Η Αμμόχωστος είναι η ψυχή όλων μας

Η τριλογία της Άννας Μαραγκού «Περπατώντας στο Βασίλειο της Σαλαμίνας», παρουσιάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης στις 10 Οκτωβρίου, υπό την αιγίδα του υπουργού Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνου Ιωάννου. Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν το Γραφείο Τύπου και Πληροφορίων της Κυπριακής Δημοκρατίας και το Κυπριακό Πολιτιστικό Κέντρο Βιέννης. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν, μεταξύ άλλων, η διευθύντρια του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών κα Αλίκη Στυλιανού, ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αυστρία κ. Ανδρέας Ιγνατίου, μέλη του διπλωματικού σώματος κρατών μελών της Ε.Ε. και τρίτων χωρών, εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας της Βιέννης και πλήθος κόσμου. Στον χώρο φιλοξενήθηκε επίσης έκθεση για την Αμμόχωστο με φωτογραφικό υλικό που παραχώρησε η κα Μαραγκού και προβλήθηκε ταινία με εικόνες από την Αμμόχωστο.

Η τριλογία της Άννας Μαραγκού «Περπατώντας στο Βασίλειο της Σαλαμίνας», παρουσιάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης στις 10 Οκτωβρίου, στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του υπουργού Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνου Ιωάννου. Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν το Γραφείο Τύπου και Πληροφορίων της Κυπριακής ∆ημοκρατίας και το Κυπριακό Πολιτιστικό Κέντρο Βιέννης.

Στην ομιλία του ο υπουργός Εσωτερικών ανέφερε πως η Άννα Μαραγκού «κατορθώνει να ζωντανέψει μνήμες, να αναδείξει μνημεία και να μας καλέσει σε ένα πνευματικό ταξίδι μέσα στον χρόνο και τον τόπο», σημειώνοντας πως το έργο της αποτελεί συμβολή στη μελέτη και τη διαφύλαξη της ιστορίας μας, αλλά ταυτόχρονα και μια πράξη σεβασμού προς την πολιτιστική ταυτότητα της πολύπαθης Κύπρου, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Η συγγραφέας και οι φωτογράφοι μάς καλούν να περιδιαβούμε μαζί τους τα μονοπάτια της Σαλαμίνας, σε ένα οδοιπορικό που είναι περισσότερο μύηση παρά μια απλή ξενάγηση. Κάθε βήμα που μας προτείνουν οι συντελεστές είναι και μια πρόσκληση να σταθούμε με σεβασμό απέναντι σε ό,τι μας διαμόρφωσε». Αναφερόμενος στις προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού, ο κ. Ιωάννου σημείωσε ότι, παρά την τουρκική αδιαλλαξία, η προσήλωση του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην αναζήτηση λύσης βάσει του συμφωνημένου πλαισίου, «μας ενθαρρύνει να συνεχίσουμε προσηλωμένοι την προσπάθεια και να αξιοποιήσουμε τη διαπραγματευτική ευκαιρία, για να απαλλάξουμε την πατρίδα μας από το άχθος της κατοχής».

Συνεχίζοντας, ο υπουργός τόνισε πως οι προκλήσεις πολλές, έχουμε όμως την υποχρέωση να συνεχίσουμε την προσπάθεια και να διατηρήσουμε ανοικτό το παράθυρο ευκαιρίας για εξελίξεις στο Κυπριακό. «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας» σημείωσε ο κ. Ιωάννου, «προετοιμάζεται και εργάζεται εντατικά, ώστε στην επόμενη διευρυμένη σύνοδο μετά την ανάδειξη Τουρκοκύπριου ηγέτη, να υπάρξουν αποτελέσματα που θα δρομολογούν ουσιαστικές εξελίξεις προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων, παράλληλα με την υλοποίηση ουσιαστικών μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Σε κάθε συνάντηση και με κάθε ευκαιρία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μεταφέρει τη θέση ότι η Αμμόχωστος μπορεί να είναι το πιο δραστικό και έμπρακτο μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης, εάν η κατοχική Τουρκία υλοποιήσει τα σχετικά Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ», τόνισε ο υπουργός Εσωτερικών, λέγοντας παράλληλα πως «η Αμμόχωστος αποτελεί την προμετωπίδα των προσπαθειών που καταβάλλουμε, για να διαρρήξουμε το αδιέξοδο και να δημιουργήσουμε προοπτικές για επανέναρξη των συνομιλιών». Ο κ. Ιωάννου ανέφερε πως ζητούμενο είναι η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, με πολιτική ισότητα και με πλήρη σεβασμό στις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Οραματιζόμαστε ένα κράτος σύγχρονο, ελεύθερο και επανενωμένο. Ένα κράτος που θα προσφέρει σε όλους τους νόμιμους πολίτες του τα ίδια δικαιώματα που απολαμβάνει κάθε Ευρωπαίος πολίτης, ώστε να ζουν και να δημιουργούν σε συνθήκες ειρήνης, ασφάλειας και ευημερίας».

