Των Παναγιώτη Ρουγκάλα, Νατάσας Τσιακολή
Σε τουρισμό με οικονομική επιφάνεια πρέπει να στοχεύσει η Κύπρος σύμφωνα με την εθνική στρατηγική για τον τουρισμό 2017–2030, ενώ παράλληλα ν’ απογαλακτιστεί από τη βρετανική και τη ρωσική αγορά. Όσον αφορά στην απεξάρτηση από την βρετανική και ρωσική αγορά, οι Ισπανοί προτείνουν χώρες όπως η Φινλανδία, η Σουηδία, η Δανία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ελβετία, η Ουκρανία και το Ισραήλ. Μεταξύ άλλων, η έκθεση τονίζει πως η Κύπρος πρέπει να στρέψει το βλέμμα της και σε άλλες αγορές, τις οποίες χαρακτηρίζει και στρατηγικής σημασίας. Συγκεκριμένα, αναφέρει το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Ιρλανδία, την Αυστρία, το Λίβανο, την Πολωνία αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Λαμβάνοντας τουρίστες από τις προαναφερθείσες χώρες, υπογραμμίζει ότι η εξάρτηση από Ηνωμένο Βασίλειο και Ρωσία, θα μειωθεί μακροπρόθεσμα μέχρι το 2030 στο 45%. Σημειώνεται πως η εξάρτηση των εν λόγω χωρών το 2015 ανήλθε στο 61%.
Σύμφωνα με την μελέτη της ισπανικής εταιρείας THR – Innovative Advisors, που εκπόνησε για λογαριασμό της Μονάδας Διοικητικής Μεταρρύθμισης της Προεδρίας, οι προβλέψεις που πραγματοποιούνται με σκοπό την προετοιμασία της νέας στρατηγικής κατέδειξαν ότι η Κύπρος έχει την δυνατότητα να γίνει ένας διαρκής, δημοφιλής, τουριστικός προορισμός. Στο πλαίσιο της στρατηγικής εκτιμάται ότι το 2030 η Κύπρος θα προσελκύσει πάνω από 7 εκατ. τουρίστες εάν υιοθετήσει το μοντέλο του «μαζικού τουρισμού» και πάνω από 6 εκατ. με το μοντέλο που ακούει στο όνομα, «Premium destination». Ως αποτέλεσμα της αύξησης του τουρισμού, η Κύπρος θα ωφεληθεί οικονομικά και θα δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας.
«Premium destination»
Το 2030 σύμφωνα με την εν λόγω στρατηγική η Κύπρος θα μπορέσει να δεχτεί πάνω από 6 εκατομμύρια τουρίστες και θα δημιουργηθούν περίπου 27.027 άμεσες και 20.270 έμμεσες θέσεις εργασίας. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της χώρας θα ξεπεράσει το 28% με αποτέλεσμα το συνολικό ποσό επένδυσης να φθάσει κοντά στα 20 δισ. ευρώ. Για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής είναι απαραίτητη η προσέλκυση μαζικού και ποιοτικού τουρισμού κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την υποστήριξη των αεροπορικών εταιρειών αλλά και των συνεργατών πωλήσεων.
Η επιτυχία της στρατηγικής για τον τουρισμό της Κύπρου, αναφέρεται συναφώς στην έκθεση, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητά της να δημιουργήσει αξίες για τους ντόπιους, τους επενδυτές, τους τουρίστες και τους συνεργάτες. Η Κύπρος, έτσι, θα μπορέσει ν’ αποκτήσει περισσότερο ποιοτικό τουρισμό προσφέροντας μια εξαιρετική τουριστική εμπειρία, ποιοτικές υπηρεσίες, υψηλό επίπεδο ασφάλειας και άνεσης. Θα πρέπει επίσης βάσει της μελέτης, να προσφερθούν ελκυστικές επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις αεροπορικές εταιρείες, το ταξιδιωτικό εμπόριο, εξειδικευμένα μέσα ενημέρωσης και παροχές υπηρεσιών προκειμένου να αυξήσει και να διατηρήσει το ενδιαφέρον παράλληλα και για επιχειρηματικές δραστηριότητες στην Κύπρο.
