Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Την Κύπρο επισκέφθηκε η Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδια για τις Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες και της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, κ. Maria Luís Albuquerque.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της, η Επίτροπος παραχώρησε συνέντευξη στην «Κ», τόνισε τη σημασία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, της ολοκλήρωσης της Τραπεζικής Ένωσης, και της βιωσιμότητας ως ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Ανέδειξε τη στρατηγική της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, τον ρόλο του DORA στην ενίσχυση της ψηφιακής ανθεκτικότητας απέναντι σε κυβερνοαπειλές, αλλά εξήγγειλε και την προώθηση νέων εθελοντικών εργαλείων στους πολίτες για αποδόσεις στις αποταμιεύσεις τους.
- Πώς σκοπεύετε να αντιμετωπίσετε τον τρέχοντα κατακερματισμό των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών και ποια συγκεκριμένα μέτρα θα λάβετε για την ενίσχυση των διασυνοριακών επενδύσεων εντός της Ε.Ε.;
- Ο στόχος της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων είναι η εξοικονόμηση και η επένδυση με τρόπο πιο αποτελεσματικό και πιο δίκαιο για όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης. Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι ο κατακερματισμός. Η Ευρώπη έχει τεράστιους πόρους, όμως αυτοί βρίσκονται διασκορπισμένοι σε 27 διαφορετικά εθνικά συστήματα. Για τον λόγο αυτό, θέλουμε να συγκεντρώσουμε τις δυνάμεις μας και να δημιουργήσουμε μια πραγματικά ενιαία αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.
Η στρατηγική μας περιλαμβάνει πολλά επιμέρους βήματα. Θα προχωρήσουμε στην ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και θα ενισχύσουμε την ένωση κεφαλαιαγορών. Θα ανακοινώσουμε επίσης τη στρατηγική μας για τη χρηματοοικονομική ευρωστία, η οποία θα δώσει νέα εργαλεία στους πολίτες και ιδιαίτερα στους ιδιώτες αποταμιευτές, ώστε να αξιοποιούν καλύτερα τα χρήματά τους, να έχουν υψηλότερες αποδόσεις και να μπορούν να προετοιμάσουν πιο στέρεα το μέλλον τους. Παράλληλα, θα παρουσιάσουμε σύσταση για τα συνταξιοδοτικά ταμεία, καθώς το δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης καθιστά αναγκαία την ανάπτυξη ισχυρών συστημάτων συντάξεων, τα οποία με τη σειρά τους στηρίζουν μια εύρυθμη και επεκτάσιμη κεφαλαιαγορά.
Η Ευρώπη διαθέτει 450 εκατομμύρια πολίτες, περισσότερα από 11 τρισεκατομμύρια ευρώ σε καταθέσεις, το υψηλότερο επίπεδο προσόντων στον κόσμο, εξαιρετικούς επιστήμονες και σπουδαίες ιδέες. Αν συνδυάσουμε όλα αυτά τα πλεονεκτήματα και περιορίσουμε τις τριβές του κατακερματισμού, μπορούμε να ανταγωνιστούμε ισάξια τους μεγάλους διεθνείς παίκτες. Αυτό είναι το όραμά μας: μια ενιαία, ισχυρή και ανταγωνιστική ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική αγορά, με επίκεντρο πάντα τον πολίτη και την ευημερία του.
- Δεδομένης της πρόσφατης αστάθειας στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, ποια μέτρα λαμβάνει η Επιτροπή σας για να διασφαλίσει τη σταθερότητα του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος;
- Μετά τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση, δημιουργήσαμε ένα πλαίσιο που στόχευε να καταστήσει το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα πιο ανθεκτικό. Και θα έλεγα ότι το πετύχαμε, διότι το 2023 αντιμετωπίσαμε σημαντικές αναταραχές, τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Ελβετία, και όμως στον δικό μας τραπεζικό τομέα δεν παρατηρήθηκαν προβλήματα χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Αυτό αποδεικνύει ότι το πλαίσιο που θεσπίσαμε λειτούργησε.
