ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Εις μνήμη Νίκου Κούνδουρου

Λαϊκές αγιογραφίες του στην ελληνική δισκογραφία, σαν βγαλμένες από βυζαντινό ξωκλήσι

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ"

Στις 22 Φεβρουαρίου «έφυγε» ο σκηνοθέτης και εικαστικός Νίκος Κούνδουρος. Τον Νίκο Κούνδουρο τον γνωρίσαμε κυρίως μέσα από την κινηματογραφική του παρουσία και λιγότερο γνωστό είναι το εικαστικό του έργο.
Απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας το 1948, ποτισμένος με τη λαϊκή ζωγραφική του τόπου του, της Κρήτης, αλλά και με τη βυζαντινή αγιογραφία, την οποία θαύμαζε ιδιαιτέρως, ανέπτυξε ένα εικαστικό χαρακτήρα ιδιότυπο και διαχρονικό. Στη ζωγραφική του τέχνη αγιογραφούσε (κυριολεκτικά) ό,τι και όποιον του προκαλούσε ψυχική ανάταση, είτε αυτός ήταν ένας ήρωας του κόσμου τούτου, είτε o απλός άνθρωπος, είτε η ίδια η ιστορία της Ελλάδας προσωποποιημένη. Η εικαστική του ματιά αναμφίβολα τροφοδοτούσε την κινηματογραφική του και το αντίστροφο.

Στο συγκεκριμένο σημείωμα θα σταθούμε σε τρεις πίνακές του που κοσμούν την έκδοση τριών μουσικών έργων, τότε που το τραγούδι ήταν μια συλλογική εργασία τεχνών του συνθέτη, του ποιητή ή του στιχουργού, του ερμηνευτή και του ζωγράφου. Όλες αυτές οι τέχνες συνέπρατταν για να εκδοθεί το τραγούδι ως απότοκο της ομαδικότητας στα κοινά οράματα, στους αγώνες και στους κοινούς καημούς.

Ο Νίκος Κούνδουρος απεικονίζει τον «Ρωτόκριτο» με τρόπο που μας παραπέμπει σε μορφές αγίων στρατηλατών, δίνοντάς μας την αίσθηση της δύναμης του Ερωτόκριτου, στην ουσία του ίδιου του Έρωτα, που υπέμεινε και νίκησε κάθε δυσκολία για να είναι στο πλευρό της Αρετούσας.


«Ένα και δυο: τη μοίρα μας δεν θα την πει κανένας
Ένα και δυο: τη μοίρα του ήλιου θα την πούμ’ εμείς.»

***
«Εμείς τη λέμε τη ζωή την πιάνουμε απ’ τα χέρια
Κοιτάζουμε τα μάτια της που μας ξανακοιτάζουν
Κι αν είναι αυτό που μας μεθάει μαγνήτης το γνωρίζουμε
Κι αν είναι αυτό που μας πονάει κακό το ’χουμε νιώσει
Εμείς τη λέμε τη ζωή πηγαίνουμε μπροστά
Και χαιρετούμε τα πουλιά της που μισεύουνε
Είμαστε από καλή γενιά.»


Δύο μικρά αποσπάσματα από την ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη «Ήλιος ο πρώτος» που ο Νίκος Κούνδουρος αποτύπωσε με λιτό και συμβολικό τρόπο στον πίνακά του που κοσμεί το εξώφυλλο του δίσκου. Το ποίημα γράφτηκε στα χρόνια της κατοχής (1943) και δισκογραφήθηκε στα χρόνια της δικτατορίας (1969). Μέσα σε σκοτεινές εποχές η «καλή γενιά» συνεχίζει να πορεύεται με αξιοπρέπεια, δίψα για ζωή και ελευθερία στης ιστορίας το πέλαγο με μπροστάρη τον Ήλιο.

Ο Έρωτας ως θεόσταλτη ενέργεια κρύβει υπερβατικές ιδιότητες στο μυστήριο της σάρκας. Έτσι αποτυπώθηκε από τον Νίκο Κούνδουρο χρησιμοποιώντας τις ιδιότητες της βυζαντινής αγιογραφίας που είναι η κατάργηση του υλικού φωτός (δεν υπάρχει σκιά), του χώρου και του χρόνου και της προοπτικής των αντικειμένων και των προσώπων (δεν έχει σημασία ποιο είναι μακριά και ποιο κοντά αλλά η σπουδαιότητά τους στο τώρα και πάντα, δηλαδή στο «νυν και αεί»).

Μικρή αλλά σπουδαία η εικαστική παρέμβαση του Νίκου Κούνδουρου στην ελληνική δισκογραφία. Λαϊκές αγιογραφίες που γεννιούνται από το Λόγο και γίνονται τραγούδι.

Εις μνήμη Νίκου Κούνδουρου.

*Ο κ. Γιώργος Καλογήρου είναι συνθέτης/μουσικός.

Αναδρομές: Τελευταία Ενημέρωση

X