Γράφει ο Γιάννης Ελαφρός
Μεγάλη ανησυχία και πολλά ερωτήματα για το μέλλον προκάλεσε η απόφαση του υπουργού Υγείας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, για τη διακοπή της χρηματοδότησης ύψους 500 εκατ. δολαρίων σε 22 ερευνητικά προγράμματα για την παραγωγή εμβολίων τύπου mRNA. Πολλοί επιστήμονες στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο χαρακτηρίζουν την απόφαση αυτή οπισθοδρόμηση στην έρευνα, που ανοίγει επικίνδυνες ατραπούς για το μέλλον, κυρίως λόγω της επικράτησης ανορθολογικών κριτηρίων στο ερευνητικό έργο.
Ο Ρόμπερτ Κένεντι υποστήριξε πως έπειτα από επανεξέταση των επιστημονικών δεδομένων για τα εμβόλια mRNA, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τα εμβόλια αυτά αποτυγχάνουν να προστατεύσουν αποτελεσματικά από λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, όπως η COVID και η γρίπη». Γι’ αυτό θα μετατοπίσει τη χρηματοδότηση σε «ασφαλέστερες, ευρύτερες πλατφόρμες εμβολίων που παραμένουν αποτελεσματικές, ακόμη κι όταν οι ιοί μεταλλάσσονται».
«Δεν είναι πρόβλημα των εμβολίων mRNA αυτό», σχολιάζει στην «Κ» ο Πουλίκος Πουλικάκος, καθηγητής Ογκολογικών Επιστημών στην Ιατρική Σχολή του Μάουντ Σάιναϊ στη Νέα Υόρκη. «Συχνά οι ιοί μεταλλάσσονται και τα εμβόλια τροποποιούνται για να προσαρμοστούν στους νέους τύπους. Αυτό συμβαίνει και με το πολύ διαδεδομένο εμβόλιο της γρίπης, και γι’ αυτό δεν είναι κάθε χρόνο το ίδιο αποτελεσματικό», εξηγεί ο κ. Πουλικάκος. «Επίσης, είναι πλήρως αβάσιμη η θεωρία πως τα εμβόλια mRNA ενσωματώνονται ή τροποποιούν το DNA του ανθρώπου που εμβολιάστηκε. Τίποτα σχετικό δεν υπάρχει. Το mRNA δεν πηγαίνει στον πυρήνα του κυττάρου και ουσιαστικά το εμβόλιο δεν διαφέρει από τα εκατομμύρια μόρια mRNA που παράγονται καθημερινά στα κύτταρά μας, χωρίς να ενσωματώνονται στο DNA. Πρόκειται για ιδεοληψίες», υποστηρίζει.
«Το όφελος από τα εμβόλια mRNA είναι τεράστιο. Ευρύτερα, η τεχνολογία mRNA είναι πρωτοποριακή κι έχει πολύ ευρεία γκάμα εφαρμογών. Η βασική ιδέα, την οποία χρησιμοποιούμε και στις αντικαρκινικές θεραπείες, είναι πως αντί να περάσεις στον οργανισμό την πρωτεΐνη ή τα αντιγόνα που θα λειτουργήσουν θεραπευτικά, να περάσεις mRNA, που θα φτιάξει την πρωτεΐνη μέσα στον οργανισμό. Το δύσκολο ήταν να βρούμε τον τρόπο μεταβίβασης, τον “ντελιβερά” που θα μεταφέρει το mRNA. Αυτό ήταν το μεγάλο βήμα που έγινε με τα εμβόλια κατά της COVID», εξηγεί.
«Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να σταματήσει τη χρηματοδότηση για εμβόλια mRNA, ύψους 500 εκατ. δολαρίων, υπονομεύει την ετοιμότητα των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση μελλοντικών πανδημιών και πλήττει την επιστημονική καινοτομία. Η αναστολή 22 προγραμμάτων από τον υπουργό Κένεντι αντανακλά ιδεολογική αντίθεση και όχι τεκμηριωμένη πολιτική. Παράλληλα, απειλεί την αμερικανική πρωτοκαθεδρία σε μια τεχνολογία στρατηγικής σημασίας», υπογραμμίζει από την πλευρά του ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής πολιτικής της Υγείας στο London School of Economics and Political Science.
