Kathimerini.gr
Η ηγεσία του ΝΑΤΟ, σε μια συντονισμένη επιχείρηση «γοητείας» προς τον Ντόναλντ Τραμπ επιδίωξε να κρατήσει τον Αμερικανό πρόεδρο εντός του «δυτικού πλαισίου» ασφάλειας, δίχως να τον φέρει αντιμέτωπο με δύσκολα ερωτήματα, σχολιάζει σε ανάλυσή του το Reuters, με φόντο το έντονο παρασκήνιο από το οποίο συνοδεύτηκε η σύνοδος.
Οι σύμμαχοι κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για να διατηρήσουν τη συνοχή της Συμμαχίας, ακόμη κι αν αυτό σήμαινε πως κρίσιμα ζητήματα –όπως η μακροπρόθεσμη στάση έναντι της Μόσχας ή οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στην Ευρώπη– θα έμεναν έξω από τη συζήτηση.
Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε υποδέχθηκε τον Τραμπ με προσωπικό μήνυμα που ο Αμερικανός πρόεδρος φρόντισε να δημοσιοποιήσει στο Truth Social – ήταν γραμμένο σε τόνους που μιμούνταν το ύφος του παραλήπτη: «Θα πετύχετε κάτι που κανένας Αμερικανός πρόεδρος δεν κατάφερε για δεκαετίες».
Ερωτηθείς ο ίδιος για την ασυνήθιστη φρασεολογία που χρησιμοποίησε στο μήνυμά του, απάντησε ότι «είναι θέμα γούστου», υπονοώντας πως η γλώσσα που χρησιμοποιεί με τον Τραμπ είναι επιλογή επικοινωνιακού στυλ, όχι απόκλιση από τη σοβαρότητα του θεσμικού του ρόλου.
Παράλληλα, δεν δίστασε να απονείμει απερίφραστα εύσημα στον πρόεδρο των ΗΠΑ λέγοντας πως «ο Τραμπ αξίζει κάθε έπαινο».
Ο Τραμπ φιλοξενήθηκε με τιμές αρχηγού κράτους στο βασιλικό παλάτι του Χάους τεν Μπος, ενώ ο βασιλιάς Γουλιέλμος-Αλέξανδρος παρέθεσε δείπνο 20 πιάτων στην «Πορτοκαλί Αίθουσα».
Η φράση του Λιθουανού προέδρου Ναουσέντα «Make NATO Great Again» αποτέλεσε τον άτυπο τίτλο της ημέρας, καθώς οι ηγέτες των κρατών-μελών προσπαθούσαν να «προσεταιριστούν» τον Αμερικανό ηγέτη που άλλοτε απειλούσε με αποχώρηση από τη Συμμαχία.
Αύξηση αμυντικών δαπανών στο 5%
Σε μια κίνηση που χαρακτηρίστηκε ιστορική, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες των κρατών-μελών στο 5% του ΑΕΠ έως το 2035, υιοθετώντας τη γραμμή πίεσης που είχε ασκήσει τους τελευταίους μήνες ο Τραμπ. Η απόφαση ελήφθη στη Χάγη, με τον Αμερικανό πρόεδρο να κάνει λόγο για «μεγάλη νίκη για την Ευρώπη και τον δυτικό πολιτισμό».
Σε κοινή τους δήλωση, οι ηγέτες της Συμμαχίας τόνισαν την ενότητά τους απέναντι στις «βαθιές» προκλήσεις ασφαλείας, με έμφαση στην «μακροπρόθεσμη απειλή που συνιστά η Ρωσία» και την τρομοκρατία.
Παράλληλα, επανέλαβαν τη «σιδηρά δέσμευσή» τους στη θεμελιώδη αρχή της συλλογικής άμυνας: ότι μια επίθεση εναντίον ενός μέλους θα ενεργοποιήσει την απάντηση ολόκληρης της Συμμαχίας.
Ωστόσο, το τελικό ανακοινωθέν δεν περιείχε ρητή καταδίκη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, όπως είχε γίνει πριν από έναν χρόνο. «Κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλλει για την ικανότητά μας ή την αποφασιστικότητά μας αν απειληθεί η ασφάλειά μας», δήλωσε ο Μαρκ Ρούτε κάνοντας λόγο για μια ισχυρότερη, πιο δίκαιη και «πιο φονική» Συμμαχία.
Ο Τραμπ είχε αφήσει νωρίτερα αιχμές για το κατά πόσον η εγγύηση ασφαλείας της Συμμαχίας –το Αρθρο 5– είναι απόλυτη, αναφερόμενος σε «διάφορους ορισμούς». Ωστόσο, μετά το πέρας της συνόδου ξεκαθάρισε: «Στηρίζω το Αρθρο 5. Αυτός είναι ο λόγος που βρίσκομαι εδώ».
Κοινή διακήρυξη, διαφορετικές αγωνίες
Ως εκ τούτου, το κυρίως αποτέλεσμα της Συνόδου ήταν η συμφωνία σε νέα αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ – σημαντικά πάνω από τον προηγούμενο στόχο του 2%. Ο Τραμπ επέκρινε μόνο την Ισπανία για μη συμμόρφωση, λέγοντας πως θα πληρώσει με άλλο τρόπο: μέσω των εμπορικών σχέσεων με τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξέφρασαν την ανησυχία τους για πιθανή μείωση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ευρώπη.
Παρότι δηλώνουν πρόθυμοι να αναλάβουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης, αυτό που φοβούνται περισσότερο είναι η αιφνίδια απόσυρση στρατευμάτων χωρίς προετοιμασία.
