Του Αντώνη Πολυδώρου
Νέα δεδομένα στο πολιτικό σκηνικό προκαλεί η αποχώρηση της ΕΔΕΚ, η οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αναμένεται να επηρεάσει το σύνολο των κομμάτων. Το Κίνημα των Σοσιαλδημοκρατών παρουσιάζει την ενέργειά του αυτή περίπου ως κίνηση αρμόζουσα σε κόμμα αρχών, εκφραστή της σκληρής γραμμής στο Κυπριακό. Αυτονόητη προσδοκία της ΕΔΕΚ είναι η κεφαλαιοποίηση στο προσεχές μέλλον σε εκλογικά ποσοστά.
Σε δύσκολη θέση βρίσκεται το ΔΗΚΟ. Αν και υπό άλλες συγκυρίες θα μπορούσε να θεωρηθεί ως το ευνοημένο της συγκυρίας, με την επιρροή του στην κυβέρνηση να αυξάνεται, η εσωκομματική διαμάχη καθιστά την παραμονή του στη συγκυβέρνηση μακροπρόθεσμα αβέβαιη και το εμποδίζει για την ώρα να την αξιοποιήσει ευνοϊκά. Ευνοημένο θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει τον ΔΗΣΥ. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μετά από 13 χρόνια απομόνωσης, κερδίζει εν δυνάμει συνεργάτες, ενώ το ΑΚΕΛ ανασκουμπώνεται επιδιώκοντας τη διατήρηση της έστω και κουτσουρεμένης συγκυβέρνησης, ώστε να κρατήσει ζωντανές τις προοπτικές μελλοντικών συνεργασιών. Την ίδια όμως στιγμή, αποφεύγει να προβεί σε κινήσεις που δυνατόν να έχουν επιπτώσεις στην αξιοπιστία του, γνωρίζοντας ότι νέες εξελίξεις στο Κυπριακό πιθανόν να οδηγήσουν το κόμμα σε νέα ρήξη με το ΔΗΚΟ.
Μετά και τις τελευταίες αρνητικές εξελίξεις στο εθνικό θέμα και με την «εκλογή» Έρογλου να φαντάζει ως το πιο πιθανό σενάριο, όλα τα κόμματα φαίνεται να κινούνται πλέον σε ρυθμούς βουλευτικών εκλογών (Μάιος 2011), τα αποτελέσματα των οποίων ενδέχεται να κρίνουν πολλά και όσον αφορά τις προεδρικές του 2013.
ΕΔΕΚ
Ρίσκο με στόχο
Η ΕΔΕΚ, με την απόφασή της για αποχώρηση από την κυβέρνηση, στοχεύει σε σημαντικά κέρδη που φτάνουν μέχρι και την ανάδειξή της σε τρίτο κόμμα στις βουλευτικές του 2011. Επιδιώκει να εμφανιστεί ως κόμμα αρχών, το οποίο διαφωνεί με τους χειρισμούς του Προέδρου στο Κυπριακό, τους οποίους θεωρεί καταστροφικούς, και αποχωρεί. Επιπλέον, αποκομίζει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του άλλου κόμματος του ενδιάμεσου χώρου ως ο κύριος εκφραστής της σκληρής γραμμής στο Κυπριακό (κυρίως από τη στιγμή που το ΔΗΚΟ δεν αποχωρήσει στο παρόν τουλάχιστον στάδιο). Με τον τρόπο αυτό προσβλέπει σε σημαντική μείωση της ψαλίδας που παρατηρήθηκε στις προηγούμενες βουλευτικές, σε βαθμό που να προσεγγίζει αυτές των ευρωεκλογών, με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις να κάνουν λόγο και για ανάδειξή του σε τρίτο κόμμα, αποσπώντας με τον τρόπο αυτό τον ρυθμιστικό ρόλο του ΔΗΚΟ ενόψει προεδρικών: «Η ΕΔΕΚ εμφανίζεται ως ο αυθεντικός εκφραστής του χώρου του Τάσσου Παπαδόπουλου. Το ΕΥΡΩΚΟ, λόγω και της απουσίας του κ. Κουτσού, είναι αποδυναμωμένο και δεν αποτελεί πλέον ισχυρό παίκτη στον χώρο, ενώ και το ΔΗΚΟ παραπαίει μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, με ό,τι αυτό σημαίνει για την αξιοπιστία του», δήλωσε στην «Κ» πολιτικός αναλυτής.