Ζωντανεύουν ιστορίες

Ο πρόεδρος του Κυπριακού Πολιτιστικού Κέντρου Βιέννης κ. Κύρος Πατσαλίδης καλωσορίζοντας το κοινό αναφέρθηκε στα 21 χρόνια παρουσίας του Κέντρου στην αυστριακή πρωτεύουσα και την έντονη δράση του, που στοχεύει, μέσα από εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου, στη «συνεχή προβολή της καταπάτησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην κατεχόμενη από την Τουρκία γης μας». Απευθυνόμενος στη συγγραφέα της τριλογίας και τους συνεργάτες της, ο κ. Πατσαλίδης εξήρε τη δράση τους για προβολή του Κυπριακού και του θέματος της Αμμοχώστου στην Κύπρο και το εξωτερικό. Μέσα από το τελευταίο έργο της κας Μαραγκού, πρόσθεσε, «ζωντανεύουν ιστορίες, μνήμες, εμπειρίες, από τους τόπους που αγάπησες και αγαπήσαμε τόσο πολύ στην κατεχόμενη γης μας, στην Αμμόχωστο και όχι μόνο, τα οποία θα ζωντανέψουν για πρώτη φορά, απόψε, εδώ, στο κεντρικό Πανεπιστήμιο της αγαπημένης σου Βιέννης». «Εμείς, όσο αναπνέουμε στη γη των προγόνων μας και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, θα αγωνιζόμαστε ασταμάτητα και με υπευθυνότητα για την ελευθερία της κατεχόμενης γης μας. Η πόλη της Αμμοχώστου είναι η ψυχή όλων μας και χωρίς ελεύθερη Αμμόχωστο δεν μπορεί να υπάρξει ελεύθερη Κύπρος», είπε χαρακτηριστικά στον χαιρετισμό του ο κ. Πατσαλίδης.

«Εμείς, όσο αναπνέουμε στη γη των προγόνων μας και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, θα αγωνιζόμαστε ασταμάτητα και με υπευθυνότητα για την ελευθερία της κατεχόμενης γης μας. Η πόλη της Αμμοχώστου είναι η ψυχή όλων μας και χωρίς ελεύθερη Αμμόχωστο δεν μπορεί να υπάρξει ελεύθερη Κύπρος» ανέφερε ο πρόεδρος του Κυπριακού Πολιτιστικού Κέντρου Βιέννης Κύρος Πατσαλίδης.

Πόθος για επιστροφή

Στην παρουσίαση της τριλογίας της, η συγγραφέας κα Άννα Μαραγκού ευχαρίστησε τον Αμμοχωστιανό υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος έθεσε υπό την αιγίδα του την εκδήλωση. Επίσης, η κα Μαραγκού ευχαρίστησε και το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, στο πρόσωπο της διευθύντριάς του, Αλίκης Στυλιανού, λέγοντας: «Η όλη εκδήλωση οργανώθηκε με πολύ αγάπη και ευαισθησία από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών και θέλω, αγαπητή κυρία Στυλιανού, να σας συγχαρώ για το όλο έργο σας που αγκαλιάζει και προβάλλει επάξια τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό το καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό πρόσωπο της Κύπρου».

