Η νέα προσωρινή έκθεση της Λεβεντείου Πινακοθήκης, που θα διαρκέσει μέχρι τις 6 Οκτωβρίου, είναι αφιερωμένη στη ζωή του εμπνευστή και ιδρυτή της Αναστάσιου Γ. Λεβέντη και τιτλοφορείται «Όραμα και δημιουργία: Ο Αναστάσιος Γ. Λεβέντης και η Δυτική Αφρική».
Η διευθύντρια της Πινακοθήκης κ. Λουκία Λοΐζου Χατζηγαβριήλ αναλύοντας στην «Κ» το σκεπτικό της έκθεσης ανάφερε πως πρώτιστος στόχος ήταν η παρουσίαση ενός αφιερώματος που θα σκιαγραφούσε τη ζωή και την πορεία ενός χαρισματικού ανθρώπου, του Αναστάσιου Γ. Λεβέντη, μέσα από φωτογραφίες και ντοκουμέντα, εστιάζοντας στο μεγάλο κομμάτι της ζωής του που τον συνέδεε με τη δυτική Αφρική. Οι επιμελήτριες της έκθεσης έκριναν σωστό πως πέραν του βιογραφικού κομματιού του Α. Γ. Λεβέντη θα ήταν ενδιαφέρουσα και μία παρουσίαση της δυτικής Αφρικής, πώς δημιουργήθηκαν δηλαδή τα δύο νέα κράτη, η Νιγηρία το 1957 και η Γκάνα το 1960.
Ο ίδιος ο Αναστάσιος Λεβέντης έπαιξε ενεργό ρόλο στην ανεξαρτητοποίηση των δύο χωρών και γνώρισε από πολύ κοντά τη σύγχρονη τέχνη της περιοχής και συγκεκριμένα την πρώτη γενιά των καλλιτεχνών. Έτσι, μέσα από την πορεία της ζωής του στη δυτική Αφρική γνωρίζουμε για πρώτη φορά στην Κύπρο και την οπτική ενός μέρους της σύγχρονης αφρικανικής τέχνης, η οποία παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό.
Θρησκεία και λαογραφία
Η κ. Λουκία Λοΐζου Χατζηγαβριήλ με τις γνώσεις και τη μεταδοτικότητα που την χαρακτηρίζει μέσα από ένα μίνι μάθημα ιστορία της τέχνης με μύησε στον άγνωστο κόσμο της σύγχρονης αφρικανικής τέχνης, μου ανέλυσε τα κύρια χαρακτηριστικά της κάνοντας μία σύνδεση με την κυπριακή λαϊκή τέχνη και με έφερε σε επαφή με τους σημαντικότερους και παγκοσμίου φήμης εικαστικούς της πρώτης γενιάς των σύγχρονων καλλιτεχνών της δυτικής Αφρικής.
«Η σύγχρονη τέχνη, τόσο της Γκάνας όσο και της Νιγηρίας βασίζεται κυρίως στις θρησκευτικές και λαογραφικές τους παραδόσεις» μου εξηγεί. «Παράλληλα, στα έργα των σύγχρονων καλλιτεχνών χρησιμοποιούνται χρώματα, σχήματα και μοτίβα που παραπέμπουν στη λαϊκή τέχνη των χώρων της δυτικής Αφρικής σε συνδυασμό με παραδοσιακά σύμβολα και υλικά που χρησιμοποιούνταν στις θρησκευτικές τους ιεροτελεστίες.
Οι χώρες αυτές χωρίζονται σε πολλές διαφορετικές φυλές που η καθεμιά τους διατηρεί τις δικές της θρησκευτικές δοξασίες και παραδόσεις». Μία ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων καλλιτεχνών είναι πως κατά κύριο λόγο προέρχονται από τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα της κάθε φυλής, αφού οι περισσότεροι είναι παιδιά βασιλιάδων, πριγκίπων και ιερέων.
Κυπριακή λαϊκή τέχνη και Αφρική
Μέσα από τη σύγχρονη αφρικανική τέχνη εντοπίζονται πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την κυπριακή λαϊκή τέχνη αλλά και την τέχνη των ναΐφ Κυπρίων καλλιτεχνών όπως αναφέρει στην «Κ» η διευθύντρια της Πινακοθήκης. «Η πρώτη γενιά των Κυπρίων ζωγράφων ξέρουμε πως έχει ως κύριο στόχο να επιδείξει μέσα από τα έργα της την Κύπρο και τον κόσμο της. Έργα τα οποία περιλαμβάνονται και εκτίθενται σήμερα μόνιμα στην Κυπριακή Συλλογή της Λεβεντείου Πινακοθήκης μέσα από τα οποία αντλούμε πλήθος πληροφοριών της κυπριακής παράδοσης, της φύσης, των τοπίων αλλά και της καθημερινότητας του τόπου μας και μπορούμε να τα αντιπαραβάλουμε με αυτά των καλλιτεχνών της δυτικής Αφρικής. «Ανάλογη είναι και η προσέγγιση των σύγχρονων Αφρικανών καλλιτεχνών της πρώτης γενιάς» εξηγεί η κ. Λοΐζου Χατζηγαβριήλ αναφερόμενη στους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της δυτικής Αφρικής.
