Του Πέτρου Ζαρούνα
Βασική αρχή των όποιων διαπραγματεύσεων είναι η αναζήτηση ενός σημείου συμβιβασμού ανάμεσα στις θέσεις των δύο πλευρών. Ανάλογα με την πραγματική ισορροπία των δυνάμεων των δύο πλευρών και των ικανοτήτων διαπραγμάτευσής τους προκύπτει και το σημείο συμβιβασμού. Στο Κραν Μοντάνα τόσο η ε/κ όσο και η τ/κ πλευρά υποστήριζαν θέσεις στη βάση της ΔΔΟ. Ο δε γ.γ. σε μία προσπάθεια γεφύρωσής τους παρουσίασε το από έξι σημεία πλαίσιό του, το γνωστό ως πλαίσιο Γκουτέρες. Σύμφωνα με αυτό γινόταν ένα πάρε-δώσε στα σημεία που ήταν σημαντικά για την κάθε πλευρά. Η εγκατάλειψη όμως της ΔΔΟ από τη νέα τ/κ ηγεσία και η κατάθεση στην άτυπη πενταμερή της Γενεύης νέων θέσεων για κυριαρχική ισότητα δύο κρατών έχει δημιουργήσει τεράστια απόσταση στις θέσεις των δύο πλευρών και έχει καταργήσει στην πράξη το πλαίσιο Γκουτέρες. Ο ίδιος ο γ.γ. του ΟΗΕ κατέγραψε απλώς τις νέες τ/κ θέσεις, τις οποίες δεν τις καταδίκασε ως όφειλε, αφού παραβιάζουν τα σχετικά ψηφίσματα και την εντολή που έχει ο ίδιος από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Αντίθετα τους μήνες που ακολούθησαν διά της κα Λουτ και με βρετανική ενθάρρυνση επιχειρείται η γεφύρωση του νέου χάσματος. Η μεν κα Λουτ μιλάει για αυτοδιοικούμενες περιοχές και οι Βρετανοί για κοινοτικά κυρίαρχα κράτη στο πλαίσιο μιας λύσης που στο όνομα θα είναι ομοσπονδία και στην ουσία συνομοσπονδία.
Τα νέα τουρκικά τετελεσμένα στην Αμμόχωστο που ακολούθησαν εκείνα στις κυπριακές θαλάσσιες ζώνες χρησιμοποιούνται ως μοχλός πίεσης για αποδοχή από την πλευρά μας των νέων τ/κ θέσεων. Η διατήρηση των θέσεών μας για ΔΔΟ με πολιτική ισότητα και αποτελεσματική συμμετοχή των Τ/κ ουδόλως ωφελεί. Βρετανοί και ΟΗΕ μας ζητούν επίμονα να κάνουμε νέα βήματα για να προσεγγίσουμε τις νέες τ/κ θέσεις σε ένα νέο σημείο συμβιβασμού. Για λόγους διατήρησης της διαπραγματευτικής ισορροπίας απαιτείται επειγόντως όπως η πλευρά μας κινηθεί και αυτή σε ανάλογη απόσταση από τη ΔΔΟ, όπως έπραξε και η τ/κ. Τότε ο γ.γ. θα είναι υποχρεωμένος να πράξει ό,τι έκανε και με τους Τ/κ. Δηλαδή να καταγράψει τις νέες μας θέσεις χωρίς να τις κρίνει ή τις επικρίνει.
Αν δεν το πράξουμε αυτό μέσα στους επόμενους μήνες κινδυνεύουμε να βρεθούμε μπροστά σε μία συμβιβαστική πρόταση του γ.γ. του ΟΗΕ (τετραγωνισμός του κύκλου) που θα υιοθετεί εν πολλοίς τις βρετανικές συνομοσπονδιακές ιδέες. Οι Τ/κ πιθανότατα θα την αποδεχθούν ως δήθεν μεγάλη υποχώρησή τους, ενώ πρόκειται για την καλύτερη για εκείνους λύση. Ας το ξεκαθαρίσουμε. Η συνομοσπονδία είναι η άριστη τουρκική λύση που τους κάνει αφέντες στον βορρά και συνεταίρους στον Νότο. Οι Τούρκοι ουδέποτε θα δεχθούν λύση δύο κρατών που θα προβλέπει μία Κ.Δ. με πλήρη εξωτερική κυριαρχία έστω και σε μέρος της Κύπρου. Κάτι τέτοιο θα ακύρωνε στρατηγικά τη ίδια την εισβολή του 1974. Αντίθετα μία λύση συνομοσπονδίας επιτρέπει να τεθούν σημαντικοί περιορισμοί στην εξωτερική κυριαρχία της Κ.Δ. Και ρωτώ εμείς τι θα κάνουμε μπροστά σε μία τέτοια πρόταση του γ.γ.; Αν τη δεχθούμε θα καταστούμε δορυφόρος της Τουρκίας, αν την απορρίψουμε θα προκύψει αδιέξοδο και μάλιστα με δική μας ευθύνη.
Με βάση τα πιο πάνω επείγει όπως η δική μας πλευρά προετοιμάσει και καταθέσει στον γ.γ. του ΟΗΕ νέες θέσεις σε απόσταση από τη ΔΔΟ ανάλογη με εκείνη των νέων τ/κ θέσεων. Πριν από την κατάθεσή τους θα πρέπει να γίνει μέσω τρίτων μία ειλικρινής προσπάθεια για επιστροφή των Τ/κ στις θέσεις Ακιντζί του Νοεμβρίου του 2019. Ταυτόχρονα, να προειδοποιήσουμε πως δεν θα τους περιμένουμε επ’ άπειρον να το πράξουν. Αυτή η κίνηση θα μας προφυλάξει και από τις τυχόν αντιδράσεις και πιέσεις που θα ακολουθήσουν την κατάθεση των νέων μας θέσεων.
Ο κ. Πέτρος Ζαρούνας είναι διεθνολόγος.
