Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Κλείνει ακριβώς ένας χρόνος από την εισαγωγή του προγράμματος έκτακτων αγορών λόγω πανδημίας (PEPP) της ΕΚΤ. Tο πρόγραμμα κατάφερε κυρίως να στηρίξει την ευρωπαϊκή οικονομία σε μια περίοδο πρωτόγνωρη, επιτρέποντας σταθεροποίηση των αγορών και αποφυγή της νευρικότητας που είχε ξεκινήσει να κάνει την εμφάνισή της με ορατό τον κίνδυνο να συμπαρασύρει τις οικονομίες. Πέραν των αγορών, στην πραγματική οικονομία η ΕΚΤ πέτυχε ευνοϊκές συνθήκες για να συνεχιστεί ο δανεισμός. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να διατηρηθεί η κατανάλωση και να αποφευχθούν οι χρεοκοπίες.
Την ίδια στιγμή δόθηκε χρόνος στις κυβερνήσεις να σχεδιάσουν τις παρεμβάσεις τους και να τις θέσουν σε εφαρμογή. Το πρόγραμμα ξεκίνησε στα μέσα Μαρτίου με αρχικό κόστος €750 δισ., όταν ακόμα δεν ήταν γνωστή ούτε η διάρκεια ούτε και η σοβαρότητα της κατάστασης. Το lockdown που ακολούθησε είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση των μετοχών και των αποδόσεων στους τίτλους σταθερού εισοδήματος. Οι παραδοσιακά ασφαλείς επενδύσεις παρουσίασαν σημαντικές απώλειες. Εκπληκτικότερη όλων υπήρξε η πορεία της τιμής του πετρελαίου, όταν σε κάποια στιγμή καταγράφηκαν αρνητικές τιμές στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, προεξοφλώντας την υποχώρηση της ζήτησης. Η κατάρρευση των τιμών των αγαθών φάνταζε ως η επόμενη φυσιολογική εξέλιξη. Η απόφαση για παρέμβαση της ΕΚΤ υπήρξε καίρια, αφού η κατάσταση έδειξε σημάδια σταθεροποίησης πριν καν ξεκινήσει το πρόγραμμα αγορών.
Το πρόγραμμα έτυχε θερμής υποδοχής λόγω του μεγέθους αλλά κυρίως λόγω της ευελιξίας του να τοποθετείται σε μια ευρεία γκάμα επιλογών. Οι αγορές, κυρίως ομολόγων, ανήλθαν σε πέραν των €200 δισ. μηνιαίως, προσφέροντας σημαντική ρευστότητα στις επιχειρήσεις αλλά και στα κράτη, τα οποία είχαν πλέον χρόνο να σχεδιάσουν τις επόμενες ενέργειες. Την ίδια στιγμή, το τραπεζικό σύστημα στηρίχθηκε με επιπλέον ρευστότητα, η οποία μέχρι στιγμής έχει προσεγγίσει τα €2 τρισ. Η συνέχιση της πίεσης στις τιμές αγαθών με τον δείκτη πληθωρισμού να προσεγγίζει τα αρνητικά επίπεδα, «επέβαλε» τη μεγέθυνση του PEPP με άλλα €600 δισ. προσεγγίζοντας συνολικά τα €1,35 τρισ. Η κατάσταση στην Ευρώπη δεν αποτέλεσε εξαίρεση αλλά μάλλον ακολούθησε την παγκόσμια «κανονικότητα» των δημοσιονομικών και νομισματικών παρεμβάσεων. Στην περίπτωση των ΗΠΑ, η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε πακέτο δημοσιονομικής στήριξης ύψους $1,9 τρισ., το οποίο αποτελεί τη μεγαλύτερη βοήθεια στην παγκόσμια οικονομική ιστορία. Η παγκόσμια οικονομία εμφανίζεται έναν χρόνο μετά «εθισμένη» στα πακέτα στήριξης, ενώ αυξάνονται οι φωνές όσων πιστεύουν ότι μια νέα γενιά ζόμπι επιχειρήσεων έχει δημιουργηθεί μέσα στην πανδημία και μόλις αποσυρθεί η στήριξη θα δούμε χρεοκοπίες και απώλειες σε θέσεις εργασίας, προκαλώντας επίσης πλήγμα στη συνολική παραγωγικότητα.
Σήμερα και ενώ η κατάσταση με τους εμβολιασμούς δεν εξελίσσεται όπως αναμενόταν, η προσοχή αναφορικά με την οικονομία επικεντρώνεται στην καλύτερη δυνατή προσέγγιση που πρέπει να ακολουθηθεί αναφορικά με την απόσυρση των μέτρων οικονομικής στήριξης, όταν αυτό θα είναι πλέον εφικτό από τα υγειονομικά δεδομένα.
Όπως χαρακτηριστικά περιγράφεται η κατάσταση, η όλη διαδικασία ομοιάζει με την αποσωλήνωση ενός ασθενούς που η κατάσταση της υγείας του επέβαλε για μεγάλο χρονικό διάστημα τη στήριξη από μηχανικά μέσα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η προσπάθεια γίνεται με πρόγραμμα και ιδιαίτερη σχολαστικότητα μιας και οποιαδήποτε βεβιασμένη κίνηση μπορεί να αποβεί μοιραία ή να προκαλέσει μόνιμη αναπηρία.
