Γράφει η Κατερίνα Αγριμανάκη
Ο Κιρ Στάρμερ ήταν συγκλονισμένος από την κατάσταση στη Γάζα, αλλά όχι αρκετά ώστε να αναλάβει δράση, σχολίαζε χθες ο κοινοβουλευτικός συντάκτης του Guardian, Τζον Γκρέις. Υπό το βάρος συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης, κορυφαίων υπουργών, κοινής γνώμης και της ιστορικής συγκυρίας, αλλά και έπειτα από ένα άτυπο «κλείσιμο ματιού» από την Ουάσιγκτον, η Βρετανία έκανε το βράδυ της Τρίτης μια σημαντική αλλαγή πλεύσης, ανακοινώνοντας πως τον Σεπτέμβριο και υπό προϋποθέσεις θα αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης.
Σύμφωνα με αναλυτές, για τη Βρετανία, μία χώρα που με τη διακήρυξη Μπάλφουρ είχε διαδραματίσει ιστορικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας στην περιοχή, το μομέντουμ ενέτεινε η κλιμακούμενη ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα και οι καταγγελίες περί θανάτων από πείνα, μετά από μήνες περιορισμών στη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας.
My statement on the humanitarian crisis in Gaza and our plan for peace including the recognition of a Palestinian State. pic.twitter.com/aMUCNwJb9z
— Keir Starmer (@Keir_Starmer) July 29, 2025
«Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε υποσχεθεί στον παλαιστινιακό λαό ότι θα έπρεπε να έχει το δικαίωμα στη δική του γη και σε ζωή ειρηνική. Τώρα, ήταν η ώρα να σταματήσει να υποστηρίζει μόνο στα λόγια την ιδέα της λύσης των δύο κρατών και να αποκαταστήσει την ιστορική αυτή αδικία», σχολιάζει ο Guardian.
Όμως, δεν είναι λίγοι όσοι αναρωτιούνται για τους λόγους της χρονικής συγκυρίας των ανακοινώσεων και, βεβαίως, της πρακτικής σημασίας μιας τέτοιας αναγνώρισης.
Γιατί τώρα;
Δύο σημαντικοί διεθνείς παράγοντες και η έντονη εσωτερική πίεση έπαιξαν ρόλο στη χρονική συγκυρία των ανακοινώσεων Στάρμερ.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Γάλλος πρόεδρος άνοιξε τον χορό των πρωτοβουλιών, ανακοινώνοντας πως η Γαλλία θα αναγνωρίσει την Παλαιστίνη στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. Ο Στάρμερ ακολούθησε, αν και υπό προϋποθέσεις τόσο για το Ισραήλ όσο και τη Χαμάς.
Ο δεύτερος διεθνής παράγοντας ήταν ένα «άρρητο» πράσινο φως που έδωσε ο Ντόναλντ Τραμπ στον Βρετανό πρωθυπουργό τη Δευτέρα.
Ερωτηθείς αν ο Στάρμερ θα έπρεπε να υποκύψει στις πιέσεις των βουλευτών του για την αναγνώριση της Παλαιστίνης, ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε στους δημοσιογράφους πως «δεν πρόκειται να πάρω θέση, δεν με πειράζει να πάρει εκείνος θέση. Αυτή τη στιγμή το μόνο που με ενδιαφέρει είναι να σιτιστεί ο κόσμος».
Ένας από τους λόγους που ο Κιρ Στάρμερ ανέτρεψε τα όσα έλεγε την περασμένη εβδομάδα περί μη αναγνώρισης -προσώρας- παλαιστινιακού κράτους, ήταν ένα άτυπο «προχώρα», όπως εξελήφθη, από τον Τραμπ
Η αντίδραση του Τραμπ στις προαναγγελίες Μακρόν ήταν χαμηλών τόνων, με τον Αμερικανό να λέει πως η θέση του Γάλλου ομολόγου του σχετικά με ένα παλαιστινιακό κράτος «δεν έχει σημασία» ή «δεν φέρει καποιο ειδικό βάρος».
Πέραν του διεθνούς παράγοντα, ο Στάρμερ, ο οποίος και ο ίδιος είχε εκφράσει τον αποτροπιασμό του μπροστά στις εικόνες ανέχειας και ασιτίας στη Γάζα, είχε δεχτεί έντονες εσωκομματικές και ενδοκοινοβουλευτικές πιέσεις για ανάληψη δράσης. Αρκετοί από τους ανώτερους υπουργούς του υπουργικού συμβουλίου –συμπεριλαμβανομένης της αναπληρώτριας πρωθυπουργού, Αντζελα Ρέινερ και της υπουργού Εσωτερικών, Ιβέτ Κούπερ- υποστήριζαν την άμεση αναγνώριση.
Επιπλέον, ορισμένοι υπουργοί με σημαντική επιρροή, όπως ο Γουές Στρίτινγκ (υπουργός Υγείας) και η Σαμπάνα Μαχμούντ (τέως υπουργός Δικαιοσύνης) είχαν θέσει το ζήτημα σε συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου.
Πάνω από 250 βουλευτές, εκ των οποίων το ένα τρίτο του Εργατικού Κόμματος, είχαν υπογράψει επιστολή, στην οποία ζητούσαν άμεση αναγνώριση της Παλαιστίνης.