Ο λόγος παρουσίασης του τρίτομου έργου της Άννας Μαραγκού, στη Βιέννη, μόνο τυχαίος δεν είναι, αφού όπως είπε η κα Μαραγκού, η Βιέννη σημάδεψε για καλά τη ζωή της. «Ο Αμμοχωστιανός πατέρας μας έφθασε εδώ το 1925 για να σπουδάσει ιατρική και απόλαυσε κάθε στιγμή της πολύχρονης παραμονής του. Η Βιέννη ήταν γι’ αυτόν η δεύτερή του πατρίδα, και όταν επέστρεψε στο νησί χρόνια μετά, διορίστηκε γενικός πρόξενος της Αυστρίας. Μεγάλωσε εμάς, τις τρεις κόρες του, das drei madelhaus μέσα στα πρότυπα της αυστριακής παράδοσης. Διδαχθήκαμε τη γερμανική γλώσσα με τη μουσικότητα της αυστριακής προφοράς, μεγαλώσαμε μέσα στη μουσική του Στράους και την τέχνη του Κλιμτ και γνωρίσαμε κάθε γωνιά της Αυστρίας». Στη συνέχεια η συγγραφέας έκανε εκτενή αναφορά στους 37 αιώνες πολιτισμού της πόλης της Σαλαμίνας και της Αμμοχώστου.

«Η Αμμόχωστος είναι η Σαλαμίνα, όπως η Σαλαμίνα είναι η Αμμόχωστος. Η Σαλαμίνα είναι η συνέχεια, η μετεξέλιξη των τριών άλλων πόλεων στον ίδιο χώρο: της προϊστορικής Έγκωμης, της Αρσινόης των Πτολεμαίων και της μετέπειτα Βυζαντινής Κωνσταντίας, της πρωτεύουσάς μας τότε», εξήγησε η κα Μαραγκού.

Στις σελίδες των τριών βιβλίων, συμπλήρωσε η συγγραφέας, εξελίσσεται η πορεία και η μοίρα της ανατολικής μας παρειάς από την εποχή του Χαλκού μέχρι τη μέρα που το βιβλίο εκτυπώθηκε το 2024. Μέσα από μια ιστορική αναδρομή των γεγονότων που σημάδεψαν την Αμμόχωστο και διαμόρφωσαν τον πολιτισμό και την ιστορία της Κύπρου, η συγγραφέας κατέληξε στον ξεριζωμό των κατοίκων της Αμμοχώστου πριν από 51 χρόνια, τον Αύγουστο του 1974, μεταφέροντας με γλαφυρότητα τον πόθο για απελευθέρωση και επιστροφή στην αγαπημένη πόλη της Αμμοχώστου.

Περιδιάβαση σε 37 αιώνες πολιτισμού

Της ΑΝΝΑΣ ΜΑΡΑΓΚΟΥ*

[…] Θα σας μιλήσω στα επόμενα 20 λεπτά για τους 37 αιώνες πολιτισμού της πόλης, εξ άλλου για αυτήν και την πολύβουη ιστορία της γράφτηκε το βιβλίο με τίτλο «Περπατώντας στο βασίλειο της Σαλαμίνας». Πολλοί θα διερωτηθείτε γιατί ενώ το βιβλίο είναι αφιερωμένο στην Αμμόχωστο, ο τίτλος του παραπέμπει στη Σαλαμίνα. Γιατί, αγαπητοί φίλοι, η Αμμόχωστος είναι η Σαλαμίνα, όπως η Σαλαμίνα είναι η Αμμόχωστος. Η Σαλαμίνα είναι η συνέχεια, η μετεξέλιξη τριών άλλων πόλεων στον ίδιο χώρο: της προϊστορικής Έγκωμης, της Αρσινόης των Πτολεμαίων και της μετέπειτα Βυζαντινής Κωνσταντίας, της πρωτεύουσάς μας τότε. Όταν οι Οθωμανοί τον 16ο αιώνα εκδίωξαν από τη λαμπρή μεσαιωνική Αμμόχωστο τους Ορθόδοξους Έλληνες προγόνους μας, αυτοί μάζεψαν την ψυχή και το κουράγιο τους και έκτισαν λίγο πιο πέρα το Βαρώσι αλλά για αυτό θα ακούσετε πολλά και θαυμαστά σε λίγο. Αυτός είναι ο τόπος μας, είναι η επιμονή, η θέληση και η υπομονή που μας κράτησαν στον παγκόσμιο χάρτη της ιστορίας, και είναι αυτά που χαρακτηρίζουν τον κόσμο της Κύπρου, τότε και τώρα.

