ΠΗΓΗ: Reuters
Καθώς οι ισραηλινές δυνάμεις εντείνουν την επίθεσή τους κατά της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, διπλωμάτες σε Ουάσιγκτον, Ηνωμένα Έθνη, Μέση Ανατολή έχουν αρχίσει να ζυγίζουν τις επιλογές για την «επόμενη μέρα». Οι προκλήσεις, αν απομακρυνθεί η Χαμάς από την εξουσία, θα είναι τεράστιες.
Τα σενάρια που εξετάζονται, περιλαμβάνουν την ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης στη μεταπολεμική Γάζα, καθώς και προσωρινή διοίκηση υπό παλαιστινιακή ηγεσία χωρίς τη συμμετοχή πολιτικών της Χαμάς.
Επιπλέον, προβλέπεται η ανάθεση προσωρινού ρόλου σε γειτονικά κράτη στον τομέα της ασφάλειας και της διακυβέρνησης, καθώς και προσωρινή εποπτεία περιοχών από τον ΟΗΕ.
Η διαδικασία βρίσκεται ακόμη στο «στάδιο ιδεών», σύμφωνα με αμερικανική πηγή που επικαλείται το Reuters.
Τα βασικά ερωτήματα που ανακύπτουν αφορούν το αν το Ισραήλ μπορεί να «εξουδετερώσει» τη Χαμάς, όπως έχει υποσχεθεί, καθώς και το αν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι δυτικοί σύμμαχοί τους και οι αραβικές χώρες θα δεσμεύσουν στρατιωτικό προσωπικό για αποστολή στην περιοχή, κάτι που στο παρελθόν έχουν αποφύγει να πράξουν.
Αυξάνονται τα θύματα
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι «δεν υπάρχουν σχέδια ή προθέσεις» να τοποθετηθούν αμερικανικά στρατεύματα στη Γάζα.
Η συζήτηση αποκτά μεγαλύτερη δυναμική υπό τον βάρος και την πίεση των ολοένα αυξανόμενων ανθρώπινων απωλειών από τη σύγκρουση.
Οι υγειονομικές αρχές της Γάζας υποστηρίζουν ότι περισσότεροι από 9.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Λωρίδα, όπου ζουν 2,3 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι.
Περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού της Γάζας έχει ήδη εκτοπιστεί, τα νοσοκομεία είναι ασφυκτικά γεμάτα, ενώ παραμένουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και φάρμακα και αναγκάζονται να «διώχνουν» τραυματίες.
Ο ρόλος της Παλαιστινιακής Αρχής
Δεν είναι επίσης σαφές αν η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία έχει περιορισμένη αυτονομία σε τμήματα της κατεχόμενης Δυτικής Oχθης και με τη Χαμάς να κυβερνά στη Γάζα, θα μπορούσε ή θα ήθελε να αναλάβει τον έλεγχο.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Aντονι Μπλίνκεν την Τρίτη αναφέρθηκε στην προοπτική μίας «αναζωογονημένης» Παλαιστιναικής Αρχής, Ωστόσο, η διοίκηση του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς αντιμετωπίζει σοβαρές κατηγορίες για διαφθορά και κακοδιαχείριση.
Οποιαδήποτε οντότητα επιδιώξει να ασκήσει εξουσία στη μεταπολεμική Γάζα είναι βέβαιο ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με έντονη τάση αμφισβήτησης μεταξύ των Παλαιστινίων, αν όχι με την πεποίθηση πολλών ότι με κάποιον τρόπο «χρωστάει» στο Ισραήλ.
Οι επιδρομές στη Γάζα ξεκίνησαν σε αντίποινα για την καταστροφική επιδρομή της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, κατά την οποία 1.400 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο νότιο Ισραήλ, ενώ περισσότεροι από 200 άνθρωποι απήχθησαν και κρατούνται ως όμηροι στη Γάζα.
Ακόμη και αν ανατρεπόταν η ηγεσία της Χαμάς, θα ήταν σχεδόν αδύνατο να εξαλειφθεί το ριζοσπαστισμός του πληθυσμού της Γάζας.
Ο κίνδυνος νέων επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένων βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας, εναντίον οποιουδήποτε αναλάβει την εξουσία θα απειλεί ανά πάσα στιγμή την επιστροφή στην ομαλότητα.
«Αν οι Ισραηλινοί καταφέρουν να συντρίψουν τη Χαμάς, νομίζω ότι θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει στη Γάζα κυβερνητική δομή νόμιμη και λειτουργική», σύμφωνα με τον Ααρόν Ντέιβιντ Μίλερ, πρώην διαπραγματευτή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Το ζήτημα προβληματίζει περισσότερο τη διεθνή κοινότητα, καθώς το Ισραήλ δέχεται κριτική από αξιωματούχους στις ΗΠΑ, οι οποίοι θεωρούν ότι η ισραηλινή κυβέρνηση δεν έχει σχέδιο για το τέλος της σύγκρουσης, τη στιγμή που επεκτείνει την επίθεσή του στη Γάζα.
Κρατική υπόσταση
Κανείς δεν αμφισβητεί ότι θα χρειαστούν τεράστια ποσά διεθνούς βοήθειας για την ανοικοδόμηση της Γάζας και τέτοια εισροή θα ήταν σχεδόν αδύνατο να εξασφαλιστεί από τη Δύση, όσο η Χαμάς παραμένει στην εξουσία.
Την Πέμπτη, λίγο πριν αναχωρήσει για επίσκεψη στο Ισραήλ και την Ιορδανία, ο Μπλίνκεν δήλωσε ότι οι συναντήσεις του στην περιοχή θα έχουν ως αντικείμενο την ελαχιστοποίηση των απωλειών αμάχων στη Γάζα, αλλά θα θίξουν επίσης και ζητήματα μεταπολεμικού σχεδιασμού.
