Του Πέτρου Ζαρούνα
Αρχικά οι Κασσάνδρες σε Ελλάδα και Κύπρο άρχισαν να κλαίνε γιατί η Τουρκία θα ανελάμβανε την ευθύνη του αεροδρομίου της Καμπούλ και έτσι θα έπαιρνε δώρα από τις ΗΠΑ σε βάρος των ελληνικών και κυπριακών συμφερόντων. Όταν η προφητεία τους αυτή δεν επιβεβαιώθηκε, αφού οι Ταλιμπάν κατέλαβαν αστραπιαία την Καμπούλ, ανακάλυψαν μία νέα προφητεία. Εκατομμύρια Αφγανοί πρόσφυγες θα κινηθούν προς την Ε.Ε. μέσω Τουρκίας, η οποία και θα εκβιάσει για πρόσθετα χρήματα και πολιτικά ανταλλάγματα την Ε.Ε. Αποτέλεσμα θα είναι να πάρει τη θετική ατζέντα χωρίς εμείς να μπορούμε να φέρουμε ένσταση. Έλα όμως που στο Αφγανιστάν επικρατεί ηρεμία πλην της περιοχής του αεροδρομίου της Καμπούλ. Έλα που οι Ταλιμπάν ελέγχουν όλη τη χώρα πλην της κοιλάδας Παντσίρ, όπου διαπραγματεύονται την ειρηνική παράδοσή της. Έκλεισαν μάλιστα και όλες τις εξόδους, καλώντας τον πληθυσμό να παραμείνει στο Αφγανιστάν. Οι μόνοι που καταφέρνουν να φύγουν μέσω του αεροδρομίου της Καμπούλ είναι μερικές δεκάδες χιλιάδες δυτικοί και οι πρώην συνεργάτες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Γι’ αυτούς έχει ήδη προβλεφθεί η παραχώρηση άδειας παραμονής σε ΗΠΑ (30.000), Η.Β. (20.000), Καναδά (20.000) και ένας απροσδιόριστος αριθμός στην Ε.Ε. όπου και εισέρχονται μέσω Ισπανίας.
Αλλά και στα της Τουρκίας έπεσαν έξω. Η σημερινή Τουρκία αντί να προσκαλέσει τους νέους Αφγανούς πρόσφυγες στο έδαφός της (φιλοξενεί ήδη 300.000), όπως έκανε με τους Σύριους πρόσφυγες το 2015, αυτή τη φορά έκτισε ήδη τείχος 243 χιλιομέτρων στα σύνορα των 534 χιλιομέτρων με το Ιράν και τους καλεί να μην επιχειρήσουν να εισέλθουν. Η στάση αυτή οφείλεται στο ότι υπάρχουν σοβαρές πολιτικές αντιδράσεις (δηλώσεις αρχηγού αντιπολίτευσης και σχετικές δημοσκοπήσεις) αλλά και δυναμικές κοινωνικές αντιδράσεις (διαδηλώσεις και επιθέσεις κατά προσφύγων και μεταναστών λόγω και της αρνητικής πορείας της τουρκικής οικονομίας). Έτσι πάει περίπατο και αυτή η προφητεία για τα κακά που θα μας βρουν. Φυσικά, η κατάσταση παραμένει ακόμα ρευστή και η περίπτωση σοβαρών προσφυγικών ροών δεν μπορεί να αποκλειστεί. Είναι καιρός η Ε.Ε. να στηρίξει το Ιράν ώστε να τους απορροφήσει όπως πράττει εδώ και χρόνια. Αν αυτό δεν επαρκεί, τότε τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. οφείλουν για λόγους ηθικούς να απορροφήσουν κάποιους από αυτούς που τα είχαν υπηρετήσει όλη την προηγούμενη περίοδο.
Αντί των κακών έχουν προκύψει δύο γεωπολιτικές ευκαιρίες μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και την εγκατάλειψη της αφγανικής κυβέρνησης. Η πρώτη έχει να κάνει με το ό,τι η Ε.Ε. διά του προέδρου Μισέλ και του ύπατου εκπρόσωπου Μπορέλ δηλώνει πως πρέπει τώρα που οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι δεν θέλουν να πολεμήσουν στους πολέμους των άλλων, η Ε.Ε. να αποκτήσει μία δύναμη ταχείας αντίδρασης 50.000 ανδρών. Προβλέπουν δε ότι οι επόμενες κρίσεις θα είναι στο Ιράκ και το Σαχέλ. Η δημιουργία ευρωπαϊκής άμυνας προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη των 27, δηλαδή της Ελλάδας και της Κ.Δ. Δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, γιατί απαιτεί σημαντικές επενδύσεις από την πλευρά των εταίρων μας. Η ελληνική συμμετοχή στη δύναμη ταχείας επέμβασης θα είναι επίσης αναγκαία. Η δε παραχώρηση αεροναυτικών διευκολύνσεων από την Ελλάδα και την Κύπρο είναι αποφασιστικής σημασίας για τις επιχειρήσεις αυτής της δύναμης στην κεντρική και την ανατολική Μεσόγειο. Αυτό σημαίνει μεγάλες δυνατότητες για Ελλάδα και Κ.Δ. να προωθήσουν τα συμφέροντά τους εντός της Ε.Ε. Η δεύτερη γεωπολιτική ευκαιρία προκύπτει από το γεγονός ότι οι χώρες που εμπλέκονται στις τριμερείς συνεργασίες και εκείνες που υπέγραψαν τις συμφωνίες του Αβραάμ κινούνται προς της κατεύθυνση της δημιουργίας μιας αντι-ιρανικής και αντι-τουρκικής συσπείρωσης, ώστε να μπορέσουν να καλύψουν το κενό που αφήνει η αποχώρηση των ΗΠΑ και έτσι να παρεμποδίσουν την προσπάθεια του Ιράν και της Τουρκίας να καταστούν ηγεμονικές δυνάμεις στην ευρύτερη περιοχή. Οι τελευταίες Τριμερείς και Τετραμερείς αποτελούν τα πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Ελπίζουμε να μη μείνουν στην επικοινωνιακή εκμετάλλευση προς υπηρέτηση προσωπικών προεδρικών και άλλων φιλοδοξιών.
Ο κ. Πέτρος Ζαρούνας είναι διεθνολόγος.
