Του Αλέξη Παπαχελά
Η Ιστορία έχει αποδείξει ότι η ακρίβεια και ο πληθωρισμός μπορούν εύκολα να μεταλλαχθούν σε αδυναμίες στα θεμέλια της δημοκρατίας, κάθε δημοκρατίας. Η έρευνα το έδειξε στην περίπτωση της προπολεμικής Γερμανίας, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις. Το αξίωμα επαληθεύθηκε, άλλωστε, στις ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Τραμπ δεν θα είχε επανεκλεγεί αν η μέση οικογένεια δεν ένιωθε ότι «δεν βγαίνει» και πως το αμερικανικό όνειρο της κοινωνικής ανέλιξης έχει πεθάνει.
Αυτή όμως είναι μία φράση που ακούμε γύρω μας πολύ έντονα εδώ στην Ελλάδα, ειδικά από νεότερους ανθρώπους που δυσκολεύονται να βρουν σπίτι, είτε για αγορά είτε για ενοικίαση, και δεν τους φτάνουν τα χρήματα για να κάνουν οικογένεια. Με τους μισθούς καθηλωμένους το μέλλον δεν μοιάζει αισιόδοξο, παρά τις κυβερνητικές προσπάθειες, μερικές εκ των οποίων έχουν ουσία (όπως οι φοροαπαλλαγές) και άλλες είναι απλές ασκήσεις επί χάρτου. Ο κυβερνητικός ακτιβισμός εναντίον των τιμών δεν πείθει, έστω και αν παίρνει τη μορφή απειλών και προγραμματικών δεσμεύσεων.
Εν τω μεταξύ, παραμένει το χάσμα ανάμεσα στις προσδοκίες πολλών οικογενειών για τα παιδιά τους και στην πραγματικότητα της αγοράς. Το «όνειρο» του διορισμού στο Δημόσιο έχει φθαρεί. Παραμένει όμως η προσδοκία ότι με ένα «χαρτί» το παιδί θα βρει εύκολα μια καλή δουλειά. Η κυβέρνηση δεν τόλμησε ποτέ να αλλάξει ουσιαστικά τον χάρτη της εκπαίδευσης έτσι ώστε να τον προσαρμόσει στις ανάγκες της εποχής, με μερικές εξαιρέσεις. Παραμένουμε, για παράδειγμα, μια τουριστική χώρα χωρίς εκπαίδευση υψηλότατου επιπέδου στα τουριστικά επαγγέλματα. Υπάρχουν πολλές ειδικότητες και επαγγέλματα που αμείβονται πολύ καλύτερα από τον μέσο όρο αλλά σπανίως αντιστοιχούν σε κάποιο πτυχίο, αν εξαιρέσει κανείς τις γνωστές ανταγωνιστικές σχολές.
Το «ελληνικό όνειρο» όπως το συναντούσαμε, όμως, στις μεταπολεμικές γενιές έχει ουσιαστικά πεθάνει για ένα μεγάλο ποσοστό συμπολιτών μας. Εκείνο το παραδοσιακό «να βάλω ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μου» έχει γίνει όνειρο άπιαστο, είτε μιλάμε για κυρίως κατοικία είτε για εξοχικό. Για τα παιδιά είναι δύσκολο να ονειρευτούν ότι θα έχουν όσα οι γονείς τους θεωρούσαν αυτονόητα. Το κακό είναι πως αυτά τα αδιέξοδα δεν είναι αμιγώς τοπικά, είναι ευρωπαϊκά (με ελάχιστες εξαιρέσεις) και δυτικά. Εμείς βέβαια σπαταλήσαμε άπλετο χρήμα από την Ε.Ε., που σιγά σιγά θα σφίξει τα λουριά. Μας προκαλεί εντύπωση, αν όχι σοκ, ότι οι έως πρόσφατα φτωχοί γείτονές μας αγοράζουν ακίνητα και οικόπεδα στη Βόρεια Ελλάδα.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι κάνουμε για όλα αυτά. Γιατί η χειρότερη έκβαση θα είναι να βαθαίνει η αίσθηση του αδιεξόδου για ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού οδηγώντας τη χώρα σε περιόδους αστάθειας και ακραίας αντισυστημικότητας. Η ευκαιρία που είχαμε αυτά τα τελευταία χρόνια εκπνέει, δεν θα κρατήσει για πάντα.
