Του Γιάννου Σταυρινίδη
Ο συνεταιρισμός για τη διατλαντική ενεργειακή συνεργασία (PTEC) αποτελεί πρωτοβουλία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και συντονίζεται από το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας. Στόχος η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης με τις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα η προώθηση των ζητημάτων που έχουν να κάνουν με την ενεργειακή ασφάλεια και βιωσιμότητα των υποδομών.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε το 2022 ως απάντηση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και έκτοτε λειτουργεί ως πλατφόρμα συνεργασίας των υπουργών Ενέργειας, Αμερικανών αξιωματούχων, στελεχών του ιδιωτικού τομέα και μελών της Κομισιόν. Τα θέματα που κυρίως απασχολούν την PTEC έχουν να κάνουν με την εισαγωγή LNG, την κατασκευή αγωγών, εναλλακτικές της πυρηνικής ενέργειας και την κυβερνοασφάλεια.
Οι χώρες που συμμετέχουν διοργανώνουν σε ετήσια βάση συνάντηση υπουργών για ενίσχυση της διατλαντικής συνεργασίας, μέσα από τη δημιουργία ανθεκτικών ενεργειακών συστημάτων. Η έκτη σύνοδος έλαβε χώρα τις προάλλες στην Αθήνα, με τη συμμετοχή 300 αξιωματούχων περιλαμβανομένων των υπουργών Ενέργειας και Εσωτερικών των ΗΠΑ, τον Ισραηλινό υπουργό Ενέργειας και παγκόσμιων κολοσσών όπως η ExxonMobil.
Τη σύνοδο απασχόλησε η απεξάρτηση των ανατολικών χωρών της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια, έχοντας ως εναλλακτική τον «κάθετο διάδρομο» που ενώνει τους τερματικούς σταθμούς LNG σε Αλεξανδρούπολη (Ελλάδα) και Klaipėda (Λιθουανία). Σημαντικό θέμα στη σύνοδο ήταν και ο υπό εκκόλαψη διάδρομος Ανατολής - Δύσης (IMEC) που φιλοδοξεί να μεταφέρει στην Ευρώπη μέσω Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου φυσικό αέριο από το Κατάρ και την Ινδία.
Τι σημαντικό πέτυχε η συνάντηση; Για την πλευρά μας το πιο σημαντικό αποτέλεσμα υπήρξε η κινητικότητα που σημειώθηκε σε σχέση με τον άξονα Ισραήλ-Κύπρου. Η παρέμβαση της ισραηλινής Energean σε σχέση με την εξασφάλιση ιδιωτικής χρηματοδότησης για προμήθεια φυσικού αερίου δίνει νέα πνοή στο έργο. Η εξέλιξη ίσως επηρεάσει και το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Κρήτης, το οποίο ίσως «ξεμπλοκάρει» και δρομολογηθεί αρχικά προς Ισραήλ και όχι προς Κρήτη.
Τη σύνοδο όπως ήταν αναμενόμενο απασχόλησε και η εισαγωγή αμερικανικού LNG ως ενδιάμεσου καυσίμου μέχρι την ολοκλήρωση των υποδομών. Νέες συμφωνίες προμήθειας υπογράφηκαν, αξιοποιώντας και αναβαθμίζοντας τον ενεργειακό ρόλο της Ελλάδας. Αυτή η εξέλιξη έγινε κατορθωτή μετά που η Ελλάδα κατάφερε να επενδύσει σημαντικά ποσά στα δίκτυα και παράλληλα να εντάξει τις ΑΠΕ στο μείγμα σε ποσοστό άνω του 50%, επιτρέποντας στη χώρα να μετατραπεί σε χώρα εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας.
Η σύνοδος της Αθήνας πέτυχε τέτοια αποτελέσματα που μεταμορφώνει το PTEC από ένα φόρουμ συζητήσεων σε ένα φόρουμ στρατηγικών αποφάσεων. Ένα φόρουμ που αναδεικνύεται σημαντικό για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, αφού επιτρέπει στις ανατολικές χώρες να διακόψουν τη σχέση εξάρτησης από τη Ρωσία που μετατρέπεται σε ενεργειακή απειλή. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός, η σύνοδος της Αθήνας δεν περιορίστηκε σε εμπορικές συμφωνίες, αλλά επεκτάθηκε στην επεξεργασία στρατηγικών που προσφέρουν ασφάλεια και ανθεκτικότητα στην περιοχή.
Όπως συμβαίνει κάθε φορά, οι πανηγυρισμοί σε Ελλάδα και Κύπρο δίνουν και παίρνουν. Πολιτικά πηγαδάκια φαντασιώνονται συμφωνίες που δεν έγιναν και προοπτικές που δεν συζητήθηκαν. Οι γεωπολιτικές ευκαιρίες για τις δύο χώρες είναι τεράστιες και συνοδεύονται και από κινδύνους που έχουν να κάνουν με τις τουρκικές επιδιώξεις. Οι ΗΠΑ, ως ο ισχυρός παράγοντας στην εξίσωση, θα πιέσουν για να μην διασαλευθούν οι επικερδείς συμφωνίες. Θα πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι οι τουρκικές απαιτήσεις θα φέρουν Ελλάδα και Κύπρο σε δύσκολη θέση.