Περισσότερους ο standard
Εντούτοις, αν και το σχέδιο για premium τουρισμό θα πρέπει να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον της Κύπρου αν θέλει να αλλάξει το τουριστικό της μοντέλο, εκτιμάται ότι το standard μοντέλο θα προσελκύσει περισσότερους τουρίστες, φτάνοντας τους 7,2 εκατ. Σύμφωνα με την THR, παρά τους περισσότερους τουρίστες, ο μαζικός τουρισμός θα φέρει χαμηλότερα έσοδα, και συγκεκριμένα 6.335 εκατ. σε σχέση με τα 7.133 του premium. Αυτό βασίζεται στη χαμηλότερη κατά κεφαλήν δαπάνη, ενώ παράλληλα αναφέρεται στην έκθεση πως θα υπάρξουν και μεγαλύτερες επιπτώσεις στην αειφορία, στο περιβάλλον και στην κοινωνία. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι για να φιλοξενηθεί ο περισσότερος όγκος τουριστών θα πρέπει να κατασκευαστούν 42.348 κλίνες, έναντι 30.315. Όσον αφορά στα χρήματα που θα επενδυθούν, θα χρειαστούν 27,8 δισ. αντί 20 δισ. επενδύσεων για το premium μοντέλο. Τέλος, η απόδοση των επενδύσεων με το standard μοντέλο θα είναι μικρότερο, της τάξεως του 31,6% σε σχέση με το 41,5% που θα αγγίζουν οι επενδύσεις για το premium μοντέλο.
Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα
Μια από τις βασικές οπτικές της μελέτης για τον τουρισμό, εστιάζει στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας που μέσω της παρουσίας τους καθορίζουν και το τι πρέπει να κάνει η Κύπρος καλύτερα ή διαφορετικά από τους ανταγωνιστές της ώστε να ικανοποιήσει περισσότερο τους τουρίστες που θα την επισκεφθούν. Σύμφωνα με εκτενή έρευνα που διεξήχθη από τηνTHR, την εταιρεία δηλαδή που έκανε τη μελέτη, όταν πρόκειται για τη λήψη μιας απόφασης σχετικά με κάποιο τουριστικό προορισμό, οι τουρίστες θεωρούν πιο σημαντικά τα ακόλουθα στοιχεία, κατά σειρά προτεραιότητας:
1. Ασφάλεια
2. Κλίμα
3. Φιλοξενία
4. Πράγματα που πρέπει να δείτε / κάνετε
5. Άνεση / υπηρεσίες
Το τρίπτυχο της στρατηγικήςκαι οι προτεραιότητες
Η νέα στρατηγική θα είναι επίσης η βάση για τη δημιουργία της απαραίτητης συναίνεσης των ενδιαφερομένων για την ανάπτυξη και τη διαχείριση του τουρισμού. Με αυτή την έννοια, ο τομέας του τουρισμού θα πρέπει να είναι σε θέση να προσφέρει θετική αξία για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη εμπεριέχοντας:
• Την ποιότητα ζωής των πολιτών.
• Τους επενδυτές για βιώσιμες επενδυτικές ευκαιρίες χωρίς εμπόδια και
• τους τουρίστες, στους οποίους η Κύπρος θα πρέπει να προσφέρει μια εξαιρετική τουριστική εμπειρία. Για καθορισμό των ενεργειών που πρέπει να προωθηθούν για επίτευξη των στρατηγικών στόχων, περιλαμβάνονται 22 συγκεκριμένες δράσεις –πρωτοβουλίες.
Οι 22 βασικές δράσεις
Δημιουργία εξαιρετικού χαρτοφυλακίου εμπειριών
«Experience Cyprus»: Οι προορισμοί οι οποίοι παρέχουν αξέχαστες εμπειρίες και όχι απλά υπηρεσίες στους πελάτες τους δημιουργούν σταθερά ανώτερη αξία και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο η Κύπρος υστερεί σημαντικά. Η πρωτοβουλία αυτή περιλαμβάνει την ίδρυση ενός εξειδικευμένου Οργανισμού για τη δημιουργία, διαχείριση, και προώθηση εμπειριών με τη συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα.
Δημιουργία ενός συστήματος σημάτων ποιότητας:
Στη βάση διεθνών καλών πρακτικών για προορισμούς, αξιοθέατα και υπηρεσίες με στόχο την προώθηση της κουλτούρας ποιότητας και καινοτομίας.