Η κίνηση αυτή βέβαια δεν είναι χωρίς ρίσκο. Κατ’ αρχήν, μεγάλη μερίδα της βάσης της ΕΔΕΚ κινείται παραδοσιακά υπέρ του υποψηφίου της Αριστεράς. Τόσο ο Βασιλείου το 1988 όσο και ο Χριστόφιας προ διετίας είχαν καταφέρει να αποσπάσουν μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, το οποίο είχε υποστηρίξει άλλο υποψήφιο. Είναι άγνωστο πώς αυτοί οι ψηφοφόροι θα αντιδράσουν σε ενδεχόμενη αύξηση των επιθέσεων εναντίον της κυβέρνησης Χριστόφια. Άγνωστο είναι επίσης αν και πόσο θα την επηρεάσει η ίδια η αποχώρηση και η αποχή από την εξουσία. Την τελευταία φορά άλλωστε που η ΕΔΕΚ είχε αποφασίσει την απομάκρυνσή της από τη συγκυβέρνηση Γλαύκου Κληρίδη, τα ποσοστά της είχαν κατρακυλήσει κάτω από το 7%.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι με την κίνησή της αυτή η ΕΔΕΚ στην ουσία αυτοπεριορίζεται. Καθίσταται πολύ πιο δύσκολο για την ίδια, δεδομένης και της δεδηλωμένης απροθυμίας της για συνεργασία με τον ΔΗΣΥ, να παίξει σε επίπεδο συνεργασιών στις προεδρικές του 2013 και γίνεται μονόδρομος η διατήρηση τουλάχιστον των ποσοστών που πήρε στις βουλευτικές, με μεγάλο στοίχημα την ανάδειξή της σε τρίτο κόμμα. Σε διαφορετική περίπτωση, που παραμείνει δηλ. τέταρτο κόμμα (με ψαλίδα από το ΔΗΚΟ μεγαλύτερη από εκείνη στις ευρωεκλογές) ή και πέμπτο, η μόνη επιλογή θα είναι να διεκδικήσει την προεδρία με δικό της υποψήφιο, επιστρέφοντας έτσι σε παλαιές μίζερες εποχές και μετατρέποντας εαυτήν από ρυθμιστή σε ουραγό.
«Δεν θεωρώ ότι ήταν η αποχώρηση από την κυβέρνηση που έφερε το κόμμα πίσω από πλευράς εκλογικής δύναμης το 2001. Όλες οι εσωτερικές μετρήσεις που είχαμε την αμέσως επόμενη περίοδο έδιναν στην ΕΔΕΚ πολύ ψηλά ποσοστά που κινούνταν μεταξύ του 12-14%. Αυτό που επηρέασε ήταν το κλίμα εσωστρέφειας και οι δημόσιες αντιπαραθέσεις που παρατηρήθηκαν μεταξύ των στελεχών λίγο πριν τις εκλογές», δήλωσε στην «Κ» ο εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος, Γιώργος Παπαδάκης, και συμπλήρωσε: «Κάθε απόφαση έχει το ρίσκο της. Ήταν θέμα πολιτικής αξιοπιστίας. Εμείς θα βασιστούμε στην πειστικότητα των επιχειρημάτων μας. Δεν μπορούσαμε να παραμείνουμε σ’ ένα συνασπισμό στον οποίο για το μόνο που συμφωνούσαμε ήταν ότι διαφωνούμε».
