Kathimerini.gr
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ - Γιάννης Παλαιολόγος. Το παιχνίδι μετάθεσης ευθυνών για τις καθυστερήσεις στον εμβολιασμό των Ευρωπαίων συνεχίζει να φουντώνει: ο διεθνής και ο γερμανικός Τύπος σφυροκοπούν την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για εφησυχασμό και για κρίσιμα λάθη στη διαπραγμάτευση με τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Η Κομισιόν έχει πληγεί εσωτερικά από την καθυστερημένη ανάληψη του μεριδίου της ευθύνης που της αναλογεί από την πρόεδρό της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ταυτόχρονα, η σπασμωδική υιοθέτηση του μηχανισμού ελέγχου των εξαγωγών για τα εμβόλια την περασμένη Παρασκευή, ενώ ενισχύει το οπλοστάσιό της απέναντι σε εταιρείες που δεν τηρούν τις δεσμεύσεις τους, έχει πλήξει σημαντικά τη φήμη της Ε.Ε. ως υπέρμαχου του παγκόσμιου συστήματος ελευθέρου εμπορίου.
Τα πιο σκληρά χτυπήματα κατά της Κομισιόν προέρχονται από τη Γερμανία. Ηδη τα Χριστούγεννα το έγκυρο Spiegel δημοσίευε πολύκροτο ρεπορτάζ με τίτλο που χαρακτήριζε «καταστροφή» την ευρωπαϊκή πολιτική για τα εμβόλια. Η Bild, που έχει πρωτοστατήσει στην εκστρατεία κατά της Ε.Ε. για το θέμα, δημοσίευσε χθες ρεπορτάζ στο οποίο εμφανίζεται ο Γενς Σπαν, ο φιλόδοξος υπουργός Υγείας, να προειδοποιεί την καγκελάριο ότι είναι λάθος να αφεθεί η προμήθεια των εμβολίων στην Επιτροπή – και ειδικά στην επίτροπο Υγείας Στέλλα Κυριακίδου, που χαρακτηρίζεται ανεπαρκής.
Παράλληλα, ανάλυση του Politico (από τον επικεφαλής Ευρωπαίο ανταποκριτή του, που έχει έδρα το Βερολίνο) εστιάζει στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως την πηγή του κακού. Η ανάλυση αναδεικνύει ως εσφαλμένη την επιλογή της σκληρής διαπραγμάτευσης για τις τιμές και για τη διατήρηση του ευρωπαϊκού πλαισίου αστικής ευθύνης, από το οποίο οι εταιρείες ζητούσαν απαλλαγή (όπως τους δόθηκε στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο).
Στις Βρυξέλλες εξακολουθούν να υπερασπίζονται τις επιλογές αυτές, παρά την καθυστέρηση στη σύναψη των συμβάσεων στην οποία οδήγησαν. Υπενθυμίζουν επίσης ότι στην ομάδα διαπραγμάτευσης συμμετείχαν ειδικοί από επτά κράτη-μέλη και κάθε σύμβαση εξεταζόταν από την καθοδηγητική επιτροπή για τα εμβόλια, που περιλαμβάνει εκπροσώπους από όλα τα κράτη-μέλη. Η επιτροπή αυτή, όπως θύμισε την περασμένη εβδομάδα η ίδια η Φον ντερ Λάιεν, «συναντιέται πέντε με επτά φορές τον μήνα».
Το μένος στη Γερμανία για την αργή πρόοδο των εμβολιασμών έχει δύο βασικά αίτια: το γεγονός ότι η χώρα έχει την οικονομική ισχύ και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς για να διαπραγματευτεί μόνη με τις φαρμακευτικές· και τον άγριο ανταγωνισμό για τη διαδοχή της καγκελαρίου. «Η αποχώρηση της Μέρκελ έχει απελευθερώσει πιο ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις στις τάξεις των Χριστιανοδημοκρατών, που δεν διστάζουν να ρίξουν την ευθύνη στις Βρυξέλλες αν θεωρούν ότι αυτό θα τους ευνοήσει πολιτικά», εξηγεί μία καλά πληροφορημένη πηγή. Αλλά και οι Σοσιαλδημοκράτες κινούνται στην ίδια κατεύθυνση, κατηγορώντας την Αγκελα Μέρκελ ότι έδωσε το χαρτοφυλάκιο των εμβολίων στην πρόεδρο της Κομισιόν, η οποία ανήκει και αυτή στο CDU και θεωρείται ότι συνεχίζει να παίρνει τις οδηγίες της από την καγκελαρία.