Στον χώρο φιλοξενήθηκε επίσης φωτογραφική έκθεση για την Αμμόχωστο με φωτογραφικό υλικό που παραχώρησε η κα Μαραγκού και προβλήθηκε ταινία με εικόνες από την Αμμόχωστο.

Από 1600 π.Χ μέχρι το 2024 μ.Χ.

Σε τούτο το ανατολικότερο κομμάτι του νησιού που βλέπει και ακούει τις απέναντι κοντινές ακτές εξελίχθηκαν από την αυγή της ιστορίας μας πόλεις με έναν πρωτόγνωρο πολιτισμό που οφείλεται στο μεγαλύτερο δώρο που οι θεοί έδωσαν στο νησί. Τον χαλκό. Η προϊστορική Έγκωμη, αγαπητοί φίλοι, είναι μια πολιτεία κράτος που κτίστηκε ακριβώς για να εξυπηρετήσει την εμπορία του πολύτιμου αυτού μετάλλου πού βρέθηκε στα σπλάχνα της οροσειράς του Τροόδους μέσα από τη μοναδική γεωλογική της εξέλιξη.

Η πολιτεία της Έγκωμης, ο οικισμός, το λιμάνι με το αρχικό φρούριο, τα μεγάλα κτίρια, τα ιερά, το τείχος και οι πλούσιες ταφές με τα ντόπια και ξένα κτερίσματα του τότε μεσογειακού κόσμου μαζί με τις πινακίδες της γραφής, αποτελούν την πρώτη εικόνα ενός αστικού κέντρου που συναγωνίζεται επάξια τους τεράστιους γειτονικούς πολιτισμούς. Μιας πολιτείας - κράτους της Εποχής του Χαλκού, μιας πολιτικής δύναμης ικανής να φέρνει σε πέρας τη διοίκηση μιας ολάκερης βιομηχανίας εξόρυξης και εξαγωγής χαλκού σε μεγάλες ποσότητες στους μεγάλους εμπορικούς δρόμους της Μεσογείου.

Όταν σίγησε η Έγκωμη, ίσως επειδή το λιμάνι της είχε προσχωθεί από τους δύο μεγάλους ποταμούς της Κύπρου και δεν μπορούσε ν’ ανταποκριθεί στις ανάγκες του εμπορίου, ή ίσως από καταστρεπτικούς σεισμούς, οι κάτοικοι της μετατοπίστηκαν προς ανατολάς, προς τη θάλασσα και έκτισαν εκεί τη Σαλαμίνα της Κύπρου. Η παράδοση λέει ότι την έκτισε ο Τεύκρος, ο αδελφός του Αίαντα, όταν επέστρεψε από τον Τρωϊκό πόλεμο για να του θυμίζει τη δική του Σαλαμίνα στην Ελλάδα.

Η Σαλαμίνα για εμάς είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της σχέσης της Κύπρου με την Ελλάδα, είναι η δόξα της πολιτείας του βασιλιά Ευαγόρα, είναι οι αγώνες του να ενώσει τα δέκα βασίλεια που είχαν ιδρυθεί στην Κύπρο, τόσο μεγάλη ήταν η ευδαιμονία και ο πλούτος που έφερε ο χαλκός στο νησί.