«Εμείς πολιτευτήκαμε με αξιοπρέπεια», δήλωσε στην «Κ» άλλο στέλεχος της ΕΔΕΚ. «Δεν αποκαλέσαμε ποτέ προδότη τον Πρόεδρο, δεν προβήκαμε σε χαρακτηρισμούς», τόνισε, αναγνωρίζοντας ότι η αποχώρηση της ΕΔΕΚ πιθανόν να οδηγήσει σε μετακίνηση αριθμού ψηφοφόρων προς το ΑΚΕΛ, εκφράζοντας όμως τη βεβαιότητα ότι αυτή θα υπερκαλυφθεί από την εισροή ψηφοφόρων από ΔΗΚΟ και ΕΥΡΩΚΟ. «Αντιλαμβάνεστε μια αύξηση των δικών μας ποσοστών με παράλληλη μείωση αυτών του ΔΗΚΟ τι θα σήμαινε», ανέφερε με νόημα.
ΔΗΚΟ
Και ο Μάριος το δικό του
Υπό άλλες συγκυρίες, η αποχώρηση της ΕΔΕΚ θα μπορούσε να αναδείξει το ΔΗΚΟ ως τον πλέον ευνοημένο. Προεδρικό και ΑΚΕΛ εμφανίζονταν ευθύς εξαρχής αποφασισμένα να κρατήσουν το κόμμα στη συγκυβέρνηση, ώστε να αποφύγουν την πλήρη απομόνωση και να κρατήσουν τις γέφυρες για μελλοντικές συνεργασίες. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και τα συμφωνηθέντα μεταξύ Χριστόφια και Καρογιάν που αναβαθμίζουν τον λόγο και ρόλο του ΔΗΚΟ στη συγκυβέρνηση, φυσικά υπό την αίρεση της απόφασης της Κεντρικής Επιτροπής του ΔΗΚΟ. Ενώ όμως είναι ξεκάθαρο ότι και το Προεδρικό και ο ίδιος ο Μάριος Καρογιάν ευνοούν ενίσχυση της συνεργασίας, η ύπαρξη στο ΔΗΚΟ δύο γραμμών και οι συνεχείς επιθέσεις από τη μερίδα των σκληρών εναντίον του Προέδρου δημιουργούν προβλήματα πρακτικού και επικοινωνιακού χαρακτήρα στο κόμμα και δεν του επιτρέπουν να επωφεληθεί της ευνοϊκής αυτής συγκυρίας.
«Στο ΔΗΚΟ υπάρχουν αυτή τη στιγμή δύο ομάδες, οι οποίες αρνούνται ακόμα και να μιλήσουν μεταξύ τους», δήλωσε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος της συγκυβέρνησης. «Αυτή η εσωστρέφεια δεν επιτρέπει στο κόμμα να εκμεταλλευτεί την επιρροή που του δίνει η συγκυρία αυτή».
Την Τρίτη, εκτός απροόπτου, συνέρχεται η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος. Η ομάδα των «σκληρών», που δεν έχει πλειοψηφία στο Εκτελεστικό Γραφείο, αναμένεται να την αναζητήσει στην Κεντρική, όπου θα ασκήσει και πάλι πιέσεις στον Μάριο Καρογιάν για άμεση αποχώρηση από την κυβέρνηση, έχοντας επιπλέον σαν όπλο το επιχείρημα ότι ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν αποσύρει από τις συνομιλίες τις θέσεις του περί εκ περιτροπής προεδρίας, σταθμισμένης ψήφου και εποίκων.
Το ΔΗΚΟ έχει διαχρονικά ταυτιστεί με την εξουσία. Έχει άλλωστε συνάψει συνεργασίες με όλες σχεδόν τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου με λάφυρα είτε την προεδρία είτε υπουργεία. Μόνο σε δύο περιόδους το ΔΗΚΟ δεν συμμετείχε στην κυβέρνηση. Την πενταετία Βασιλείου (1988-93) και τη δεύτερη πενταετία Κληρίδη (1998-2003). Για τον λόγο αυτό, το κόμμα τώρα, επί προεδρίας Καρογιάν, θέλει να παρουσιάζεται προσεκτικό ώστε να περάσει το μήνυμα ότι αυτό που επιδιώκει είναι τη συμμετοχή του στις αποφάσεις και όχι τις καρέκλες της εξουσίας, παρόλο που και αυτές είναι θεμιτές στην περίπτωση κυβερνητικού συνεταιρισμού. Την ίδια στιγμή, θεωρείται αυτονόητο ότι η αποχώρηση του κόμματος το αμέσως επόμενο διάστημα από την κυβέρνηση δεν θα έχει οποιαδήποτε κέρδος για το ΔΗΚΟ, ιδιαίτερα με τις προοπτικές στο Κυπριακό να είναι δυσοίωνες.