Ολα αυτά πάντως δεν αλλάζουν το γεγονός ότι οι δόσεις που έχουν χορηγηθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι μόλις 3 ανά 100 άτομα, έναντι 11 στις ΗΠΑ, 16 στο Ηνωμένο Βασίλειο και σχεδόν 57 στο Ισραήλ (στοιχεία Bloomberg Vaccine Tracker).
Και το παιχνίδι των ευθυνών, όπως καταλήγει στη νεότερη στήλη του ο Charlemagne του Economist, δημιουργεί πολιτικά εκρηκτικές συνθήκες: «Οταν μιλάμε για την Ε.Ε., οι ψηφοφόροι βρίσκονται σε έναν έρημο τόπο, αβέβαιοι για το πώς να εκφράσουν τον θυμό τους, πού να τον στοχεύσουν ή για το αν θα έπρεπε καν να είναι οργισμένοι. Για μία δημοκρατική ένωση, δεν είναι μία υγιής κατάσταση».
Οι ευθύνες της Φον ντερ Λάιεν
Ηρθε η ώρα να μιλήσουμε για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ειδικοί των δημοσίων σχέσεων στις Βρυξέλλες, επικουρούμενοι από λεγεώνες απολογητών της Ε.Ε. σε όλη την ήπειρο, πέτυχαν εντυπωσιακή μετατόπιση ευθυνών τις τελευταίες ημέρες, όπως εξηγεί σε άρθρο του το περιοδικό Politico.
«Η AstraZeneca κοροϊδεύει την Ευρώπη!» φώναζαν. «Ξεχνάτε ότι η Pfizer είναι αμερικανική εταιρεία;», αναρωτιούνται πονηρά κάποιοι άλλοι, για να συμφωνήσουν όλοι μαζί στο συμπέρασμα: «Ας μην παίζουμε το παιχνίδι της απόδοσης ευθυνών». Η νέα αυτή ευαισθησία προήλθε από την επώδυνη συνειδητοποίηση ότι ο πραγματικός υπαίτιος του «εμβολιαστικού χάους» είναι η ένοικος του 13ου ορόφου του μεγάρου Μπερλεμόν.
Σε περιόδους κρίσης, οι επιτυχημένοι ηγέτες υψώνουν το ανάστημά τους. Αντί, όμως, να αδράξει τη στιγμή, η Φον ντερ Λάιεν, που κατέφθασε στις Βρυξέλλες το 2019 ύστερα από θητεία στο υπουργείο Αμυνας της Γερμανίας, παρέμεινε απούσα. Παρότι συνέχισε να προσέρχεται στο γραφείο της, η πρόεδρος της Κομισιόν δεν έδειξε την παραμικρή πρόθεση να αναλάβει την ευθύνη για τις δυσλειτουργίες που η ίδια προκάλεσε. «Εχουμε σημειώσει καλή πρόοδο», επέμεινε την Κυριακή μιλώντας στη γερμανική τηλεόραση.
Ηρθε η ώρα να μιλήσουμε για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναφέρει σε άρθρο του το περιοδικό Politico.
Οι διαπραγματεύσεις
Οι υπερασπιστές της ξεσκονίζουν τα συμβόλαια της Ενωσης με τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, επιμένουν ότι η περίπλοκη διαδικασία έγκρισης της ευρωπαϊκής υπηρεσίας φαρμάκων είναι η καταλληλότερη και εκφράζουν παράπονα για τις ελλείψεις στην παραγωγική αλυσίδα εμβολίων. Τίποτα από όλα αυτά δεν αλλάζει, όμως, το γεγονός ότι στην κρίσιμη περίοδο της υγειονομικής κρίσης, η Φον ντερ Λάιεν πήρε αποφάσεις, οι οποίες προκάλεσαν προσκόμματα στην παραγωγή και διάθεση εμβολίων, διχάζοντας την Ε.Ε. Το σημαντικότερο σφάλμα διαπράχθηκε το καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τις φαρμακευτικές εταιρείες. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι οποίες προσήλθαν με κεφάλαιο 10 δισ. δολαρίων για την αγορά εμβολίων, η πρόεδρος της Κομισιόν επιδίωξε να εξοικονομήσει χρήματα, αντιμετωπίζοντας τις συνομιλίες με τις εταιρείες σαν εμπορική συμφωνία, επιβάλλοντας ποινικές ρήτρες στα συμβόλαια για κάθε πρόβλημα.
