Καθώς οι κινήσεις στη διπλωματική σκακιέρα με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία εξελίσσονται με ταχείς ρυθμούς, πολλοί Ουκρανοί και Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους κατηγορούν τον Ντόναλντ Τραμπ ότι προσφέρει υπερβολικές παραχωρήσεις στο Κρεμλίνο προκειμένου να πετύχει μια γρήγορη συμφωνία ειρήνης.
Ωστόσο, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική στα ρωσικά χαρακώματα και στα στρατιωτικά νοσοκομεία. Για πολλούς Ρώσους στρατιώτες και εθνικιστές υποστηρικτές τους, οι αμερικανικές προτάσεις ειρήνης θεωρούνται ανεπαρκείς.
Σε τηλεφωνικές συνεντεύξεις με τους New York Times, 11 Ρώσοι στρατιώτες –εν ενεργεία ή απόστρατοι– αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τις διπλωματικές πρωτοβουλίες που κορυφώθηκαν την Παρασκευή με τις πρώτες άμεσες συνομιλίες Ρωσίας-Ουκρανίας εδώ και τρία χρόνια.
Οι στρατιώτες απέρριψαν την πρόταση άνευ όρων εκεχειρίας που κατέθεσε η Ουκρανία, επιμένοντας ότι οι ρωσικές δυνάμεις πρέπει να συνεχίσουν τις επιχειρήσεις τουλάχιστον μέχρι να καταλάβουν πλήρως και τις τέσσερις ουκρανικές περιφέρειες – Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα – τις οποίες το Κρεμλίνο έχει προσαρτήσει, αλλά δεν ελέγχει εξ ολοκλήρου.
«Είμαστε όλοι κουρασμένοι, θέλουμε να γυρίσουμε σπίτι. Αλλά θέλουμε να καταλάβουμε όλες τις περιοχές, για να μην πολεμήσουμε γι’ αυτές ξανά στο μέλλον», λέει ο Σεργκέι, Ρώσος έφεδρος που πολεμά στο ανατολικό Ντονέτσκ, αναφερόμενος στα προσαρτημένα ουκρανικά εδάφη. «Αλλιώς, όλοι αυτοί οι άντρες πέθαναν άδικα», αναφέρει.
Οι μαρτυρίες αυτές υπογραμμίζουν μεταξύ άλλων τις εσωτερικές πολιτικές δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει ο Βλαντίμιρ Πούτιν, εάν επιχειρήσει να τερματίσει τον πόλεμο με βάση όρους που υπολείπονται των αρχικών, μαξιμαλιστικών του απαιτήσεων.
Σύφωνα με τους ΝΥΤ, τα αιτήματα των στρατιωτών υποδηλώνουν επίσης ότι η βεβιασμένη προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών περιοχών από τη Ρωσία στις αρχές του πολέμου περιόρισε σημαντικά τα περιθώρια ελιγμών του Κρεμλίνου. Ενα μεγάλο μέρος της ρωσικής κοινής γνώμης, αλλά και του ίδιου του στρατεύματος, θα θεωρούσε οτιδήποτε λιγότερο ως ήττα.
Η εφημερίδα επαλήθευσε τις ταυτότητες των στρατιωτών μέσω κοινωνικών δικτύων και προσωπικών εγγράφων, αλλά δεν δημοσιεύει τα επώνυμά τους για να τους προστατεύσει από πιθανές διώξεις.
Πικρία για τους πολιτικούς και τους πολίτες
Οι στρατιώτες, προερχόμενοι από διάφορες μονάδες και μέτωπα, μίλησαν με έντονη πικρία για τους πολιτικούς και τους πολίτες της Ρωσίας, κατηγορώντας τους ότι επωφελούνται από τον πόλεμο, ενώ αγνοούν τις κακουχίες των μαχητών στην πρώτη γραμμή. Οι τοποθετήσεις τους φωτίζουν μια ακόμη πτυχή του πολέμου: τις τεράστιες δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει η Ρωσία στο να επανεντάξει αυτούς τους ανθρώπους στην κοινωνία μετά από μια ενδεχόμενη ειρήνη και την επιστροφή της οικονομίας στην κανονικότητα.
«Καταλαβαίνετε τι σημαίνει για μια χώρα να έχει ένα εκατομμύριο ανθρώπους που έχουν μάθει να σκοτώνουν χωρίς φόβο;» αναρωτιέται ο Ντμίτρι, πρώην μαχητής παραστρατιωτικής μονάδας στην Ουκρανία.
«Ενα εκατομμύριο εξαγριωμένοι δολοφόνοι είναι σοβαρό πρόβλημα, αν αρχίσουν να βλέπουν τους ηγέτες μας σαν ανθρώπους που δεν είναι στο πλευρό τους.»
