Τουρκικός «στρόβιλος» σε ναρκοπέδιο

Μανώλης Κωστίδης

Απογοήτευση και προβληματισμός επικράτησαν στην τουρκική πρωτεύουσα, όταν δημοσιοποιήθηκε το επίσημο πρόγραμμα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν για την περιοδεία του στη Μέση Ανατολή και την Ασία, το οποίο δεν περιλάμβανε, τελικώς, την Τουρκία.

Το πρακτορείο «Ανατολή» το βράδυ της Τετάρτης είχε δημοσιοποιήσει πως ο κ. Μπλίνκεν θα έφτανε σήμερα στην τουρκική πρωτεύουσα, καθώς είχαν γίνει συνεννοήσεις τις προηγούμενες ημέρες. Ομως, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, όπως και στην προηγούμενη περιοδεία στην περιοχή, απέκλεισε την Τουρκία. Στην Αγκυρα ελπίζουν πως έστω και την τελευταία στιγμή ο κ. Μπλίνκεν μπορεί να εντάξει στο πρόγραμμά του κάποια συνάντηση με τον Χακάν Φιντάν. Ωστόσο, καταλαβαίνουν πως ο αποκλεισμός είναι αποτέλεσμα της δυσαρέσκειας των ΗΠΑ από την πολιτική που ασκεί η Αγκυρα στην περιοχή.

Μετά την 7η Οκτωβρίου η τουρκική κυβέρνηση είχε αποφασίσει να στηρίξει τους Παλαιστινίους, με ταυτόχρονη προσπάθεια να διατηρηθεί μια πολιτική ισορροπίας στα πρότυπα της εξωτερικής πολιτικής που τήρησε η Τουρκία στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ακολούθησε η αποχή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από εκδηλώσεις και ομιλίες για έντεκα ημέρες και στο διάστημα αυτό στην τουρκική πρωτεύουσα «διάβαζαν» τις εξελίξεις, αλλά και τις ισορροπίες που επικρατούσαν στη Μέση Ανατολή και τη Δύση.

Το συμπέρασμα

Σύμφωνα με τους αναλυτές, αξιωματούχοι της γειτονικής χώρας κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η Τουρκία θα πρέπει να ασκήσει πολιτική που κατακρίνει το Ισραήλ και τους υποστηρικτές του στη Δύση. Η Aγκυρα εμφανίστηκε, λένε, ως ο παράγοντας που καθορίζει τις εξελίξεις στην περιοχή και στον κόσμο του Ισλάμ, όπως το Ιράν αλλά και η Ρωσία, έτσι ώστε μελλοντικά να μπορεί να διαπραγματευθεί ζητήματα που αφορούν την Τουρκία σχετικά με τις σχέσεις με Ε.Ε., τα F-16 και τις εξελίξεις στη Συρία.

Υστερα από τις 11 ημέρες αφωνίας, ο κ. Ερντογάν εμφανίστηκε στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του και δήλωσε πως «η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση αλλά απελευθερωτικό κίνημα, που με τους πολεμιστές του Αλλάχ δίνει μάχη για τους πολίτες και τα εδάφη». Ακολούθησε το μεγάλο συλλαλητήριο για την Παλαιστίνη στην Κωνσταντινούπολη, με τον πρόεδρο της Τουρκίας να μιλάει για πιθανότητα πολέμου Σταυροφόρων – Hμισελήνου και να επιμένει στη θέση του για τη Χαμάς. Στην ίδια γραμμή και ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο οποίος υποστηρίζει αυτή τη σκληρή γραμμή και τονίζει πως «η Χαμάς είναι πολιτικό κόμμα».

Αναλύσεις που δημοσιεύονται στη γειτονική χώρα αναφέρουν πως στον στενό κύκλο του Τούρκου προέδρου αυξήθηκαν οι υποστηρικτές της αντιαμερικανικής και αντιδυτικής πολιτικής κι αυτό ξεκίνησε αμέσως μετά την κατάρριψη του τουρκικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους της Τουρκίας από αμερικανικά μαχητικά στους αιθέρες της Συρίας. Το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα θεωρήθηκε ευκαιρία που μπορεί να φέρει την Τουρκία σε πιο ισχυρή θέση, γι’ αυτό και ο Χακάν Φιντάν προωθεί την ιδέα να γίνει η Τουρκία εγγυήτρια δύναμη για το παλαιστινιακό κράτος, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος ο κυβερνητικός εταίρος του κ. Ερντογάν, ο πρόεδρος του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί μιλάει για το ενδεχόμενο αποστολής τουρκικών στρατευμάτων στην περιοχή στα πλαίσια ειρηνευτικής δύναμης.

