Kathimerini.gr
Χτισμένη στα «έγκατα» ενός βουνού και θωρακισμένη για βόμβες ειδικά σχεδιασμένες για να διαλύουν υπόγεια καταφύγια, βρίσκεται η πυρηνική εγκατάσταση του Φορντό του Ιράν.
Σε μία φάση του πολέμου με το Ισραήλ που ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου διαμηνύει πως θέλει να εξαλείψει την πυρηνική απειλή της Τεχεράνης, και ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς αφήνει ανοιχτή την πλήρη καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, αν δεν υποχωρήσει, δορυφορικές εικόνες της Maxar Technologies αποκαλύπτουν βασικά δομικά χαρακτηριστικά του «πυρηνικού φρουρίου», με πέντε σήραγγες βαθιά μέσα στα βουνά του κεντρικού Ιράν, ένα μεγάλο κτίριο υποστήριξης και μια εκτεταμένη περίμετρος ασφαλείας.
Η αυστηρά φυλασσόμενη εγκατάσταση είναι χτισμένη κοντά στην ιερή πόλη Κομ και έχει για χρόνια τροφοδοτήσει εικασίες σχετικά με τη χρήση αλλά και το μέγεθός της από τότε που γνωστοποιήθηκε η ύπαρξή της το 2009.
Η πυρηνική εγκατάσταση του Φορντό – Φωτ.: CNN
Σήμερα, ένα μεγάλο μέρος όσων είναι γνωστά για το Φορντό -πέρα από τις δορυφορικές εικόνες- προέρχεται από ιρανικά έγγραφα τα οποία εκλάπησαν πριν από χρόνια από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες.
90 μέτρα κάτω από τη Γη
Οι κύριες αίθουσες του συγκροτήματος εκτιμάται ότι βρίσκονται 80 έως 90 μέτρα κάτω από το έδαφος και είναι ασφαλείς από κάθε αεροπορική βόμβα που είναι γνωστό ότι διαθέτει το Ισραήλ. Ως εκ τούτου, η καταστροφή των εγκαταστάσεων αυτών από αέρος θεωρείται σχεδόν αδύνατη και ο ενδεχόμενος εμπλουτισμός ουρανίου μπορεί να συνεχίζεται κανονικά παρά τους βομβαρδισμούς στην επιφάνεια της Γης.
Ενδεικτικό ίσως του επιπέδου προστασίας της εν λόγω εγκατάστασης, είναι ότι το Ισραήλ έχει βάλει στο στόχαστρο το Φορντό τις τελευταίες ημέρες, αλλά, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), μέχρι στιγμής είτε δεν θέλει είτε δεν μπορεί να την καταστρέψει.
Η Τεχεράνη υποστηρίζει εδώ και χρόνια ότι οι στόχοι του πυρηνικού της προγράμματος είναι ειρηνικοί. Ωστόσο, ειδικά το Φορντό έχει βρεθεί διαχρονικά στο επίκεντρο της ανησυχίας στη Δύση όσον αφορά τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν. «Το μέγεθος και η διαμόρφωση αυτής της εγκατάστασης δεν συνάδουν με ένα ειρηνικό πρόγραμμα», είχε δηλώσει το 2009 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, αποκαλύπτοντας την ύπαρξη των εγκαταστάσεων του Φορντό.
Η κατασκευή του Φορντό
Λίγες ημέρες πριν από τη γνωστοποίηση της ύπαρξης του Φορντό, οι Ιρανοί, προφανώς γνωρίζοντας ότι οι δυτικές υπηρεσίες είχαν μάθει για την εγκατάσταση, γνωστοποίησαν στον ΙΑΕΑ την επιθυμία τους να κατασκευάσουν μια νέα εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου. Η κατασκευή του Φορντό, ωστόσο, υπολογίζεται ότι είχε ξεκινήσει πριν χρόνια, στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Οι ΗΠΑ δεν έχουν γνωστοποιήσει πολλές λεπτομέρειες σχετικά με το πότε ακριβώς ξεκίνησε η κατασκευή της εγκατάστασης, αλλά οι διαθέσιμες δορυφορικές εικόνες δείχνουν εργασίες στην περιοχή τουλάχιστον από το 2004. Ο ΙΑΕΑ λέει ότι διαθέτει πρόσθετες δορυφορικές εικόνες που δείχνουν ότι η κατασκευή είχε ξεκινήσει ήδη από το 2002.