Όπως αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις, και η βρετανική κοινή γνώμη υποστηρίζει την εξέλιξη αυτή. Συγκεκριμένα, σε μια δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Ecotricity, το 49% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως ανεξάρτητο κράτος – και το μόλις 13% το αντίθετο.
Τι προϋποθέτει το βρετανικό σχέδιο
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της βρετανικής κυβέρνησης, το βράδυ της Τρίτης, το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, εκτός εάν το Ισραήλ συναινέσει σε κατάπαυση του πυρός, δηλώσει σαφώς ότι δεν θα προσαρτήσει τη Δυτική Όχθη και «λάβει ουσιαστικά μέτρα» για τον τερματισμό της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα, επιτρέποντας -μεταξύ άλλων- τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ στον θύλακα.
O επισιτιστικός όλεθρος στη Γάζα πιστεύεται πως ενέτεινε το μομέντουμ για τις αποφάσεις στη Βρετανία
Η βρετανική «προϋπόθεση» ουσιαστικά προωθεί την αναβίωση της λύσης των δύο κρατών – προοπτική που ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου απορρίπτει εδώ και καιρό.
Εκτός από τους όρους στο Ισραήλ, η βρετανική κυβέρνηση θέτει όρους και στη Χαμάς, επαναλαμβάνοντας την αξίωση της άμεσης απελευθέρωσης των Ισραηλινών ομήρων, της υπογραφής άμεσης εκεχειρίας με το Ισραήλ, της δέσμευσης για αποστρατιωτικοποίηση και της αποκήρυξης οποιουδήποτε ρόλου στη διακυβέρνηση της Γάζας.
Ο Στάρμερ θα αξιολογήσει τον Σεπτέμβριο αν και κατά πόσο τα δύο μέρη έχουν ανταποκριθεί στους βρετανικούς όρους.
Η κυβέρνηση δήλωσε ότι, πέραν της αναγνώρισης, εργάζεται για ένα «αξιόπιστο σχέδιο ειρήνης» με τους συμμάχους της, με στόχο τη δημιουργία μεταβατικής κυβέρνησης και ρυθμίσεων ασφαλείας στη Γάζα και τη διασφάλιση της παράδοσης της ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ. Δήλωσε ότι το βρετανικό σχέδιο αυτό πρέπει να περιλαμβάνει την απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων και την απομάκρυνση της ηγεσίας της Χαμάς από τη Γάζα, ως βήματα προς μια διαπραγματευτική λύση δύο κρατών.
Τι θα σημαίνει η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους;
Πρόκειται για ένα διπλωματικό βήμα μεγάλου συμβολισμού που, αν και δεν εμπλέκει τις ξένες κυβερνήσεις σε ακανθώδη πρακτικά ζητήματα, όπως τα σύνορα ή η πρωτεύουσα, αποτελεί μια επίσημη πολιτική αναγνώριση της ανάγκης αυτοδιάθεσης των Παλαιστινίων.
Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Μοντεβιδέο του 1933, βάσει διεθνούς δικαίου, υπάρχουν λογής κριτήρια που πρέπει να πληροί η Παλαιστίνη για να αναγνωριστεί ως κυρίαρχο κράτος.
Η διαδικασία απαιτεί από το κράτος να διαθέτει:
- μόνιμο πληθυσμό
- καθορισμένο έδαφος
- αποτελεσματική κυβέρνηση και διεθνείς σχέσεις
- επίσημες διπλωματικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων πρεσβειών, πρεσβευτών και συμβάσεων.
Από τα 193 κράτη μέση των Ηνωμένων Εθνών, τα 147 -μεταξύ των οποίων, Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Ισπανία, Ιρλανδία, Νορβηγία- ήδη αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη ως κράτος.
Θα υπάρξουν άλλοι «πρόθυμοι»;
Οι ανακοινώσεις της βρετανικής και νωρίτερα της γαλλικής κυβέρνησης για αναγνώριση της Παλαιστίνης, ενδέχεται να ανοίξουν τον δρόμο για ανάλογη πρωτοβουλία και από άλλες χώρες που θα συμμετάσχουν στη συνέλευση του ΟΗΕ.
Η Γαλλία αναμένει ότι αρκετές αραβικές χώρες θα καταδικάσουν τη Χαμάς, ζητώντας για πρώτη φορά τον αφοπλισμό της, σε μια προσπάθεια «πειθούς» περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών να προστεθούν στη λίστα της πρωτοβουλίας για την αναγνώριση της Παλαιστίνης.
Οι ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχουν ακόμη αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ενδέχεται να επανεξετάσουν τη θέση τους τις επόμενες εβδομάδες – η βελγική κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θα καθορίσει την πολιτική της τον Σεπτέμβριο.
Από την πλευρά της, η Γερμανία (η οποία είχε βρεθεί επίσης στο επίκεντρο μετά την ανακοίνωση Μακρόν), μια ημέρα μετά την εξαγγελία του Γάλλου προέδρου, είχε διαμηνύσει ότι δεν σχεδιάζει να αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος, τουλάχιστον όχι στο κοντινό μέλλον.