Η Τουρκία κρατάει στο χέρι της ένα ισχυρό χαρτί κι αυτό είναι η έγκριση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από το τουρκικό κοινοβούλιο. Αυτή η έγκριση, που μπορεί να γίνει και απόρριψη, εξαρτάται από δυο βασικά ζητήματα που η τουρκική κυβέρνηση θεωρεί ζωτικής σημασίας. Η κυβέρνηση Ερντογάν απαιτεί από τις ΗΠΑ να σταματήσουν να στηρίζουν τις δυνάμεις της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG, που τους θεωρεί τρομοκράτες και παρακλάδια του PKK, και παράλληλα περιμένει τη θετική απόφαση του Κογκρέσου για την προμήθεια 40 νέων F-16 και τον εκσυγχρονισμό των υπολοίπων 80. Αναλυτές εκτιμούν πως όσο δεν υπάρχει κάποια ξεκάθαρη εξασφάλιση σε αυτά τα δυο ζητήματα, η Αγκυρα θα καθυστερεί το ζήτημα της Σουηδίας κι αν δεν πάρει θετική απάντηση θα απορρίψει την επέκταση του ΝΑΤΟ.

Η σκληρή στάση της Τουρκίας απέναντι στο Ισραήλ, η επίσκεψη του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών στην Αγκυρα και η προγραμματισμένη συνάντηση του προέδρου του Ιράν με τον κ. Ερντογάν στην Τουρκία είναι μηνύματα προς την Ουάσιγκτον, πως σε περίπτωση που η τουρκική κυβέρνηση δεν πάρει όσα ζητάει, τότε η αυτονόμηση της χώρας θα επιταχυνθεί με στενές επαφές και με τη Ρωσία, αλλά και με άλλες χώρες της περιοχής.

Αλλαγή ρότας

Δημοσιογράφοι της γείτονος υπενθυμίζουν πως μόλις πριν από λίγες εβδομάδες ο κ. Ερντογάν ήταν αυτός που μιλούσε για επίσκεψη στο Ισραήλ, για κοινές υποθαλάσσιες γεωτρήσεις και την κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου. Κι όμως, αυτή η πολιτική πήρε την αντίθετη πορεία, με αποκορύφωμα οι Ισραηλινοί διπλωμάτες να φεύγουν αιφνιδιαστικά από την Τουρκία.

Σε άρθρο του στην ιστοσελίδα Τ24, ο πολιτικός αναλυτής Mεχμέτ Γιλμάζ, ο οποίος ήταν διευθυντής πολλών μεγάλων εφημερίδων της Τουρκίας, υποστηρίζει ότι ο Ερντογάν «επέστρεψε στις εργοστασιακές του ρυθμίσεις» και θυμήθηκε ότι ήταν υποστηρικτής της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. «Σε αυτή την περίπτωση, ποιος ζημιώνεται από την ακύρωση αυτού του έργου (του αγωγού Ισραήλ – Toυρκίας); Η απάντηση είναι πολύ σαφής: η Τουρκία. Αυτή δεν είναι η μόνη καταστροφή που προκαλείται από τις ιδεολογικές εμμονές του Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο».

«Το φυσικό αποτέλεσμα της εμπλοκής σε ιδεολογικό αγώνα με την Αίγυπτο και το Ισραήλ οδήγησε αυτές τις δύο χώρες να συνεργαστούν με την Ελλάδα και τους Ελληνοκυπρίους. Ενώ δόθηκαν ενδείξεις ότι αυτό το λάθος θα αντιστραφεί και ανοίγονται τρόποι συνεργασίας με το Ισραήλ για το φυσικό αέριο, η στροφή υπέρ της Χαμάς δεν σημαίνει τίποτα άλλο από το ξεπούλημα των συμφερόντων της Τουρκίας. Επιπλέον, αυτή είναι ένα ξεπούλημα που δεν αποφέρει τίποτα σε αντάλλαγμα!» τονίζει. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αναφέρουν ότι «ο Ερντογάν λειτουργεί σαν διευθυντής επικοινωνίας της Χαμάς και όχι σαν πρόεδρος της Τουρκίας», όπως υπογράμμισε η πρόεδρος του Καλού Κόμματος Μεράλ Ακσενέρ, και θεωρούν πως η εμπλοκή της Τουρκίας με αυτόν τον τρόπο μπορεί να προκαλέσει τεράστιες και ανεπανόρθωτες ζημιές.