή του συμβουλίου για χορηγία 50% για αγορά μικρού πυροσβεστικού αυτοκινήτου. «Ζητήσαμε από τον έπαρχο να μας επιδοτήσει να κάνουμε αντιπυρικές. Αρνητική απάντηση. Το κάναμε από μόνοι μας με έξοδα του χωριού», είπε. Για την εκκένωση ανέφερε ότι είχαν πάρει μήνυμα από την Πολιτική Άμυνα να είναι σε ετοιμότητα. «Πριν έρθει η Πολιτική Άμυνα το είχαμε μαζέψει και εκκενώσαμε», πρόσθεσε.
Ο κοινοτάρχης Αγίου Γεωργίου, Δήμος Ευαγγέλου, είπε ότι το μέτωπο της φωτιάς απλωνόταν σε 5 χλμ., με έναν άνεμο που άλλαζε συνεχώς κατευθύνσεις.
Για την εκκένωση του χωριού, είπε, χτύπησαν την καμπάνα. «Ήταν ένας χαμός», ανέφερε. «Ενημερώσαμε τους κατοίκους, βάλαμε άτομα δίπλα από ηλικιωμένους και όταν πήραμε τηλεφώνημα από τον αστυνομικό στη Λάνια για εκκένωση, χτυπήσαμε την καμπάνα. Ήταν η καλύτερη πράξη που κάναμε», είπε.
Από το κοινοτικό συμβούλιο Αγίου Αμβροσίου, ο Στέλιος Γρηγορίου είπε ότι έτρεξαν να βοηθήσουν στη φωτιά. «Δεν είχαμε έννοια για τα χωριά μας, γιατί πήγαινε προς τα πάνω», επεσήμανε. Στον Άγιο Εφραίμ είχε στηθεί το πρωθητικό κέντρο και εκεί ήταν ο Πρόεδρος και Βουλευτές. «Δεν βλέπαμε να κινδυνεύει ο Άγιος Αμβρόσιος. Σε κλάσματα δευτερολέπτου Αστυνομία από τη Λευκωσία μου είπε να οδηγήσω κόσμο στη Λόφου να κάνουν εκκένωση. Μέχρι να πάμε στη Λόφου ο Άγιος Θεράπων είχε φωτιά. Επέστρεψα πίσω. Στον Άγιο Αμβρόσιο εξαφανίστηκε το κέντρο συντονισμού. Μας περικύκλωσε η φωτιά», ανέφερε.
Ο Σίμος Κωνσταντίνου, κοινοτάρχης Ποταμιού, είπε ότι παρακολουθούσε τη φωτιά από τα πρώτα λεπτά. Σε 20 λεπτά, ανέφερε, δεν μπορούσε να ελεγχθεί. «Πήγε στον ποταμό, ήταν ανθρωπίνως αδύνατο να ελεγχθεί. Οι υπηρεσίες ήταν κοντά μας. Η Πολιτική Άμυνα, οι εθελοντές, η Αστυνομία» πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και μετακινούσαν ηλικιωμένους, εγχειρισμένους και τους μετέφεραν στην Πάχνα. «Στον δρόμο καθ’ οδόν, διέσωσαν μία γυναίκα που τρομοκρατήθηκε και έκλεισε τον δρόμο με το αυτοκίνητό της», είπε.
Η Ήλια Ηροδότου, κοινοτάρχης στο Πέρα Πεδί, παρόλο που δεν επηρεάστηκε η κοινότητά της, ζήτησε η χορηγία που δίνεται κατά 80% για πυροσβεστικά οχήματα, αν μπορεί να γίνει 100% «για να μπορέσουμε να προστατεύσουμε ορεινές περιοχές που είναι το μόνο πράσινο που έμεινε».
Ο κοινοτάρχης Πάχνας, Ανδρέας Σάββα, είπε ότι ο ίδιος ήταν στο εξωτερικό όταν σημειώθηε η φωτιά. Ήταν, ωστόσο, σε επικοινωνία με όλους και ως Πρόεδρος του συμπλέγματος κοινοτήτων μιλούσε με τους άλλους κοινοτάρχες για το πού βρισκόταν η πυρκαγιά.
«Ετοιμάσαμε την αίθουσα που θα φιλοξενούσε τους κατοίκους Μαλιάς και Ποταμιού», είπε, σημειώνοντας ότι όταν η φωτιά έφτασε 200 μέτρα έξω από την κοινότητα, πήραν την απόφαση να εκκενωθούν τα πρώτα σπίτια. «Πήγαν στο περιφερειακό ιατρικό κέντρο που είχε γεννήτρια γύρω στα 50 άτομα», είπε, εμφανώς συγκινημένος.