Δεν είδε την πάγκαλη Σαλαμίνα του Ευαγόρα ο Μέγας Αλέξανδρος, δεν ήλθε στο νησί. Την είδαν και την αγάπησαν οι συνεχιστές του, οι Πτολεμαίοι και τη μετονόμασαν σε Αρσινόη, προς τιμή της γυναίκας και αδελφής του βασιλιά. Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας και ειρήνης –Pax Romana– οι Ρωμαίοι της Σαλαμίνας έζησαν μια πολυτελέστατη ζωή με γυμνάσια, παλαίστρες, θέρμες, θέατρα, στάδια, επαύλεις με αγάλματα, μαρμάρινες κολόνες με κορινθιακά κιονόκρανα, ψηφιδωτά και τοιχογραφίες, ενώ στο πολύβουο λιμάνι έφθαναν τα προϊόντα της Ανατολής και έφευγαν τα αγαθά της κυπριακής γης. Όταν διαμοιράστηκε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε δυτική και ανατολική, η Κύπρος πέρασε στη Βυζαντινή κυριαρχία και ανήκε στην Αντιόχεια. Στη Σαλαμίνα άραξαν από την απέναντι ακτή ο Βαρνάβας και ο Παύλος για να διδάξουν τη νέα θρησκεία που βρήκε πρόσφορο έδαφος ανάμεσα στο λαό της Κύπρου. Δύο τρομεροί σεισμοί κατεδάφισαν εξ ολοκλήρου την ένδοξη πολιτεία της Σαλαμίνας τον 4ο αιώνα μ.Χ. Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνστάντιος ανέλαβε να την ξανακτίσει και τη μετονόμασε σε Κωνσταντία. Νέο λιμάνι με περίφημα καρνάγια, νέα τείχη, ο αρχιεπίσκοπος της Κύπρου απέκτησε προνόμια από τον 5ο αιώνα μ.Χ., είμασταν μια αυτοκέφαλη Εκκλησία, η Σαλαμίνα έγινε η πρωτεύουσα του νησιού. Δυο τεράστιες βασιλικές κοσμούν την Κωνσταντία, η επτάκλιτη του Αγίου Επιφανίου που είναι η μεγαλύτερη της Κύπρου και η Καμπανόπετρα, η πιο κομψή, με αίθρια και πλατείες για τους ταξιδιώτες προσκυνητές. Τούτη τη λαμπρή περίοδο της ιστορίας της Κωνσταντίας/Σαλαμίνας σκίασαν οι αραβικές επιδρομές από τον 7ο μέχρι και τον 10ο αιώνα. Ζήλεψε ο Εμίρης της Συρίας την ευδαιμονία και το κάλλος της νέας πρωτεύουσας. Καταστράφηκαν τα παλάτια και οι βασιλικές της Κωνσταντίας και Άραβες και Βυζαντινοί συμφώνησαν να συγκυριαρχίσουν, ενώ είναι ο δικός μας ιδρώτας πλήρωνε φόρους και στους δύο.

Όταν το ευρωπαϊκό βασίλειο και η πρωτεύουσά του Ιερουσαλήμ έπεσε μαχόμενη το 1187 στον Άραβα ηγέτη Σαλάχ-Αλ-Ντίν το γεγονός αυτό άλλαξε συθέμελα και την πορεία της δικής μας ανατολικής ακτής. Ο πάπας και η Ευρώπη ολάκερη θρήνησε την απώλεια της πόλης των πόλεων, της Ιερουσαλήμ, και κήρυξε την έναρξη των σταυροφοριών για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων. Λίγα χρόνια αργότερα, η Τρίτη Σταυροφορία υπό τον βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδο Λεοντόκαρδο είναι η απαρχή μιας απίστευτης εξέλιξης της πόλης της Αμμοχώστου. Ο Ριχάρδος, αφού νίκησε τον Βυζαντινό αυτοκράτορα της Κύπρου, πούλησε το νησί πρώτα στο τάγμα των Ναϊτών και μετά στον Γούιδο Λουζινιάν σύζυγο της βασίλισσας Σίβυλλας της Ιερουσαλήμ. Έτσι όλη η Κύπρος βρέθηκε το 1192 κάτω από τη δυναστεία της γαλλικής πριγκιπικής οικογένειας των Λουζινιάν. Μετατράπηκε με τη σύμφωνη γνώμη της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε βασίλειο με πρωτεύουσα τη Λευκωσία, αλλά η Αμμόχωστος ήταν το σημαντικότερο εμπορικό κέντρο, το κλειδί και η καρδιά της Κύπρου.

