Του Πέτρου Ζαρούνα
Η δήλωση του Προέδρου Αναστασιάδη στα πλαίσια της απάντησής του προς τον ηγέτη των Τ/κ και των εποίκων κ. Ερσίν Τατάρ για επιστροφή στο σύνταγμα της Ζυρίχης (1960) προκάλεσε σημαντικές αναταράξεις στη κυπριακή πολιτική ζωή. Η αρχική δήλωση του ΠτΔ έγινε προφορικά και είχε έκταση μία παράγραφο. Μετά τις αντιδράσεις του ΑΚΕΛ, μετατράπηκε σε γραπτή και έγινε πολύ πιο εκτενής από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο. Μάλιστα δηλώθηκε ότι πρόκειται για πρόταση που θα υποβληθεί και στην κα Λούτ αν αυτή επισκεφθεί τη Κύπρο. Στη συνέχεια ο ΥΠΕΞ κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, υπό το βάρος τόσο της δημόσιας κριτικής ίσως και των ενδεχόμενων σοβαρών πολιτικών προεκτάσεων στο Κυπριακό, επιχείρησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις. Μίλησε για σχήμα λόγου. Το τελευταίο θα ήταν αποδεκτό αν την προφορική δήλωση δεν ακολουθούσε η γραπτή. Αν επίσης για το όλο θέμα δεν είχαμε τη σύγκληση τόσο της διαπραγματευτικής ομάδας όσο και του Εθνικού Συμβουλίου. Στα πλαίσια των δύο συνεδριάσεων ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επέμεινε στα περί πρότασης ανατρέποντας πλήρως την εκδοχή Χριστοδουλίδη. Το ΑΚΕΛ τοποθετήθηκε αρνητικά και έντονα απέναντι στην ουσία της πρότασης. Διαφορετική και πολύ πιο ήπια ήταν η στάση του ΔΗΣΥ και των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Αν τελικά πρόκειται περί πρότασης και όχι σχήματος λόγου τότε τίθενται πολλά ερωτήματα. Πρώτο, γιατί αυτή η πρόταση δεν έτυχε κατάλληλης προετοιμασίας από την καθ ύλη αρμόδια διαπραγματευτική ομάδα και άλλες ομάδες εργασίας που υποστηρίζουν το Εθνικό Συμβούλιο. Δεύτερο, γιατί συγκρούεται με τις μέχρι σήμερα θέσεις μας για τις εγγυήσεις, τα βέτο κλπ. Τρίτο, γιατί υπάρχουν κενά σε σημαντικά θέματα όπως ποιες θα είναι οι εξουσίες των διοικήσεων των δύο περιοχών, τι θα γίνει με το περιουσιακό, την Εθνική Φρουρά, τα στρατεύματα κατοχής, το υπουργείο Παιδείας κ.λπ.
Η δική μου εκτίμηση είναι ότι η συγκεκριμένη πρόταση του έμπειρου Προέδρου Αναστασιάδη δεν ήταν καθόλου τυχαία (σχήμα λόγου) και ενδεχομένως να έγινε με πολλαπλή στόχευση. Από τη μία, απέβλεπε στο να καταδείξει την ανειλικρίνεια του κ. Τατάρ. Από την άλλη, ενδεχομένως να είχε ως στόχο την αποστασιοποίηση από την ΔΔΟ ως απάντηση στη νέα θέση των Τ/κ για λύση δύο κρατών, ώστε να αποφευχθούν ή και να απαντηθούν οι κινήσεις για τετραγωνισμό του κύκλου από Βρετανούς και γραμματεία ΟΗΕ. Αλλά στην όλη εξίσωση είναι δυνατόν να μπαίνει και μία τρίτη χρησιμότητα που έχει να κάνει με τις επικείμενες προεδρικές εκλογές του 2023. Η πρόταση Αναστασιάδη αποτελεί στην ουσία άνοιγμα στις πολιτικές δυνάμεις που έχουν ανάλογες αντί-ομοσπονδιακές θέσεις όπως η ΕΔΕΚ, το ΕΛΑΜ, μερικώς οι Οικολόγοι και κάποια από τα μικρά εξωκοινοβουλευτικά κόμματα, όπως η Αφύπνιση και η Πνοή Λαού. Σημειωτέον ότι η όλη επιβολή μέτρων κατά της τ/κ ηγεσίας βρίσκει σύμφωνα όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης ενώ το ΑΚΕΛ έχει ισχυρές επιφυλάξεις. Πληροφορίες μάλιστα φέρουν το πρόεδρο Αναστασιάδη να ανησυχεί έντονα για το μέλλον του την επομένη της λήξης της θητείας του εξαιτίας των ευθυνών που του καταλογίζονται από την νυν αντιπολίτευση στην υπόθεση των χρυσών διαβατηρίων. Η επανεξέταση της απόφασής του για μη διεκδίκηση μίας τρίτης προεδρικής θυσίας δεν θα εξέπληττε. Σε μία τέτοια περίπτωση η χρήση του εθνικού θέματος ως κοινής βάσης για σύμπηξη μίας προεκλογικής συνεργασίας είναι ένα λογικό ενδεχόμενο που δεν θα πρέπει να αποκλειστεί. Αυτό εξάλλου έχει συμβεί στο παρελθόν όταν ο Γλαύκος Κληρίδης εγκατέλειψε τις ιδέες Γκάλι για να συνεργαστεί με το ΔΗΚΟ και τον Σπύρο Κυπριανού. Αποτέλεσμα εκείνης της συνεργασίας ήταν η εκλογή του Κληρίδη στην προεδρία το 1993. Οι επόμενοι μήνες θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε καλύτερα τις πραγματικές στοχεύσεις της κίνησης του Προέδρου Αναστασιάδη.
* Ο κ. Πέτρος Ζαρούνας είναι διεθνολόγος