Ο κοινοτάρχης Μονιάτη και Πρόεδρος συμπλέγματος Τροόδους, Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης, ανέφερε ότι έστειλε επιστολή στη Βουλή «με πράγματα που πρέπει άμεσα να γίνουν για να σώσουμε το Τρόοδος». Όπως είπε, πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι μόνο από θαύμα γλίτωσε το Τρόοδος, σημειώνοντας ότι αν δεν σταματούσε τη φωτιά το Τμήμα Δασών, αυτή θα έφτανε στον Πεδουλά.
«Δέχτηκα τηλεφώνημα από υπάλληλο του συμπλέγματος ότι τα παιδιά της είναι στη Βάσα εγκλωβισμένα. Πήρα τηλέφωνο τον Μουσκάλλη, ζήτησα βοήθεια. Μου είπε είναι εκεί, έτρεξε να απεγκλωβίσει την οικογένεια. Πήρα τον κοινοτάρχη να μου πει τι γίνεται. Μου είπε θέλω βοήθεια. Τρέξαμε. Δυστυχώς όταν φτάσαμε στο σημείο ήταν αργά. Μπήκαμε στο χωριό, κάναμε κατάσβεση. Προσφέραμε ό,τι μπορούσαμε να βοηθήσουμε», είπε.
Όπως ανέφερε, στην επιστολή που έστειλε στη Βουλή καταγράφει εννιά εισηγήσεις, με το πιο βασικό να γίνει στρατηγικό σχέδιο για το πώς θα αντιμετωπιστεί η φωτιά στην περιοχή Τροόδους. Επίσης, επεσήμανε ότι είναι απαράδεκτο ο φράκτης Σαϊττά να είναι γεμάτος λάσπη και όχι νερό. «Προσπάθησε ελικόπτερο να πάρει νερό, πήρε μια φορά και σταμάτησε. Πρέπει να καθαριστούν τα φράγματα, να τα αναλάβει το Τμήμα Υδάτων που έχει γνώσεις να τα συντηρεί», είπε.
Ο Πρόεδρος της Ένωσης Κοινοτήτων Λεμεσού, Λευτέρης Περικλή, είπε ότι οι κοινότητες δεν μπορούν να κάνουν αντιπυρικές ζώνες σε ιδιωτική γη. «Αν ο δρόμος δεν είναι εγγεγραμμένος, δεν μπορούμε να βάλουμε χρήματα, θα μας πει ο Γενικός Ελεγκτής ότι κάνουμε διασπάθιση δημοσίου χρήματος και καθαρίζουμε ιδιωτικά περάσματα», ανέφερε.
Όσον αφορά τους σκυβαλότοπους, επεσήμανε την ανάγκη επαναφοράς αγροφύλακα.
Τέλος, ο Δήμαρχος Κουρίου, Παντελής Γεωργίου, είπε ότι «τον Βούναρο τον εκκένωσα μόνος μου. Δημιουργήσαμε αντιπυρικές ζώνες περιμετρικά».
Σε σχέση με τις εκκενώσεις, αναφέρθηκε σε ουρά 10,5 χλμ που είχε σχηματιστεί από τα οχήματα που περίμεναν να φύγουν. «Βγήκα και είπα του αξιωματικού να μονοδρομήσει όλους τους δρόμους. Η φωτιά ήταν πίσω τους και θα θρηνούσαμε κι άλλα θύματα σε μισή ώρα», ανέφερε. Επιπλέον, είπε ότι τα σχολεία που άνοιξαν για να φιλοξενήσουν κόσμο δεν είχαν μέσα τα βασικά. «Φέραμε κρεβατάκια της θάλασσας. Δεν υπήρχαν σεντόνια, μαξιλάρια», είπε.
Μίλησε για έλλειψη συντονισμού, αναφέροντας ενδεικτικά ότι τη δεύτερη νύχτα 250 πυροσβέστες έμειναν χωρίς φαΐ και νερό, «γιατί δεν είχε συντονισμό ποιος θα πάρει τι».
Ακόμα, ανέφερε ότι χρειάζεται τακτική εκπαίδευση, ώστε Πυροσβεστική Υπηρεσία και Τμήμα Δασών να μπορούν να ενεργήσουν και οι δύο στις περιοχές αρμοδιότητας του άλλου. Σημείωσε ότι αν η πυρκαγιά έφτανε στη βιομηχανική Ύψωνα «θα θρηνούσαμε 60-80.000 θύματα λόγω τοξικών χημικών».
Πρότεινε, επίσης, τη δημιουργία ουλαμού για περιβαλλοντικό έγκλημα. «Βγάζει εξώδικα το Τμήμα Περιβάλλοντος και τους επιτίθενται άνθρωποι της νύχτας», κατήγγειλε.
Πρότεινε, επίσης, τη δημιουργία τμημάτων πολιτικής προστασίας στις τοπικές αρχές, επισημαίνοντας την ανάγκη να εξοπλιστούν με μέσα πυρόσβεσης.