«Πρέπει να επικεντρωθούμε στην επόμενη ημέρα», δήλωσε ο Μπλίνκεν στους δημοσιογράφους. Το θεμέλιο για αυτή θα είναι μία διαρκής ειρήνη, ανέφερε, καθώς και η πορεία προς ενδεχόμενη παλαιστινιακή κρατική υπόσταση. Πρόκειται για έναν στόχο στον οποίο ο Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου αντιδρά εδώ και καιρό.
Πολυεθνική δύναμη
Αμερικανοί αξιωματούχοι αναφέρουν, σε ιδιωτικές συζητήσεις, σύμφωνα με το Reuters, ότι οι ίδιοι, καθώς και οι Ισραηλινοί ομόλογοί τους πήραν μαθήματα από τα λάθη της Ουάσιγκτον κατά την εισβολή τόσο στο Ιράκ όσο και στο Αφγανιστάν, καθώς και από την ελλιπή προετοιμασία τους.
Μεταξύ των επιλογών, αποτελεί η ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης με συμμετοχή ευρωπαϊκών ή αραβικών χωρών, για την τήρηση της τάξης. Αν και καμία κυβέρνηση δεν έχει εκφράσει ανοιχτά ενδιαφέρον να συμμετάσχει σε τέτοια δύναμη.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος τερμάτισε το 2021 τη στρατιωτική παρουσία της Ουάσιγκτον, διάρκειας δύο δεκαετιών, στο Αφγανιστάν, είναι απίθανο να θέλει να εμπλακεί στρατιωτικά και πάλι άμεσα σε ξένη σύγκρουση, ενώ επιδιώκει την επανεκλογή του το 2024.
Πολιτικοί αναλυτές έχουν επίσης προτείνει να αναπτυχθεί στη Γάζα δύναμη υποστηριζόμενη από τα Ηνωμένα Εθνη – είτε επίσημη ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ, όπως συμβαίνει στα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου, είτε πολυεθνική δύναμη με την έγκριση του ΟΗΕ.
Ωστόσο, διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι δεν έχουν γίνει συζητήσεις στα Ηνωμένα Εθνη για τέτοια κίνηση, η οποία θα απαιτούσε συμφωνία των 15 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Τέτοιες αποστολές συχνά αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια. Τον Οκτώβριο του 2022, η Αϊτή ζήτησε διεθνή βοήθεια για την καταπολέμηση των συμμοριών. Ενα χρόνο αργότερα, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ενέκρινε ξένη αποστολή, η οποία καθυστέρησε λόγω της δυσκολίας να βρεθεί χώρα πρόθυμη να τεθεί επικεφαλής. Η Κένυα ανέλαβε δράση, ωστόσο η Αϊτή εξακολουθεί να περιμένει την άφιξη της αποστολής.
Το Ισραήλ πιθανότατα θα αντιταχθεί σε οποιονδήποτε ρόλο του ΟΗΕ στην ασφάλεια. Πρόσφατα, Ισραηλινοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες επειδή δήλωσε ότι η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου «δεν συνέβη εν κενώ».
Το Ισραήλ έχει ανακοινώσει ότι ο πόλεμος θα είναι μακροχρόνιος, ωστόσο έχει δηλώσει ότι δεν έχει συμφέρον να επανακαταλάβει τη Γάζα.
Περιφερειακή ομπρέλα
Αν η Χαμάς αποστρατιωτικοποιηθεί, «αυτό θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για τη δημιουργία προσωρινής διοίκησης με τεχνοκρατική κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Παλαιστινίων που θα λειτουργεί υπό κάποια διεθνή ή περιφερειακή ομπρέλα», σύμφωνα με τον Ντένις Ρος, πρώην διαπραγματευτή για τη Μέση Ανατολή και συμβούλου του Λευκού Οίκου.
Κάτι τέτοιο, τονίζει ο Ρος, θα προϋπέθετε διεθνή εμπλοκή υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, καθώς και συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής και άλλων σημαντικών παραγόντων που επιδιώκουν την αποκατάσταση της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, για να λειτουργήσει κάτι τέτοιο, το Ισραήλ θα έπρεπε να περιορίσει το χρονικό πλαίσιο της στρατιωτικής του παρουσίας στη Γάζα. Σε άλλη περίπτωση, οποιαδήποτε νέα διοίκηση θα στερούνταν νομιμοποίησης στα μάτια του ισραηλινού λαού, ανέφερε ο Ρος.
Αρθρο που υπογράφουν ο Ρος και δύο συνάδελφοί του στο Ινστιτούτο Πολιτικής της Εγγύς Ανατολής της Ουάσιγκτον προτείνει η ασφάλεια στη Γάζα, αμέσως μετά την αποχώρηση του Ισραήλ, να επιτηρείται από «πέντε αραβικά κράτη που έχουν καταλήξει σε ειρηνευτικές συμφωνίες με το Ισραήλ – Αίγυπτος, Ιορδανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν και Μαρόκο».
Ωστόσο, αμφισβητούνται οι δυνατότητες επίτευξης μίας τέτοιας συμφωνίας. «Τα αραβικά κράτη δεν πρόκειται να αναλάβουν δράση η οποία θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια τον θάνατο Παλαιστινίων», δήλωσε ο πρώην διαπραγματευτής Μίλερ, που τώρα εργάζεται στο Carnegie Endowment for International Peace στην Ουάσιγκτον.