Ανάμεσα στον 13ο και τον 15ο αιώνα η πόλη γίνεται το κέντρο του διαμετακομιστικού εμπορίου που ενώνει τη Δύση με την Ανατολή, και ενώ ο πάπας είχε κυκλοφορήσει απαγόρευση να εμπορεύονται οι ευρωπαίοι με αραβικά λιμάνια, οι Κύπριοι εκμεταλλευόμενοι το εμπάργκο, αγοράζουν και μεταφέρουν στην Αμμόχωστο όλα τα προϊόντα της Ανατολής που χρειάζεται η Δύση.

«Δεν τολμώ να μιλήσω για τα πλούτη τους», καταγράφει Ludolf Von Suchen ένα Γερμανός περιηγητής το 1338. Κτίζονται τα τείχη για να προστατεύουν το λιμάνι, τα παλάτια, οι πλατείες, ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου, ο Άγιος Γεώργιος των Ελλήνων, ο ναός των Πέτρου και Παύλου και τόσοι άλλοι. Η παράδοση λέει ότι η πόλη είχε 365 εκκλησίες, μία για κάθε ημέρα του χρόνου. Κατοικούν εδώ, εκτός από τους Έλληνες ορθοδόξους που είναι η πλειοψηφία και τους Ευρωπαίους εμπόρους, ο κόσμος της Ανατολής: Νεστοριανοί, Ιακωβίτες, Μελχίτες, Εβραίοι, Αρμένιοι, Μαρωνίτες, Βαλκάνιοι, το λιμάνι είναι η καρδιά της πόλης και υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής που λέγεται «εμπόριο και κέρδος».

Για 91 χρόνια η Γένουα κατέχει πρώτα την Αμμόχωστο και μετά όλη τη διοίκηση του νησιού, ενώ οι Σουλτάνοι της Αιγύπτου που ενοχλούνται από τις συχνές επιδρομές των ευρωπαίων πειρατών ζητούν από τους Λουζινιάν να τους προστατεύσουν. Όταν αυτό δε γίνεται οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου κυριεύουν το νησί το πυρπολούν απ’ άκρη εις άκρη, και καταστρέφουν ανάμεσα σε άλλα και το παλάτι της Αμμοχώστου. Από το 1426 το νησί πληρώνει αμύθητα ποσά ως φόρο υποτελείας δημιουργώντας τεράστια οικονομικά προβλήματα στο βασίλειο.

Ο Ιάκωβος Β΄ ο είναι ο τελευταίος Λουζινιάν. Είναι ο νόθος γιος του Ιωάννη Λουζινιάν και της ερωμένης του Μαριέττας, ενώ από τον γάμο του με την Ελένη Παλαιολογίνα έχει μια κόρη, την Καρλόττα, νόμιμη διάδοχο του θρόνου. Ο Ιάκωβος Β΄ αφού καταφέρνει να διώξει τους Γενουάτες με τη βοήθεια του Σουλτάνου, στέφεται βασιλιάς, διώχνει την αδελφή του που είναι η κληρονόμος του θρόνου, βρίσκει όμως τα ταμεία του κράτους άδεια. Για να αντεπεξέλθει παντρεύεται την Αικατερίνη Κορνάρο, την πλούσια κόρη της Βενετίας. Το βασίλειο είναι ανάστατο από τον εμφύλιο ανάμεσα στον Ιάκωβο και την αδελφή του Καρλόττα, η Βενετία ως η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της Μεσογείου συνειδητοποιεί τη δύναμη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και επεμβαίνει, απομακρύνει την Αικατερίνη από τον θρόνο που έχει κληρονομήσει από τον σύζυγό της, και αναλαμβάνει την κυριότητα του νησιού το 1489.