Το ερώτημα είναι κατά πόσον η απόφαση του ΔΗΚΟ θα επισκιασθεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο από την αποχώρηση της ΕΔΕΚ. «Σεβόμαστε την απόφαση της ΕΔΕΚ, αλλά αυτή δεν βάζει πίεση στο δικό μας κόμμα. Αν το ΔΗΚΟ μπορεί μένοντας στην κυβέρνηση να διαμορφώσει και να επιβάλει θέσεις που θα αποτρέπουν μια κακή λύση, τότε θεωρώ ότι αυτό θα είναι θετικό», δήλωσε στην «Κ» ο Φώτης Φωτίου, εκπρόσωπος Τύπου του ΔΗΚΟ. Ο κ. Φωτίου εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι αν το κόμμα βγει ενισχυμένο από τη διαβούλευση με τον Πρόεδρο, δεν θα υπάρξει θέμα ροής ψήφων προς την ΕΔΕΚ. Πάντως, για το ΔΗΚΟ, πολύ σημαντική θα είναι η διατήρηση τουλάχιστον των ποσοστών που έλαβε στις ευρωεκλογές, ώστε να μην απολέσει τον ρυθμιστικό του ρόλο.
ΔΗΣΥ
Έξοδος από την απομόνωση
Ευνοημένος από τη νέα κατάσταση στον κομματικό χώρο είναι σίγουρα ο Δημοκρατικός Συναγερμός. Το κόμμα της Δεξιάς εμφανιζόταν τα τελευταία 13 χρόνια ανήμπορο να συνάψει συνεργασίες, ενώ – κυρίως επί Τάσσου Παπαδόπουλου – είχε απομονωθεί πλήρως από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις. Η αποχώρηση της ΕΔΕΚ, και πολύ περισσότερο μια τυχόν αποχώρηση του ΔΗΚΟ, είναι βέβαιο ότι θα καταστήσει για τον ΔΗΣΥ πιο πρόσφορο το έδαφος για συνομολόγηση συμμαχιών. Ακόμα και η παραμονή του ΔΗΚΟ στη συγκυβέρνηση, όμως, στο παρόν στάδιο δεν προβληματίζει ιδιαίτερα τον ΔΗΣΥ.
«Η περίοδος μέχρι τις προεδρικές, οπότε και θα αρχίσουν να διαμορφώνονται οι διάφορες συνεργασίες, είναι μεγάλη και αρκετή για να φέρει σημαντικές ανατροπές», ήταν το χαρακτηριστικό σχόλιο ηγετικού στελέχους του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην «Κ». «Δεν θεωρώ ότι η αποχώρηση της ΕΔΕΚ τη φέρνει πιο κοντά σε συνεργασία με τον ΔΗΣΥ, ούτε και ότι η παραμονή του ΔΗΚΟ απομακρύνει τη συνεργασία του ΔΗΣΥ με το κόμμα αυτό. Μπορεί να υπάρξει ανακάτεμα της τράπουλας τελευταία στιγμή. Ούτε η πρώτη φορά θα είναι, ούτε και η τελευταία», δήλωσε η ίδια πηγή. Πάντως, η αποχώρηση του ΔΗΚΟ – αν γίνει και όποτε γίνει – θα φέρει σε ιδιαίτερα πλεονεκτική θέση τον ΔΗΣΥ. Άλλωστε, όπως σημείωσε με νόημα το ίδιο κομματικό στέλεχος, το ΔΗΚΟ προσφέρεται περισσότερο για συνεργασία.