«Μπορείς να νιώσεις την αγωνία όταν μιλάς με ανώτερους Ευρωπαίους αξιωματούχους για αυτό», δήλωσε η πρώην εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ, Οάνα Λουνγκέσκου. «Οι περισσότεροι αναμένουν πως το Πεντάγωνο θα αρχίσει να αποσύρει δυνάμεις και μέσα, αλλά κανείς δεν ξέρει πόσα και πότε».
Μια εύθραυστη ισορροπία
Παρά τη θεατρικότητα και τα χαμόγελα, η διαφορά προσέγγισης ανάμεσα στην Ευρώπη και τη διοίκηση Τραμπ σε θεμελιώδη ζητήματα –όπως η σχέση με τη Ρωσία και η στήριξη της Ουκρανίας– είναι υπαρκτή και διαρκής.
«Μια σύνοδος του ΝΑΤΟ που αγνοεί στην πράξη τον πόλεμο που μαίνεται στην Ουκρανία θα πρέπει να μας ανησυχεί όλους», προειδοποίησε η πρώην Αμερικανίδα πρέσβης στο ΝΑΤΟ, Τζουλιάν Σμιθ.
Ο Πέτερ Μπάτορ, πρώην πρεσβευτής της Σλοβακίας στο ΝΑΤΟ, ήταν ακόμα πιο σαφής: «Χάσαμε μια ευκαιρία να στείλουμε στρατηγικό μήνυμα στον ηγέτη του Κρεμλίνου – και αυτό θα μας κοστίσει στην ασφάλειά μας».
Ενωμένο το μέτωπο για Ουκρανία, αλλά…
Την πλήρη δέσμευση όλων των μελών του ΝΑΤΟ –συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών– στη στήριξη της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική εισβολή, επανέλαβε ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας, Μαρκ Ρούτε, κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής στη Χάγη.
«Κανείς στο ΝΑΤΟ δεν τρέφει αυταπάτες για τη Ρωσία», σημείωσε, διαβεβαιώνοντας πως «όλα τα κράτη-μέλη έχουν πάνω-κάτω την ίδια εκτίμηση για την απειλή».
Ο Τραμπ συναντήθηκε για 50 λεπτά με τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι στο περιθώριο της συνόδου, σε ένα τετ-α-τετ που περιλάμβανε συζητήσεις για νέα στρατιωτική βοήθεια, πιθανές πωλήσεις συστημάτων Patriot, αλλά και κοινή παραγωγή drones.
«Είμαστε έτοιμοι να αγοράσουμε αυτά τα συστήματα και να ενισχύσουμε την αμερικανική αμυντική βιομηχανία», δήλωσε ο Ζελένσκι, αναρτώντας στο X πως η συζήτηση ήταν «μακρά και ουσιαστική».
Ο Τραμπ εμφανίστηκε ανοιχτός στο ενδεχόμενο αποστολής περισσότερων πυραύλων Patriot στην Ουκρανία, ενώ δήλωσε πως θα εξετάσει τη γενικότερη στρατιωτική βοήθεια.
«Είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς Patriots, αλλά θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε», είπε. Για το αν οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν τη χρηματοδότηση της ουκρανικής άμυνας, η απάντησή του ήταν ασαφής: «Θα δούμε».
Αν και απέφυγε να δεσμευτεί συγκεκριμένα, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας ακόμη επικοινωνίας με τον Ρώσο πρόεδρο. «Ο Βλαντιμίρ Πούτιν πρέπει πραγματικά να τελειώσει αυτόν τον πόλεμο», είπε.
Στη συνέντευξη Τύπου, έριξε και μία «βόμβα», δηλώνοντας ότι «είναι πιθανό» ο Ρώσος πρόεδρος να διατηρεί εδαφικές φιλοδοξίες που υπερβαίνουν την Ουκρανία, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο κλιμάκωσης εκ μέρους της Μόσχας και σε άλλες περιοχές.
Η επίσημη γραμμή και τα ανεπίσημα δείπνα
Η Ουκρανία, παρά τη διαβεβαίωση για πλήρη υποστήριξη, παρέμεινε εκτός της κύριας συνάντησης των ηγετών.
Ο Ζελένσκι παρακάθισε μόνο στο προπαρασκευαστικό δείπνο της Τρίτης, με το τελικό ανακοινωθέν να αποφεύγει οποιαδήποτε αναφορά στην ενδεχόμενη μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Απέφυγε επίσης να χαρακτηρίσει τις ρωσικές ενέργειες ως «πόλεμο» ή «εισβολή».
Η αναφορά στη Ρωσία ήταν περιορισμένη και γενικόλογη, περιγράφοντάς την ως «μακροπρόθεσμη απειλή για την ευρωπαϊκή και διατλαντική ασφάλεια», ενώ η στρατηγική κατευνασμού του Τραμπ καθόρισε τον τόνο.
Ο Ζελένσκι, σε δήλωση του μετά τη συνάντησή του με τον Τραμπ, τόνισε: «Καλύψαμε όλα τα πραγματικά σημαντικά ζητήματα» και ευχαρίστησε τόσο τον ίδιο τον πρόεδρο όσο και τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη στήριξή τους. «Συζητήσαμε πώς να επιτύχουμε κατάπαυση του πυρός και πραγματική ειρήνη. Μιλήσαμε για το πώς να προστατεύσουμε τον λαό μας. Εκτιμούμε την προσοχή και την ετοιμότητα να βοηθήσουν ώστε να έρθει πιο κοντά η ειρήνη».