Από τον πρίγκιπα εικαστικό Twins Seven-Seven στον Picasso και τον Matisse
Ένας πολύ σπουδαίος, παγκοσμίου φήμης, Αφρικανός ζωγράφος αυτής της γενιάς είναι ο Twins Seven-Seven, ο οποίος ήταν πρίγκιπας, το έβδομο παιδί από μία σειρά επτά διδύμων και το μοναδικό που επέζησε. Στα έργα του, όπως εξηγεί η κ. Λοΐζου Χατζηγαβριήλ «βλέπουμε διάφορες αναπαραστάσεις, όπως για παράδειγμα τα πνεύματα του δάσους και της ζούγκλας, τους μάγους της φυλής απεικονίζοντας έτσι οτιδήποτε έχει να κάνει με την καθημερινότητα στο περιβάλλον που μεγάλωσε». Να σημειώσουμε πως τόσο ο Twins Seven-Seven όσο και άλλοι καλλιτέχνες είχαν την ευκαιρία να σπουδάσουν Καλές Τέχνες σε σχολές που είχαν ιδρυθεί κυρίως στη Νιγηρία κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, οι οποίες κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 αναπτύχθηκαν σε σχολές πανεπιστημιακού επιπέδου. Όλοι αυτοί οι Αφρικανοί καλλιτέχνες σήμερα είναι διεθνώς αναγνωρισμένοι και τα έργα τους εκτίθενται σε μεγάλα μουσεία και γκαλερί του κόσμου σε μόνιμες και προσωρινές συλλογές και εκθέσεις.
«Πολύ συχνά μάλιστα τα έργα τους βγαίνουν σε δημοπρασίες αποκλειστικά Αφρικανών καλλιτεχνών, διότι μέσα από τη δική τους τεχνοτροπία και θεματική ανέπτυξαν μία νέα μορφή στην σύγχρονη τέχνη, μία καινούργια σχολή η οποία παρουσίαζε τεράστιο ενδιαφέρον και μελετάται μέχρι και σήμερα». Πολλοί, μάλιστα, από αυτούς τους ζωγράφους υπήρξαν ή είναι ακόμη σπουδαίοι καθηγητές σε σημαντικές σχολές Καλών Τεχνών τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Για εμάς εδώ στην Κύπρο αυτό το είδος τέχνης είναι κάτι καινούργιο. Αντιθέτως, η τέχνη των σύγχρονων Αφρικανών καλλιτεχνών είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και αναδυόμενη στο εξωτερικό.
Ας μην ξεχνάμε ότι η αφρικανική τέχνη επηρέασε ιδιαίτερα την τέχνη του Picasso αλλά και του Matisse, οι οποίοι είχαν ασχοληθεί και με την Αφρική. Οι δύο αυτοί κορυφαίοι ζωγράφοι επηρεάστηκαν από τα χρώματα της αφρικανικής τέχνης και από τον τρόπο που επεξεργάζονται τις μορφές. Παρατηρώντας τα έργα τόσο του Picasso όσο και του Matisse θα εντοπίσουμε τις χαρακτηριστικές αφρικανικές μάσκες αλλά και τις απεικονίσεις της αφρικανικής ζούγκλας.
Η σημερινή γενιά καλλιτεχνών
Παράλληλα, με την πρώτη γενιά των Αφρικανών καλλιτεχνών στην έκθεση της Λεβεντείου Πινακοθήκης ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει και τη δουλειά μερικών από τους σημαντικότερους της σύγχρονης γενιάς. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η δουλειά της μοναδικής γυναίκας καλλιτέχνιδας της έκθεσης της 31χρονης Taiye Ladahor από τη Νιγηρία. Στο έργο της πραγματεύεται θέματα που αγγίζουν την έννοια της ταυτότητας, του αυτοπροσδιορισμού και του φεμινισμού, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία εικαστικών μέσων, όπως το κολάζ.
Εξερευνά κυρίως θέματα της γυναικείας υπόστασης, προσεγγίζοντας ταυτόχρονα και άλλες συνδεόμενες θεματικές, όπως αυτή του εμπορίου και εξετάζει πως αυτοί οι παράγοντες δομούν την έννοια της γυναικείας ταυτότητας στην Αφρική. Σημαντικότερος, όμως των σύγχρονων αφρικανών καλλιτεχνών είναι ο Chris Ofili ο οποίος γεννήθηκε στο Μάντσεστερ από Νιγηριανούς γονείς. Μετά από την επίσκεψή του στη γενέτειρα των γονιών του συνειδητοποίησε τον ρατσισμό που ο ίδιος δέχτηκε μικρός. Τα χαρακτηριστικά της μαύρης φυλής, τα μεγάλα χείλη, μάτια και ζυγωματικά χρησιμοποιούνται κατά κόρον στα έργα του μέσα από ένα δικό του πρίσμα και μία χιουμοριστική οπτική, θέλοντας έτσι να αυτοσαρκαστεί μεν αλλά και να στείλει το δικό μήνυμα για την ισότητα και τη διαφορετικότητα των ανθρώπων.
Info
Η έκθεση «Όραμα και δημιουργία: Ο Αναστάσιος Γ. Λεβέντης και η Δυτική Αφρική» στην Λεβέντειο Πινακοθήκη Λευκωσία θα διαρκέσει μέχρι τις 6 Οκτωβρίου 2015. Ώρες λειτουργίας καθημερινά εκτός Τρίτης 10:00 π.μ. – 5:00 μ.μ. Τετάρτες 10:00 π.μ. – 10:00 μ.μ. Πληρ. 22668838.