Ορισμένοι από τους στρατιώτες που μίλησαν, παραδέχθηκαν ότι βιώνουν εσωτερική σύγκρουση: από τη μία επιθυμούν τον τερματισμό του πολέμου και την επιστροφή στην κανονικότητα, από την άλλη όμως θέλουν να δώσουν νόημα στις θυσίες τους μέσω μιας ρωσικής «νίκης». Παρά το γεγονός ότι οι επίσημοι αριθμοί των νεκρών παραμένουν επτασφράγιστο μυστικό και για τις δύο πλευρές, ανεξάρτητοι ερευνητές εκτιμούν πως πάνω από ένα εκατομμύριο Ρώσοι και Ουκρανοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί σοβαρά μέχρι σήμερα.
«Εχω κουραστεί»
«Βρίσκομαι στη μέση όλου αυτού του χάους και, ειλικρινά, έχω κουραστεί», λέει ο Ντμίτρι, Ρώσος στρατιώτης που συνεχίζει να υπηρετεί στο μέτωπο.
Ο ίδιος και ο Σεργκέι ανήκουν στους περίπου 300.000 Ρώσους άνδρες που επιστρατεύτηκαν άρον-άρον από τον Πούτιν στα τέλη του 2022, σε μια προσπάθεια να ανακοπεί η αιφνιδιαστική αντεπίθεση της Ουκρανίας εκείνο το φθινόπωρο. Η μαζική αυτή επιστράτευση βοήθησε τον ρωσικό στρατό να σταθεροποιήσει το μέτωπο και να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων.
Οσοι από τους Ρώσους στρατιώτες έχουν επιβιώσει από τις μάχες, παραμένουν επ’ αόριστον στην πρώτη γραμμή. Παράλληλα, το ρωσικό υπουργείο Αμυνας έχει παρατείνει επ΄αόριστον όλα τα συμβόλαια των εθελοντών, ώστε να διατηρήσει ενισχυμένες τις δυνάμεις του.
Αυτό σημαίνει ότι μια ειρηνευτική συμφωνία και μελλοντική αποστράτευση αποτελεί, για την πλειοψηφία των Ρώσων στρατιωτών του μετώπου, τη μόνη ρεαλιστική ευκαιρία να επιστρέψουν σύντομα στο σπίτι – ζωντανοί και αρτιμελείς.
Στις συνεντεύξεις τους, οι στρατιώτες παραπονέθηκαν για την έλλειψη αδειών, τη διαφθορά των ανωτέρων τους και την αδιαφορία της ρωσικής κοινωνίας. Ορισμένοι μάλιστα κατηγόρησαν ανοιχτά τη στρατιωτική ηγεσία και επιχειρηματίες ότι αντιτίθενται σε μια ειρηνευτική συμφωνία, επειδή ωφελούνται οικονομικά από την έκρηξη των πολεμικών δαπανών.
«Κάποιος μου έστειλε ένα βίντεο πρόσφατα: κορίτσια και αγόρια να χορεύουν, να πίνουν σε μπαρ, να ξενυχτούν», λέει ο Αντρέι, εθελοντής στρατιώτης στο Ντονέτσκ.
«Κι εμείς εδώ στον πόλεμο. Μας έχουν ξεχάσει όλοι. Εχουμε σταματήσει προ πολλού να θεωρούμαστε ήρωες.»
Η δυσαρέσκεια που κυριαρχεί στις τάξεις των Ρώσων στρατιωτών έχει μετατρέψει τον έλεγχο των κατεχόμενων περιοχών – που επί χρόνια θεωρούνταν από αναλυτές ως πιθανό διαπραγματευτικό χαρτί – σε αδιαπραγμάτευτο πολεμικό στόχο για πολλούς μαχητές και υποστηρικτές τους.
«Δεν θέλω να δω καμία παραχώρηση»
«Εχουμε δείξει τη δύναμή μας. Ολος ο κόσμος μάχεται εναντίον μας και δεν τα καταφέρνει», λέει ο Γιεβγκένι, Ρώσος επαγγελματίας στρατιώτης που πολέμησε στην Ουκρανία μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023. «Δεν θέλω να δω καμία παραχώρηση, γιατί γνωρίζω το τίμημα κάθε σπιθαμής γης.»
Λίγο μετά την εισβολή στην Ουκρανία, το Κρεμλίνο οργάνωσε ψευδοδημοψηφίσματα σε τέσσερις επαρχίες όπου διεξάγονταν οι σφοδρότερες μάχες, παρουσιάζοντας «συντριπτική» στήριξη για την ένταξή τους στη Ρωσία, και στη συνέχεια τις προσάρτησε.
Ωστόσο, τρία χρόνια μετά, η Ρωσία διατηρεί πλήρη έλεγχο μόνο στη Λουχάνσκ, ενώ στις άλλες τρεις περιοχές – Ντονέτσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια – ελέγχει μόνο το 65% έως 75% του εδάφους.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, το Κίεβο απέρριπτε κατηγορηματικά οποιαδήποτε εκχώρηση εδαφών, απαιτώντας πλήρη επιστροφή στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα και εγγυήσεις ασφάλειας για κάθε εκεχειρία.
Η αλλαγή στάσης
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει μαλακώσει τη στάση του, αποδεχόμενος προτεινόμενη εκεχειρία χωρίς εγγυήσεις, αφήνοντας να εννοηθεί πως θα μπορούσε να δεχτεί τουλάχιστον προσωρινά την απώλεια των περιοχών που τελούν ήδη υπό ρωσική κατοχή.