«Τα εμβόλια mRNA προσφέρουν ταχύτητα και ευελιξία: τα εμβόλια κατά της νόσου COVID-19 αναπτύχθηκαν μέσα σε μόλις 11 μήνες – επίτευγμα ανέφικτο με τις παραδοσιακές μεθόδους. Η τεχνολογία mRNA δεν περιορίζεται στα εμβόλια· δοκιμάζεται ήδη σε θεραπείες κατά του καρκίνου και άλλες σοβαρές ασθένειες», συμπληρώνει ο κ. Μόσιαλος.
Ο Ρόμπερτ Κένεντι είχε και στο παρελθόν κάνει δηλώσεις με αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο, αλλά η απόφασή του ως υπουργού Υγείας διαμορφώνει άλλα δεδομένα και επιδρά άμεσα στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Πολλές είναι οι αντιδράσεις επιστημόνων εντός και εκτός χώρας. Οι ΗΠΑ «γυρνούν την πλάτη σε ένα από τα πλέον υποσχόμενα εργαλεία για την αντιμετώπιση της επόμενης πανδημίας», σημείωσε σε διεθνή μέσα ο Πίτερ Λιούρι, πρώην αξιωματούχος της αμερικανικής Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Ο καθηγητής Ανταμ Φιν, ερευνητής εμβολίων στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, ανέφερε στο BBC πως ακόμη κι αν υπήρχαν υπερβολές με τα εμβόλια mRNA, η εγκατάλειψη της συγκεκριμένης τεχνολογίας είναι «ηλίθια» και ενδεχομένως ένα «καταστροφικό λάθος».
Βαθιά ανησυχία
«Η απόφαση Κένεντι είναι μια απόφαση με ιδεολογικά κριτήρια. Δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Δεν υπάρχουν έρευνες που τεκμηριώνουν όσα λέει. Η πιο βαθιά μου ανησυχία είναι ότι βλέπω να λαμβάνονται αποφάσεις για την κατεύθυνση της έρευνας και την ανάπτυξη της επιστήμης με καθαρά ιδεολογική προσέγγιση, που μοιάζει να ξεπηδά από τα βάθη σκοταδιστικών αντιλήψεων. Δεν είναι η μόνη σχετική απόφαση στον τομέα της Υγείας. Καταργήθηκε, για παράδειγμα, η σύσταση στις εγκύους να κάνουν εμβόλιο για την COVID. Επίσης, στο Τέξας υπήρξε σοβαρή υποτίμηση πριν από μερικούς μήνες στην αντιμετώπιση της επιδημίας ιλαράς, με αδράνεια στην αρχή και λάθος επιλογές στη συνέχεια, με προαιρετική χρήση του αντίστοιχου εμβολίου. Από την πρόταση για μείωση κατά 40% του προϋπολογισμού του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (ΝΙΗ) μέχρι τον ανοιχτό πόλεμο σε κορυφαία πανεπιστήμια με πρόφαση τις διαδηλώσεις για το παλαιστινιακό, είναι πλέον έκδηλη μια γενικότερη εχθρότητα και υποτίμηση στην επιστημονική έρευνα», τονίζει ο κ. Πουλικάκος.
Ποιες θα είναι οι συνέπειες; «Η διακοπή της χρηματοδότησης αφήνει πεδίο σε ανταγωνιστές στην Ευρώπη και την Κίνα, που ενισχύουν τη θέση τους στον βιοτεχνολογικό τομέα. Ο Κένεντι έκανε λόγο για “ασφαλέστερες πλατφόρμες”, χωρίς ωστόσο να παρουσιάσει πειστικό εναλλακτικό σχέδιο. Καμία άλλη τεχνολογία, όμως, δεν συνδυάζει την ταχύτητα και την προσαρμοστικότητα του mRNA. Η απόφαση καθιστά τις ΗΠΑ λιγότερο ασφαλείς και αποδυναμώνει τη διεθνή επιρροή τους στην παγκόσμια καινοτομία», υπογραμμίζει ο κ. Μόσιαλος.