Η υπογραφή συμφωνιών για εμβόλια απαίτησε έτσι μήνες, με την Ευρώπη να μένει πολύ πίσω σε σχέση με τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και το Ισραήλ. Στον κύκλο της Φον ντερ Λάιεν, όμως, οι συμφωνίες της Κομισιόν με τις φαρμακευτικές εταιρείες τον Νοέμβριο αποτέλεσαν μεγάλες επιτυχίες για την Ε.Ε., αλλά και όλη την ανθρωπότητα. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών διαψεύδουν την αισιοδοξία των Βρυξελλών.
Την ώρα που η Βρετανία έχει εμβολιάσει 15% του πληθυσμού της και οι ΗΠΑ 8%, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν φθάσει ακόμη στο 3%. Την ίδια ώρα, λες και προσπαθούσε να στρέψει την προσοχή μακριά από την αποτυχία της αυτή, η Φον ντερ Λάιεν κόντεψε να προκαλέσει διπλωματική κρίση, επικαλούμενη άρθρο της συμφωνίας για το Brexit, που αποκαθιστά τους συνοριακούς ελέγχους μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας. Η Κομισιόν ήλπιζε ότι η κίνηση αυτή θα αποτελούσε προειδοποιητική βολή για τη φαρμακοβιομηχανία AstraZeneca, προκειμένου να τηρήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις. Αντί για αυτό, η πρόεδρος της Κομισιόν προκάλεσε διπλωματικό επεισόδιο, απειλώντας την ίδια τη συμφωνία ειρήνης στη Β. Ιρλανδία.
Η Φον ντερ Λάιεν έχει άλλωστε μακρά ιστορία κακοδιαχείρισης κρίσεων στη Γερμανία, ενώ παρότι υπήρξε η μακροβιότερη υπουργός των κυβερνήσεων Μέρκελ, ουδέποτε εμφανίσθηκε ως σοβαρή διεκδικητής της καγκελαρίας. Στις Βρυξέλλες ακολούθησε την ίδια τακτική, συγκεντρώνοντας γύρω της πιστούς συνεργάτες, που διακρίνονται περισσότερο για την αφοσίωσή τους στο πρόσωπό της, παρά για τις ικανότητές τους. Η στήριξη του Βερολίνου σημαίνει, όμως, ότι η Φον ντερ Λάιεν δεν έχει τίποτα να φοβηθεί, τουλάχιστον προς το παρόν.
REUTERS
Πυρά Bild κατά Κυριακίδου
Η δραματική επιβράδυνση της ήδη αναιμικής γερμανικής εκστρατείας εμβολιασμών (χθες έγιναν για τρίτη συνεχή ημέρα περισσότεροι εμβολιασμοί β΄ δόσης παρά α΄ δόσης) έχει πυροδοτήσει πολιτικές εντάσεις, ενώ δηλητηριώδεις μομφές εκτοξεύονται προς πάσα κατεύθυνση. Χαϊδεύοντας για μια ακόμη φορά τα ρατσιστικά αντανακλαστικά του αναγνωστικού της κοινού, η εφημερίδα Bild απέδωσε τα δεινά στην επίτροπο Υγείας, την Κύπρια Στέλλα Κυριακίδου, την οποία αποκάλεσε «η επίτροπος με τα πόδια ψηλά», αναδημοσιεύοντας φωτογραφία από το Instagram, στην οποία η επίτροπος είχε μοιραστεί στιγμή χαλάρωσης στο μπαλκόνι του σπιτιού της.