Αυτή η πρόταση – ουσιαστικά το πάγωμα της σύγκρουσης στη σημερινή γραμμή μετώπου – θεωρείται από πολλούς στην Ουκρανία και τη Δύση ως μεγάλη παραχώρηση προς το Κρεμλίνο, που εγκαταλείπει εκατομμύρια πολίτες σε καθεστώς κατοχής και νομιμοποιεί τη ρωσική επιθετικότητα.
Ωστόσο, συνεντεύξεις με Ρώσους στρατιώτες και δημοσκοπήσεις στη Ρωσία δείχνουν ότι μια τέτοια συμφωνία δεν θα ικανοποιούσε ούτε το ρωσικό κοινό. Χρόνια προπαγάνδας και αργών, αλλά σταθερών, επιτυχιών στο πεδίο έχουν πείσει πολλούς Ρώσους ότι η χώρα τους πολεμά για την επιβίωσή της απέναντι στη Δύση – και ότι ο πόλεμος δεν θα τελειώσει προτού η Ουκρανία παραδοθεί.
«Αν δεν υπάρξει τώρα εκεχειρία, τότε πρέπει να συνεχίσουμε μέχρι τέλους», λέει ο Νικολάι, Ρώσος στρατιώτης στην Ουκρανία. «Γιατί αλλιώς, αργά ή γρήγορα — σε πέντε ή δέκα χρόνια — θα έχουμε ξανά πόλεμο.»
Ακριβώς τον ίδιο φόβο εκφράζει και το Κίεβο μαζί με τους δυτικούς συμμάχους του: ότι μια συμφωνία ειρήνης χωρίς ισχυρές δυτικές εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία, απλώς θα οδηγήσει σε μια νέα ρωσική εισβολή στο μέλλον.
Από την αρχή της εισβολής, ο Βλαντίμιρ Πούτιν διακήρυξε ότι οι στόχοι του πολέμου είναι η «αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας — όροι που υπονοούν την ανατροπή της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης στο Κίεβο, την οριστική αποτροπή ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, και την προστασία των ρωσόφωνων Ουκρανών, τους οποίους το Κρεμλίνο ισχυρίζεται – ψευδώς – ότι κινδύνευαν με γενοκτονία.
Τι λέει η δημοσκόπηση
Δημοσκόπηση που διεξήχθη στη Ρωσία στα μέσα Απριλίου από την ανεξάρτητη εταιρεία Chronicles έδειξε ότι σχεδόν οι μισοί ερωτηθέντες δεν θα υποστήριζαν μια συμφωνία ειρήνης που δεν ικανοποιεί αυτούς τους στόχους.
Τα αποτελέσματα αυτά καταδεικνύουν τη δυσκολία που θα έχει ο Πούτιν να παρουσιάσει την υφιστάμενη κατάσταση στην Ουκρανία ως «νίκη» στη ρωσική κοινωνία, χωρίς να προκληθεί εσωτερική δυσαρέσκεια.
Λίγοι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος ασκεί απόλυτη εξουσία, θα πληρώσει άμεσα πολιτικό τίμημα για οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία. Ο έλεγχός του στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης του επιτρέπει να παρουσιάσει οποιοδήποτε αποτέλεσμα ως «επιτυχία» — τουλάχιστον στην αρχή.
Ομως, μια μη πειστική νίκη ενδέχεται με την πάροδο του χρόνου να μετατραπεί σε λαϊκή δυσαρέσκεια, αντίστοιχη εκείνης που τροφοδότησε την ανταρσία της παραστρατιωτικής οργάνωσης Wagner το 2023.
Στελέχη του Κρεμλίνου θυμούνται την απόσυρση της Σοβιετικής Ενωσης από το Αφγανιστάν το 1989 ύστερα από έναν αδιέξοδο πόλεμο — γεγονός που προκάλεσε την οργή πολλών βετεράνων και συνέβαλε στην κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Ομοίως, η «απογοητευτική» στρατιωτική νίκη της Ρωσίας στην Τσετσενία προκάλεσε κοινωνική αναταραχή και τελικά άνοιξε τον δρόμο για την άνοδο του Πούτιν το 1999.
«Φυσικά και θέλω μια εκεχειρία, γιατί ακόμα και μια κακή ειρήνη είναι καλύτερη από έναν καλό πόλεμο», λέει ο Ντμίτρι, πρώην μαχητής παραστρατιωτικής μονάδας. «Αλλά έχουμε ήδη φτάσει πολύ μακριά για να σταματήσουμε τώρα», τονίζει.
«Αλλιώς τι σημαίνει όλο αυτό; Επαιξε ο Πούτιν ένα παιχνιδάκι, σκότωσε ένα εκατομμύριο ανθρώπους και όλα είναι καλά;» «Αυτό δεν θα ήταν και τόσο καλή κυβέρνηση, νομίζω», πρόσθεσε.
Πηγή: ΝΥΤ