Δορυφορική εικόνα του Φορντό, όπως ήταν το 2004 – Φωτ.: Maxar Technologies
Το 2009, η κατασκευή ενός μεγάλου κτιρίου είχε ήδη ολοκληρωθεί και οι εκσκαφές ήταν σε εξέλιξη για ένα φρεάτιο εξαερισμού, το οποίο οι ειδικοί θεωρούν ότι ήταν ζωτικής σημασίας για την κυκλοφορία του αέρα στην εγκατάσταση. Αυτό το φρεάτιο αργότερα καμουφλαρίστηκε, όπως δείχνουν και πιο πρόσφατες δορυφορικές εικόνες. Η Τεχεράνη είπε στον ΙΑΕΑ σε επιστολή τον Οκτώβριο του 2009 ότι η απόφαση να κατασκευαστεί η εγκατάσταση υπόγεια πάρθηκε λόγω «απειλών για στρατιωτικές επιθέσεις κατά του Ιράν».
Οι ισραηλινές κατηγορίες για πυρηνικό όπλο
Περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με την εγκατάσταση δημοσιοποιήθηκαν από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπέντζαμιν Νετανιάχου το 2018, αφού οι υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας του απέσπασαν περισσότερα από 55.000 έγγραφα από το «ατομικό αρχείο» του Ιράν.
Μεταξύ των εγγράφων περιλαμβάνονταν λεπτομερή σχεδιαγράμματα του Φορντό και πληροφορίες σχετικά με τους στόχους του: Η παραγωγή ουρανίου στο πλαίσιο του προγράμματος πυρηνικών όπλων του Ιράν, για τουλάχιστον ένα ή δύο πυρηνικά όπλα ετησίως.
Τότε, ο τότε αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Αμπάς Αραγκτσί τα σχόλια του Νετανιάχου «παιδαριώδη και γελοία». Ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο δήλωσε ότι οι ΗΠΑ γνώριζαν για τα έγγραφα αυτά «εδώ και καιρό» και ισχυρίστηκε ότι όλες οι πληροφορίες ευσταθούσαν.
Σχεδόν αδύνατη η καταστροφή του Φορντό από το Ισραήλ
Πρόσφατες εκθέσεις του ΙΑΕΑ έδειξαν ότι το Ιράν είχε αυξήσει την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου σε επίπεδο 60% στις εγκαταστάσεις του Φορντό, οι οποίες, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, περιλαμβάνουν πλέον 2.700 φυγόκεντριτές. «Η σημαντικά αυξημένη παραγωγή και συσσώρευση εξαιρετικά εμπλουτισμένου ουρανίου από το Ιράν, το μόνο κράτος που δεν διαθέτει πυρηνικά όπλα και παράγει τέτοιο πυρηνικό υλικό, προκαλεί σοβαρή ανησυχία», ανέφερε ο ΙΑΕΑ σε έκθεσή του στις 31 Μαΐου.
Ωστόσο, η καταστροφή του Φορντό από αέρος είναι σχεδόν αδύνατη για το Ισραήλ, σύμφωνα με έκθεση του Μαρτίου από το βρετανικό think tank Royal United Services Institute (RUSI), και θα απαιτούσε σημαντική δύναμη πυρός και βοήθεια από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και αμερικανικές βόμβες διείσδυσης GBU-57, φτάνουν σε βάθος περίπου 60 μέτρων, άρα όχι στο βάθος του Φορντό. «Ακόμα και η GBU-57/B θα απαιτούσε πιθανότατα πολλαπλά χτυπήματα στο ίδιο σημείο στόχευσης για να έχει καλές πιθανότητες να διαπεράσει την εγκατάσταση», αναφέρει η έκθεση.
Αλλοι αναλυτές συμφωνούν ότι αν οι ΗΠΑ επιχειρήσουν να χτυπήσουν το Φορντό, πιθανόν να μην μπορούν να το κάνουν μόνο με μία βόμβα. «Θα ποντάρω σε επανειλημμένα πλήγματα κατά του Φορντό», δήλωσε ο στρατιωτικός αναλυτής του CNN, Σέντρικ Λέιτον, πρώην συνταγματάρχης της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ.