Το δημοσίευμα ισχυρίζεται ότι ο Γερμανός υπουργός Yγείας Γενς Σπαν είχε προειδοποιήσει εξαρχής ότι η προμήθεια εμβολίων της Ε.Ε. δεν έπρεπε να ανατεθεί στην Κυριακίδου. Εν τω μεταξύ, όμως, ο ίδιος ο Σπαν στο παρελθόν είχε αιτιολογήσει τις καθυστερήσεις προμήθειας εμβολίων από την Κομισιόν σημειώνοντας ότι η ηγεσία δεν ήθελε να ρισκάρει χρήματα φορολογουμένων.
«Αν είχαμε ρίξει 30 δισ. σε ένα εμβόλιο και αυτό τελικά δεν λειτουργούσε, οι ερωτήσεις που θα μου κάνατε τώρα θα ήταν τελείως διαφορετικές», είχε σημειώσει. Η στρατηγική της Κομισιόν, που υπαγορεύθηκε από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε στενή συνεργασία με τη Γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ, ήταν η σκληρή διαπραγμάτευση, σε κοινό μέτωπο των «27», με τις εταιρείες ώστε να εξασφαλιστούν καλύτερες τιμές. Η στρατηγική αυτή λειτούργησε –με βάση τις διαρροές, η Ε.Ε. πληρώνει λιγότερα από πολλές άλλες χώρες– αλλά ταυτόχρονα οδήγησε σε καθυστερημένες παραγγελίες και παραδόσεις.
Η Ε.Ε. εγκαλείται γιατί δεν ρίσκαρε να ρίξει δισεκατομμύρια στην κατασκευή γραμμών παραγωγής εμβολίων πριν αυτά ανακαλυφθούν, όπως έκαναν οι ΗΠΑ με το πρόγραμμα WarpSpeed αλλά και η Ρωσία και η Κίνα. Ειδικά στη Γερμανία, η υπόθεση έχει ενεργοποιήσει το ένστικτο αυτοσυντήρησης πολιτικών που συνήθως διατηρούν χαμηλούς τόνους, όπως ο υπ. Οικονομικών Ολαφ Σολτς.
Σύμφωνα με την Bild, ο Σολτς εξεμάνη στο υπουργικό συμβούλιο, υποστηρίζοντας, επί λέξει, ότι η Φον ντερ Λάιεν «τα έκανε σκ…ά» και ότι «όσο σκ…ά πήγε η προμήθεια εμβολίων από την Ε.Ε. τόσο σκ…ά πάνε και οι εμβολιασμοί στη χώρα». Η συμπρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Σάσκια Εσκεν επιβεβαίωσε τη συγκεκριμένη έκρηξη, υπενθυμίζοντας ότι ο Σολτς δεν συνηθίζει να μιλάει με τέτοιο τρόπο. Σύμφωνα με τις αναφορές, όταν ο Σολτς έθιξε την πρόεδρο της Κομισιόν (και πρώην υπ. Αμυνας της κυβέρνησης Μέρκελ), η καγκελάριος παρενέβη προς υπεράσπισή της. Επιδίωξη της Κομισιόν είναι να έχει εμβολιαστεί ώς τα τέλη του καλοκαιριού το 70% του πληθυσμού της Ε.Ε., στόχος που για την ώρα εμφανίζεται πολύ μακρινός. Ο Γενς Σπαν προειδοποίησε τη Δευτέρα τους Γερμανούς ότι «οι επόμενες δέκα εβδομάδες θα είναι δύσκολες».
Εν τω μεταξύ, η αναζήτηση ευθυνών συνεχίζεται. «Θα ζητήσουμε, προσφεύγοντας στα δικαστήρια, πλήρη διαφάνεια για τους όρους των συμβάσεων των εταιρειών με την Κομισιόν», δήλωσε ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Φίλιπ Λάμπερτς. «Αλλά το βασικότερο πρόβλημα δεν βρίσκεται εκεί, βρίσκεται στις αλυσίδες παραγωγής. Οπότε δεν καταλαβαίνω γιατί αφήνετε στην άκρη τις πολυεθνικές εταιρείες και βάζετε στο στόχαστρο την Κομισιόν», προσέθεσε.
MERCUR, EURONEWS, DIE WELT