Ο καπετάνιος της Αμμοχώστου είναι πια ο καπετάνιος της Κύπρου. Ο Ενετός Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος προετοιμάζει την πόλη για την οθωμανική απειλή, ενισχύει τα τείχη και τους προμαχώνες και ζητάει βοήθεια από τη Βενετία, γιατί αντιλαμβάνεται ότι το νησί είναι το τελευταίο προπύργιο της χριστιανοσύνης, ενώ η οθωμανική απειλή είναι προ των πυλών. Η πόλη αντιστέκεται για 11 μήνες σε μια πρωτόγνωρη πολιορκία από ξηρά και από θάλασσα, η βοήθεια από τη Βενετία δεν ήλθε ποτέ και παραδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 1571.

Η πόλη δεν έπεσε, κατά γενική απόφαση της Universita, της συμβουλίου της πόλης και του καπετάνιου της Αμμοχώστου παραδόθηκε στον Λαλά Μουσταφά. Οι Οθωμανοί επέτρεψαν στους Ευρωπαίους να φύγουν, όσοι ξένοι Ευρωπαίοι ή άλλοι επέλεξαν να παραμείνουν στην πόλη έπρεπε αναγκαστικά να εξισλαμισθούν. Οι Έλληνες ορθόδοξοι κάτοικοι της Αμμοχώστου, η πλειοψηφία δηλαδή, εκδιώχθηκαν και στάλθηκαν να κατοικήσουν έξω από την πόλη, στο varos, που σημαίνει προάστιο στην τουρκική γλώσσα. Μάζεψαν ό,τι είχαν και δεν είχαν και άρχισαν μια νέα ζωή εκεί που ήταν τα περιβόλια τους και τα άφθονα νερά.

Η μεσαιωνική Αμμόχωστος έμεινε κάτω από οθωμανική κυριαρχία για τρεις ολάκερους αιώνες. Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου μετετράπηκε τζαμί όπως και οι άλλες καθολικές εκκλησίες. Η πόλη είχε ερειπωθεί εντελώς από τους κανονιοβολισμούς, το λιμάνι συνέχισε να λειτουργεί, αλλά ήταν πια μια σκιά του παλιού της μεγαλείου. Το 1878 το νησί δόθηκε από τους Οθωμανούς στη Μεγάλη Βρετανία για να το διοικήσει σε αντάλλαγμα την προστασία της Βρετανίας προς την Τουρκία σε περίπτωση επίθεσης από τη Ρωσία.

Εκεί γεννήθηκαν οι πρόγονοί μας, προστέθηκαν οικογένειες από τα Ιόνια νησιά, το έδαφος ήταν πρόσφορο όπως και το πείσμα και το σθένος των κατοίκων του Βαρωσιού και αντάμα έφτιαξαν μια πόλη, αντάξια της παλαιάς, στις όχθες ίσως της πιο όμορφης παραλίας της Κύπρου. Εκεί πάνω στην «άμμο τη ξανθή» που λέει και ο ποιητής μεγαλώσαμε και εμείς, όπως και εσείς, κύριε υπουργέ. Ήταν μια πόλη με μια μοναδική και ανεπανάληπτη φυσιογνωμία, ένα εμπορικό δαιμόνιο, μια πνευματικότητα πρωτόγνωρη για την εποχή. Είναι το Βαρώσι και το λιμάνι του που στήριξε οικονομικά τη νεοσύστατη δημοκρατία του 1960, είναι στο Βαρώσι που άνθισε ο πρώτος τουρισμός, είναι το Βαρώσι και οι φιλοπρόοδοι κάτοικοι που φιλοξένησαν τον νομπελίστα Γιώργο Σεφέρη, είναι το Βαρώσι με τα σχολεία και τα Λύκεια του, τις δημοτικές και ιδιωτικές βιβλιοθήκες και πινακοθήκες που μεγάλωσαν μια νέα γενιά λογοτεχνών και καλλιτεχνών για τους οποίους φημίζεται η Κύπρος.

Από αυτήν την λαμπρή πόλη εκδιωχθήκαμε από τον τουρκικό στρατό κατοχής τον Αύγουστο του 1974, εμείς οι νόμιμοι κάτοικοι της, πριν 51 χρόνια.

*Εκτενές απόσπασμα από την ομιλία της Άννας Μαραγκού για την παρουσίαση του τρίτου έργου της «Περπατώντας το Βασίλειο της Σαλαμίνας», που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, στις 10 Οκτωβρίου 2025.