Το κέρδος που έχει αποκομίσει ο ΔΗΣΥ από την αποχώρηση της ΕΔΕΚ είναι κυρίως επικοινωνιακό. Αν και τα τελευταία χρόνια οι θέσεις που κατέθεταν τα κόμματα στη Βουλή, όπως η υιοθέτηση του ευρώ, η ένταξη ή όχι στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, τα θέματα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, έδειχναν ότι απομονωμένο ήταν το ΑΚΕΛ, η συνεργασία των τριών στη συγκυβέρνηση Χριστόφια έθετε τον ΔΗΣΥ στο περιθώριο. Με την αποχώρηση όμως της ΕΔΕΚ, οι αποστάσεις μεταξύ των κομμάτων και του ΑΚΕΛ αλλάζουν…
ΑΚΕΛ
Επένδυση στο ΔΗΚΟ
Σε δύσκολη θέση βρίσκονται κυβέρνηση και ΑΚΕΛ, που το τελευταίο διάστημα φαίνεται να βάλλονται από παντού. Με την αποχώρηση της ΕΔΕΚ και την ένταση που χαρακτηρίζει τις σχέσεις τους με τον ΔΗΣΥ το τελευταίο διάστημα, η διατήρηση της συνεργασίας με το ΔΗΚΟ – αν θέλουν να διατηρήσουν γέφυρες συνεργασίας για το μέλλον και να μην απομονωθούν πλήρως – είναι μονόδρομος. Για τον λόγο αυτό το κυβερνών κόμμα κινήθηκε προς την κατεύθυνση ικανοποίησης των αιτημάτων του ΔΗΚΟ, χωρίς όμως να προβεί σε κινήσεις που θα τσαλάκωναν την εικόνα του και θα το καθιστούσαν όμηρο στα «θέλω» του ΔΗΚΟ, κάτι που θα μπορούσε να απομακρύνει αριθμό ψηφοφόρων: «Επιθυμούμε συνέχιση της συνεργασίας, όχι όμως με οποιοδήποτε κόστος», δήλωσε στην «Κ» στέλεχος του ΑΚΕΛ. Άλλωστε, στο ΑΚΕΛ γνωρίζουν ότι η συνεργασία αυτή πιθανόν να έχει ως ημερομηνία λήξης τις επόμενες εξελίξεις στο Κυπριακό. «Ακόμα και αν οι δύο πλευρές συμπλεύσουν στο παρόν στάδιο, εύκολα μπορεί να υπάρξει ανάφλεξη», σημείωσε. Για τον λόγο αυτό κυβέρνηση και ΑΚΕΛ δεν παρουσιάζονται πρόθυμοι, παρά τις πιέσεις του ΔΗΚΟ, να αποσύρουν οποιεσδήποτε προτάσεις, θεωρώντας πως μια τέτοια κίνηση θα πλήξει ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία, όχι μόνο της ε/κ πλευράς, αλλά και της ίδιας της κυβέρνησης.
Την ίδια στιγμή, το κόμμα αποφεύγει να ανοίξει πόλεμο με την ΕΔΕΚ. Προσεγγίζει φιλικά τη βάση της, ενώ δουλεύει ώστε να χρεωθεί η ηγεσία την ευθύνη του διαζυγίου και την απομάκρυνση για τρία χρόνια από την εξουσία. Στόχος είναι η διατήρηση των γεφυρών επικοινωνίας με σειρά στελεχών της ΕΔΕΚ, αλλά και με φίλους των Σοσιαλδημοκρατών που διαφωνούν με τις επιλογές της ηγεσίας του Κινήματος, και γιατί όχι και μια μελλοντική συνεργασία με την ηγεσία του κόμματος, είτε με υποψήφιο τον Χριστόφια, είτε – αν αυτό δεν είναι δυνατόν – με κάποιον άλλο.