Σχεδιασμός τουριστικής ανάπτυξης: Ο οποίος προνοεί δημιουργία αρμόδιας κεντρικής μονάδας, προώθηση ολοκληρωμένης προσέγγισης στο σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης και αντιμετώπιση της άτακτης ανάπτυξης, εφαρμογή ολοκληρωμένων περιφερειακών Σχεδίων Ανάπτυξης (master plans), αναθεώρηση του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου ώστε να συνάδει με την νέα στρατηγική τουρισμού, ετοιμασία στρατηγικής για εξασφάλιση της απαραίτητης γης. Η ανάπτυξη θα δίνει έμφαση στην δημιουργία 4ης γενεάς resorts, ανακαινίσεις και αναβαθμίσεις υφιστάμενων μονάδων, και σε κάποιους απομονωμένους χώρους σύμφωνα με τις απαιτήσεις της «premium demand strategy». Παράλληλα πολλές μορφές τουρισμού και ειδικά προϊόντα θα προσφέρονται στις ορεινές περιοχές. Σημαντική παράμετρος για την τουριστική ανάπτυξη των ορεινών είναι η μετατροπή/ανάπτυξη 3-5 γραφικών χωριών σε resorts.
Δημιουργία Μονάδας παρακολούθησης των εξελίξεων στις αγορές (market intelligence unit): Η μονάδα θα ανήκει στην Κεντρική Μονάδα Σχεδιασμού Τουριστικής Ανάπτυξης και θα αποτελεί κεντρική πλατφόρμα για στατιστικά στοιχεία, έρευνες αγοράς κλπ την οποία θα μπορούν να συμβουλεύονται και οι εμπλεκόμενοι φορείς του ιδιωτικού τομέα.
Δημιουργία Μονάδας Ανάπτυξης Προϊόντων: Ανάπτυξη προϊόντων, για διαφοροποίηση και εμπλουτισμό του χαρτοφυλακίου των προϊόντων που προσφέρει η Κύπρος, πέρα από το βασικό « Ήλιος και θάλασσα», σύμφωνα με την στρατηγική τουρισμού.
Tour invest Cyprus: Εξεύρεση επενδυτών, παροχή τεχνικής υποστήριξης, διευκόλυνση επενδυτών μέσω του καθορισμού αποτελεσματικών διαδικασιών, ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας και αυστηρών κανονισμών. Παροχή ενός μενού επενδύσεων (resort, αξιοθέατα, υποστηρικτικές υπηρεσίες, κλπ) στους επενδυτές, συνοδευόμενα από όλα τα απαιτούμενα έγγραφα (prelicensing και keyduediligences.)
Υιοθέτηση Προγράμματος για δημιουργία και στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων: Για προώθηση της καινοτομίας και ποιότητας, των εμπειριών και των προϊόντων ειδικού ενδιαφέροντος, ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικές και να μπορέσουν να συμβάλουν στην επιτυχημένη υλοποίηση της νέας στρατηγικής. Εισήγηση για την ανάπτυξη ειδικού startup πρόγραμμα στον τομέα του τουρισμού.
Αποτελεσματική διαδικασία εξεύρεσης στρατηγικών εταίρων/συνεργατών στις αγορές εξωτερικού: έμφαση στην υιοθέτηση στρατηγικής προσέγγισης. Έμφαση σε ψηφιακούς μηχανισμούς μάρκετινγκ και απάλειψη περίπλοκων και γραφειοκρατικών διαδικασιών σύναψης συμφωνιών.
Κατάκτηση περισσότερων και πιο αποδοτικών πελατών
Διαμόρφωση ενός νέου συστήματος διαχείρισης του “Brand”: Η έρευνα της THR έδειξε ότι το Brand της Κύπρου έχει σοβαρές αδυναμίες και η κατανόηση της ως τουριστικού προορισμού χρήζει σημαντικής βελτίωσης. Απαιτείται λοιπόν συμφωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων όσον αφορά την ταυτότητα του νέου «brand» και «market positioning» και ανάπτυξη του κτίζοντας πάνω στα βασικά στοιχεία της ταυτότητας του brand που εντοπίστηκαν στα πλαίσια της μελέτης.
Εφαρμογή ενός σύγχρονου σχεδίου μάρκετινγκ: Ετοιμασία τριετούς σχεδίου το οποίο να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις σχέσεις με τα ΜΜΕ και όχι στη δημοσιότητα και στο ψηφιακό μάρκετινγκ (online), στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για να αναπτύξουν δεξιότητες στο μάρκετινγκ και αναδιάρθρωση των γραφείων ΚΟΤ εξωτερικού ώστε να αυξηθεί η προστιθέμενη αξία τους.
