Του Παναγιώτη Καπαρή
Σκληρός μάνατζερ και πάλαι ποτέ μεγαλομέτοχος πολυεθνικής εταιρείας, πριν από μερικά χρόνια, παινευόταν σε καφετέρια ότι ο μέσος όρος ηλικίας των υπαλλήλων του ήταν γύρω στα 45 χρόνια. Ισχυριζόταν ότι πλήρωνε πάρα πολύ καλά για να γίνεται η δουλειά του και έχει τους καλύτερους υπαλλήλους.
Την ίδια ώρα ομολογούσε ανερυθρίαστα ότι «διώχνει» όλους όσοι αγγίξουν τα 50 χρόνια. Και έλεγε: «Θέλω νέους, οι οποίοι να μου ακούνε, να μη σηκώνουν κεφαλή και να μη γνωρίζουν περισσότερα από εμένα». Φυσικά ο «απάνθρωπος» άνθρωπος, τότε, ποτέ γνοιάστηκε για τον πόνο και το άγχος που βίωναν οι απολυμένοι υπάλληλοι του. Μέχρι που ήρθε και η δική του σειρά και έμεινε μόνος και απένταρος.
Πρόσφατα εκπαιδευτικός 50 ετών, με προηγούμενη διευθυντική θέση σε ιδιωτική επιχείρηση, ομολογούσε σε καφετέρια ότι εγκατέλειψε με βαριά καρδιά την εργασία του, ύστερα από 20 και πλέον χρόνια, γιατί ανέμενε ότι το απρόσωπο αφεντικό του θα τον απέλυε, όπως απέλυσε πολλούς άλλους, ίσως και ικανότερους από αυτόν. Απλώς γιατί αυξήθηκε με τα χρόνια ο μισθός του και μεγάλωσε στην ηλικία. Και έλεγε: «Τώρα μπορεί να παλεύω με τα κοπελλούδκια, αλλά έχω ένα σίγουρο μισθό, έστω και πολύ πιο χαμηλό από την προηγούμενη δουλειά μου. Και το καλύτερο μειώθηκε και το άγχος μου, για τις σπουδές των παιδιών μου...».
Μετά τις προεδρικές εκλογές του 2023 αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις για αύξηση ή όχι του ορίου αφυπηρέτησης και κατά πάσα πιθανότητα και για το ακατανόητο πέναλτι του 12%. Ενδεχομένως να επεκταθεί στο 67ο ή και 68ο έτος. Ο υπουργός Εργασίας Κυριάκος Κούσιος ανέφερε ότι το όριο εξαρτάται από το προσδόκιμο ηλικίας, το οποίο για τους άντρες είναι τα 80,5 έτη και για τις γυναίκες τα 84,5 έτη. Η επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης αποτελεί πάντα την εύκολη λύση, για να διασωθεί τάχα το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Διενεργούνται αναλογιστικές μελέτες, με απλούς στατιστικούς υπολογισμούς, με προβολή στις επόμενες δεκαετίες και χωρίς ουσιαστικές αναλύσεις. Οι πολιτείες κυβερνούνται από πολιτικούς και όχι από τεχνοκράτες, η δουλειά των οποίων είναι να εφαρμόζουν τους νόμους. Οι πολιτικοί είναι αυτοί οι οποίοι έχουν την ευθύνη να θεσμοθετούν νόμους και κανόνες, οι οποίοι λαμβάνουν υπόψη την ανθρώπινη διάσταση της διοίκησης και σίγουρα τις αρετές και τα πάθη των ανθρώπων.
Επιβάλλεται στην επόμενη μελέτη για το συνταξιοδοτικό να τεθεί και η παράμετρος της ανεργίας των νέων και ειδικότερα το σενάριο να λάμβαναν σύνταξη όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι στο 60ό έτος. Άραγε πόσες κενές θέσεις θα δημιουργούνταν και πόσοι μορφωμένοι και ικανοί νέοι θα μπορούσαν να βρουν δουλειά, αλλάζοντας όχι μόνο τη δημόσια διοίκηση, αλλά και την Κύπρο ολόκληρη. Να μελετηθεί και το σενάριο των εξοικονομήσεων από τους υψηλούς μισθούς τους οποίους λαμβάνουν σήμερα η πλειονότητα των μεγάλων σε ηλικία δημοσίων υπαλλήλων. Στον ιδιωτικό τομέα, ο κανόνας λέει ότι οι υψηλόμισθοι μετά από μια ηλικία «καρατομούνται» ή παραμένουν μισθολογικά στάσιμοι. Καλό είναι να γίνει και μια αξιολόγηση για την παραγωγικότητα των δημοσίων υπαλλήλων οι οποίοι πέρασαν το 60ό έτος. Μήπως στο τέλος της ημέρας, το υψηλό όριο αφυπηρέτησης, απλώς «τραβά πίσω» την οικονομία και εξυπηρετεί μόνο τις ανάγκες των «αγχωμένων» για τη σύνταξη. Ακόμη μήπως ο χρόνος αφυπηρέτησης αποτελεί την κύρια αιτία, για την οποία οι νέοι δεν παντρεύονται και παραμένουν με τους γονιούς τους, αφού δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να ζήσουν μόνοι, με τον έρωτά τους.
Η αγάπη των παππούδων για τα εγγόνια τους είναι πολλαπλάσια από την αγάπη των γονιών προς τα παιδιά τους, συνηθίζουν να λένε οι ευλογημένοι ασπρομάλληδες, οι οποίοι ευτύχισαν ν’ απολαύσουν παιδιά και εγγόνια. Αλλά όταν η αγάπη «πνίγει» τους νέους ή καλύτερα αποτελεί παγίδα, τότε οι συνέπειες είναι καταστροφικές. Με άλλα λόγια: «στην Κύπρο την αέρινη, στη Μακαρία γη» σύμφωνα με τον Κωστή Παλαμά, στο ποίημα του 1901, οι σύγχρονοι Κύπριοι «ξεπουλούν» το μέλλον των εγγονιών τους, για να ζήσουν αυτοί τάχα λίγο καλύτερα.
Ξεχνούν ότι η ζωή του ανθρώπου, όπως καταγράφεται στους Ψαλμούς του Δαυίδ και επαναλαμβάνεται από σοβαρούς σύγχρονους γιατρούς είναι τα 70 έτη. «Ολαι αι ημέραι των ετών της ζωής μας ανέρχονται περίπου εις εβδομήκοντα έτη. Εάν δε κανείς έχη ισχυράν κράσιν ημπορεί να φθάση εις τα ογδοήκοντα έτη. Τα πέραν τούτων είναι κόπος και ταλαιπωρία. Διότι λόγω του γήρατος επέρχεται σιγά σιγά η κατάπτωσις των σωματικών και ψυχικών δυνάμεων και ταλαιπωρούμεθα». Και ο Θεός βοηθός…
