Kathimerini.gr
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει εκτοξευθεί παγκοσμίως η ζήτηση για μέταλλα σπάνιων γαιών, καθώς είναι απαραίτητα σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, από υπολογιστές και smartphones μέχρι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και οπλικά συστήματα. Αδιαμφισβήτητος ηγέτης στην αλυσίδα εφοδιασμού είναι η Κίνα, γεγονός που της δίνει ένα σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί στον συνεχιζόμενο εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ.
Στις αρχές Απριλίου, απαντώντας στους δασμούς του Τραμπ το Πεκίνο εισήγαγε αυστηρότερους ελέγχους εξαγωγών σε επτά σπάνιες γαίες και σχετικά μαγνητικά υλικά, κίνηση που προκάλεσε αναταράξεις σε μεγάλες βιομηχανίες παγκοσμίως, από τον τομέα των ηλεκτρονικών και της άμυνας έως την ενέργεια και την αυτοκινητοβιομηχανία. Τις τελευταίες εβδομάδες μάλιστα, πολλές από αυτές εξέπεμψαν σήμα κινδύνου, προαναγγέλλοντας διακοπή στην παραγωγή τους. Μέσα στο ασταθές αυτό σκηνικό, η Ινδία, η οποία διαθέτει τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα σπάνιων γαιών στον κόσμο, εργάζεται για να ενισχύσει τις δυνατότητες εξόρυξης και διύλισης. Οι ειδικοί λένε ότι θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική εναλλακτική λύση έναντι της Κίνας, κάτι τέτοιο όμως θα απαιτούσε πολύ περισσότερες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις. Ο Ινδός υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας, Πίγιους Γκόγιαλ, χαρακτήρισε την παύση στις εξαγωγές σπάνιων γαιών από την Κίνα «κάλεσμα αφύπνισης» για τον κόσμο, αλλά και μια ευκαιρία για να προσφέρει η Ινδία εναλλακτική λύση, ενώ αξιωματούχοι στη χώρα εξετάζουν ήδη πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η κρατική εταιρεία Indian Rare Earths για την αύξηση της παραγωγής σπάνιων γαιών. Στο ίδιο μήκος κύματος ο Τζέφρι Πάιατ, διευθύνων σύμβουλος κρίσιμων ορυκτών στην McLarty Associates και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα Ενεργειακών Πόρων, είπε ότι η αναταραχή στον νευραλγικό αυτόν τομέα «αποτελεί ευκαιρία για να εμβαθύνουμε τη συνεργασία ΗΠΑ – Ινδίας σε ένα ζήτημα σημαντικό για τη μελλοντική οικονομική ανταγωνιστικότητα».
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι «έχει ολοκληρωθεί» μια εμπορική συμφωνία με την Κίνα που περιλαμβάνει ψήφισμα για τις σπάνιες γαίες, το Πεκίνο ωστόσο επιβάλλει σταδιακούς περιορισμούς στις διεθνείς πωλήσεις σπάνιων γαιών τα τελευταία δύο χρόνια. Οι νέες ελλείψεις έχουν τονίσει περαιτέρω την κυρίαρχη θέση της χώρας στις σπάνιες γαίες: παράγει περίπου το 60% και επεξεργάζεται σχεδόν το 90% της παγκόσμιας προσφοράς, που περιλαμβάνει υλικά που εισάγονται από άλλες χώρες. Αυτό δίνει στο Πεκίνο σημαντική μόχλευση στην προμήθεια ορυκτών κρίσιμων για διάφορες σύγχρονες τεχνολογίες. Στο πλαίσιο αυτό οι δυτικές εταιρείες αναφέρουν ότι η Κίνα απαιτεί πλέον ευαίσθητες επιχειρηματικές πληροφορίες για την ασφάλεια των σπάνιων γαιών και των μαγνητών, ανησυχώντας για πιθανή κακή χρήση δεδομένων και αποκάλυψη εμπορικών μυστικών. Σύμφωνα με τους F.T., απαιτεί από τις ξένες εταιρείες να υποβάλλουν ολοκληρωμένα δεδομένα σχετικά με τις δραστηριότητές τους, το εργατικό δυναμικό, τις εφαρμογές τελικής χρήσης και τις πληροφορίες παραγωγής. Οι εταιρείες μπορούν επίσης να κληθούν να παράσχουν εικόνες προϊόντων, εγκαταστάσεων και λεπτομέρειες προηγούμενων επιχειρηματικών σχέσεων, σύμφωνα με τις οδηγίες του υπουργείου Εμπορίου για τις εξαγωγές ειδών διπλής χρήσης.
Οι σπάνιες γαίες, παρ’ όλα αυτά, δεν σπανίζουν στη φύση. Ενώ η Κίνα έχει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα σπάνιων γαιών στον κόσμο, που υπολογίζονται σε 44 εκατ. τόνους, η Ινδία διαθέτει μια επίσης σημαντική ποσότητα 6,9 εκατ. τόνων, σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ. Λόγω των κρίσιμων αυτών αποθεμάτων, η Ινδία είναι «έτοιμη να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην οικοδόμηση μιας πιο διαφοροποιημένης παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού σπάνιων γαιών», δήλωσε στο CNBC η Γκρέισελιν Μπάσκαραν, διευθύντρια του Προγράμματος Ασφάλειας Κρίσιμων Ορυκτών στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.
Για να χρησιμοποιήσουν όμως τα αποθέματα σπάνιων γαιών, οι χώρες χρειάζονται τεχνογνωσία εξόρυξης και εξαγωγής πρώτων υλών, καθώς και την ικανότητα και την τεχνολογία για την επεξεργασία και τον καθαρισμό τους για τελική χρήση. Μέχρι στιγμής η Ινδία υστερεί σε προηγμένη τεχνολογία διαχωρισμού και εξευγενισμού, ειδικά σε σύγκριση με την Κίνα, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, τονίζουν οι ειδήμονες, σημειώνοντας ότι το Νέο Δελχί μέχρι στιγμής συνεισφέρει λιγότερο από το 1% της παγκόσμιας παραγωγής. Αλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα είναι η έλλειψη εξειδικευμένης τεχνικής γνώσης στην εξόρυξη σπάνιων γαιών, καθώς και οι κακές υποδομές στις περιοχές εξόρυξης. Σε μια προσπάθεια να αλλάξει τις ισορροπίες, το Νέο Δελχί ξεκίνησε την εθνική αποστολή κρίσιμων ορυκτών το 2025, εξετάζοντας επίσης τη συνεργασία του ιδιωτικού τομέα με την IREL, μια ινδική επιχείρηση του δημόσιου τομέα με έδρα τη Βομβάη. Η Ινδία δεν θα είναι σε θέση να αντικαταστήσει τη θέση της Κίνας στην αγορά, συνοψίζουν οι ειδικοί, αλλά σίγουρα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παροχή μιας νέας πηγής σπάνιων γαιών.