Δράσεις για μείωση της εποχικότητας: Προσέλκυση περισσότερων τουριστών στην περίοδο «προ» και «μετά» την περίοδο αιχμής (shoulder months) και ακολούθως στην χειμερινή περίοδο, διαφοροποιώντας και εμπλουτίζοντας το προϊόν που προσφέρει η Κύπρος.
Δημιουργία οφέλους για τοπική κοινωνία και περιβάλλον
Ανάπτυξη του «wise tourism index»: Ως εργαλείο για προώθηση της αειφορίας και αναγνώριση και επιβράβευση των τουριστικών φορέων που υιοθετούν πρακτικές που είναι οικολογικά, κοινωνικά και πολιτιστικά βιώσιμες.
Ετοιμασία προγράμματος για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (carbon foot print): Από τουριστικές δραστηριότητες και στήριξη του τομέα για εφαρμογή του. Δυνατότητα προβολής της Κύπρου ως αειφόρου τουριστικού προορισμού.
Έναρξη πρωτοβουλιών “made in Cyprus” (MIC) και “Soul of Cyprus”: Για υποβοήθηση των τοπικών κοινοτήτων να αυξήσουν τα εισοδήματα τους και να διατηρήσουν την πολιτιστική τους ταυτότητα.
Ανάπτυξη «competitivediamond» για τον τομέα του τουρισμού
Δημιουργία Μονάδας Ανταγωνιστικότηταςστη Εθνική Αρχή Τουρισμού: Βελτίωση της παραγωγικότητας του κλάδου του τουρισμού στην Κύπρο, με την προώθηση της χρήσης των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας μέσω προγραμμάτων μεταφοράς τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών, εκπαίδευση στελεχών.
Ενδυνάμωση της Συνδεσιμότητας – Δημιουργία Μονάδας για σχεδιασμό στρατηγικής και τακτικής για αύξηση του όγκου των αερομεταφορών σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης όσον αφορά την ανάπτυξη αγορών, σε συνεργασία με την Hermes, το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας. Συνεργασία με Οργανωτές ταξιδιών για ανάλυση στρατηγικών αγορών και δυνητικών συνεργασιών με αερομεταφορείς. Δημιουργία ειδικών πακέτων σε επιλεγμένες αγορές.
Ανασχεδιασμός του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου: Απλοποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου για βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ετοιμασία ενιαίας τουριστικής νομοθεσίας με σφαιρική κάλυψη και δημιουργία δημόσιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας για νομικά θέματα.
Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου: Εισαγωγή νέων και καινοτόμων μορφών εκπαίδευσης για βελτίωση των δεξιοτήτων του κλάδου και διαχείριση των αναγκών για εκπαίδευση και κατάρτιση για ικανοποίηση του πρόσθετου εργατικού δυναμικού που θα απασχολείται στον τομέα του τουρισμού, την αναβάθμιση επάρκειας των ξένων υπαλλήλων που εργοδοτούνται στον τομέα, και την προώθηση της καινοτομίας στον τομέα της γαστρονομίας.
Εφαρμογή έξυπνης διακυβέρνησης
Βελτίωση του συστήματος διακυβέρνησης: Η υλοποίηση της στρατηγικής Τουρισμού προϋποθέτει απαραίτητα την αναδιοργάνωση της διακυβέρνησης του τομέα. Η στρατηγική εισηγείται τη σύσταση τεσσάρων σωμάτων τα οποία αποτελούν τον πυρήνα του θεσμικού πλαισίου: Διυπουργική Επιτροπή για τον Τουρισμό (προεδρεύεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας), Γραφείο του Διευθυντή της Στρατηγικής κάτω από τον ΠτΔ), Εθνική Συμμαχία για τον Τουρισμό (ιδιωτικός τομέας) και Εθνική Αρχή Τουρισμού (υφυπουργείο Τουρισμού).
Ανασχεδιασμός της Εθνικής Αρχής Τουρισμού (ΕΑΤ) ώστε να συνάδει και να υποστηρίζει την υλοποίηση της στρατηγικής και να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του τομέα. Η ΕΑΤ ηγείται του συστήματος διαχείρισης του τομέα με τη συνεργασία και τη συμμετοχή των ιδιωτικών φορέων. Το πρόγραμμα εργασιών της ΕΑΤ ετοιμάζεται στη βάση βασικών αρχών που συμφωνούνται με τα κύρια σώματα στο σύστημα διακυβέρνησης.