Μεγάλος χαμένος αναδεικνύεται το Κυπριακό
Το διαζύγιο της ΕΔΕΚ με το ΑΚΕΛ αυξάνει την επιρροή του ΔΗΚΟ
Η αποχώρηση της ΕΔΕΚ από τη συγκυβέρνηση αλλά και η πρόθεση που έχει δείξει το τελευταίο διάστημα ο ΔΗΣΥ για υιοθέτηση μιας πιο σκληρής αντιπολιτευτικής γραμμής στο Κυπριακό, φαίνεται να ισχυροποιούν, για την ώρα τουλάχιστον, την επιρροή του ΔΗΚΟ και να οδηγούν τον Πρόεδρο σε πιο συγκρατημένες κινήσεις στο Κυπριακό. Δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο το γεγονός ότι από την επομένη της αποχώρησης της ΕΔΕΚ, ο Πρόεδρος Χριστόφιας έσπευσε να δηλώσει πως, παρά τα όσα ισχυρίζονται κάποιοι τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου, δεν βρισκόμαστε κοντά σε λύση. Παράλληλα, η φορτική υπενθύμιση εσχάτως του Προέδρου Χριστόφια «ότι τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως συμφωνημένο εάν δεν συμφωνηθούν τα πάντα», αφήνοντας σαφώς να νοηθεί ότι σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα θέματα της εκ περιτροπής προεδρίας και των εποίκων, αναδύει μια οσμή πρόωρης εγκατάλειψης...
Αλλαγή πλεύσης στο Κυπριακό δείχνουν και οι τελευταίες ενέργειες του Προέδρου. Ο Δημήτρης Χριστόφιας εμφανίζεται επιφυλακτικός να μπει σε εντατικές διαπραγματεύσεις μέχρι τον Απρίλιο. Παρά τις διεθνείς πιέσεις για συνέχιση των εντατικών, ο ίδιος δεσμεύτηκε σε τέσσερεις μόνο συναντήσεις, και αφού πρώτα προηγήθηκε τηλεφώνημα του Μπαν Κι Μουν με στόχο τη διασφάλιση από πλευράς Η.Ε. της συνέχισης των συνομιλιών. Επί τούτου, ξένη διπλωματική πηγή διατύπωνε στην «Κ» σχετική απορία: «Δείχνει απρόθυμος να μπει σε εντατικές ώστε να αποφύγει το σενάριο που ο ίδιος έχει δημοσίως τονίσει ότι απεύχεται: τη συζήτηση δηλαδή των σημαντικότερων κεφαλαίων με τον Έρογλου. Αυτό προκαλεί ερωτηματικά».
Ακόμα πιο καυστικό ήταν στέλεχος της αντιπολίτευσης: «Η κυβέρνηση συνεχίζει την πολιτική των ισορροπιών, ή του ενός βήματος μπροστά και των δύο πίσω. Συνεχίζει τις συνομιλίες – που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως βήμα μπροστά – την ίδια στιγμή όμως συναινεί στη διεξαγωγή τεσσάρων μόνο συναντήσεων, κάνοντας δύο βήματα πίσω. Προβαίνει σε κινήσεις που συντηρούν την αισιοδοξία για λύση, ικανοποιώντας τη μερίδα που είναι υπέρ της λύσης και τη βάση του κόμματός του, αλλά την ίδια στιγμή κινείται στη βάση διατήρησης και της συγκυβέρνησης».
Η τοποθέτηση ανθρώπου του ΔΗΚΟ στη διαπραγματευτική ομάδα, δεδομένων και των θέσεων που διατηρεί το συγκεκριμένο κόμμα τόσο όσον αφορά την εκ περιτροπής προεδρία όσο και την παραμονή των εποίκων, αναμένεται να σκληρύνει περαιτέρω τη στάση του Προέδρου στο τραπέζι των συνομιλιών το αμέσως επόμενο διάστημα, παρόλο που οι γνωρίζοντες πράγματα και καταστάσεις επιμένουν ότι, αν το συγκεκριμένο πρόσωπο είναι υπηρεσιακός, θα έχει όρια, πέρα από τα οποία θα είναι δύσκολο να ξεφύγει.