Ωστόσο, το ζήτημα δεν είναι μόνο η σταθερότητα και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι επενδυτές μας έχουν πρόσβαση σε σωστές και ελκυστικές ευκαιρίες, και ότι οι εταιρείες μας έχουν πρόσβαση στο κεφάλαιο που χρειάζονται. Αυτό απαιτεί ένα πιο αποτελεσματικό πλαίσιο, πάντα όμως με σεβασμό στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η οποία είναι προϋπόθεση αδιαπραγμάτευτη. Η οικονομική υγεία εξάλλου είναι καθοριστικός παράγοντας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, και γι’ αυτό η ενίσχυση της ανάπτυξης είναι στρατηγική προτεραιότητα.
Στον ψηφιακό χώρο έχουμε ήδη θεσπίσει ορόσημα ρυθμιστικά πλαίσια. Ο κανονισμός για την επιχειρησιακή ανθεκτικότητα είναι καθοριστικός. Έχουμε επίσης τον κανονισμό MiCA για τα κρυπτονομίσματα, που αποτέλεσε παγκοσμίως το πρώτο ολοκληρωμένο πλαίσιο για αυτό το ταχέως εξελισσόμενο πεδίο. Συζητάμε επίσης τον νέο κανονισμό για τις υπηρεσίες πληρωμών (PSD), με στόχο να εξασφαλίσουμε ασφαλείς, διαφανείς υπηρεσίες, επαρκή πρόληψη της απάτης, αλλά και σωστή αντιμετώπιση περιστατικών όταν αυτά συμβαίνουν.
Η στρατηγική μας, περιλαμβάνει και τη ρύθμιση των λεγόμενων «finfluencers». Δεν είναι το ίδιο να διαφημίζεις ένα καλλυντικό και το ίδιο να παρέχεις χρηματοοικονομικές συμβουλές μέσω κοινωνικών δικτύων. Απαιτείται διαφάνεια ως προς τα κίνητρα, ώστε οι πολίτες να είναι προστατευμένοι. Σε αυτό προστίθεται η σημασία της εκπαίδευσης και της χρηματοοικονομικής παιδείας. Διότι, πέρα από τους κανόνες και την εποπτεία, οι ίδιοι οι πολίτες αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας. Όσο καλύτερα ενημερωμένοι είναι, τόσο πιο δύσκολο είναι να παρασυρθούν σε παγίδες και απάτες.
Νέο εργαλείο
- Ποιες πολιτικές προωθείτε για να ενισχύσετε τη χρηματοοικονομική παιδεία των πολιτών της Ε.Ε.;
- Βλέπουμε δυστυχώς συχνά περιπτώσεις πολιτών, ιδιαίτερα μεγαλύτερης ηλικίας, που επενδύουν σημαντικά ποσά σε ψεύτικα κρυπτονομίσματα και χάνουν τις αποταμιεύσεις τους. Είναι τραγικό. Για αυτό, την επόμενη εβδομάδα θα προτείνουμε τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Λογαριασμού Αποταμίευσης και Επενδύσεων. Πρόκειται για ένα απλό εργαλείο που θα δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να επενδύουν ακόμα και μικρά ποσά, χωρίς ελάχιστα όρια, μέσω μιας εύκολης ψηφιακής διεπαφής ή και φυσικής παρουσίας, αν το επιθυμούν. Φυσικά θα είναι προαιρετικό όπως αντιλαμβάνεστε. Οι επενδύσεις θα αφορούν ασφαλή και απλά προϊόντα –όπως μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια, ETF– και όχι κρυπτονομίσματα, ή περίπλοκα κερδοσκοπικά προϊόντα.
Η λογική είναι να δοθεί σε όλους η δυνατότητα να αξιοποιούν τις αποταμιεύσεις τους με ασφάλεια, με βάση τις ανάγκες και τους στόχους τους. Οι νεότεροι μπορούν να αναλάβουν μεγαλύτερο ρίσκο με μακροχρόνιο ορίζοντα, οι μεγαλύτεροι να επενδύουν πιο συντηρητικά, ενώ ο καθένας θα μπορεί να προσαρμόζει τις επιλογές του. Παράλληλα, ενθαρρύνουμε τα κράτη-μέλη να προσφέρουν φορολογικά κίνητρα, ώστε να καλλιεργηθεί κουλτούρα επένδυσης με σύνεση και να κινητοποιηθεί κεφάλαιο προς τις αγορές.
Το όφελος είναι διπλό: οι πολίτες θα απολαμβάνουν υψηλότερες αποδόσεις σε βάθος χρόνου και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα αποκτούν καλύτερη πρόσβαση σε μετοχικό κεφάλαιο, με υγιέστερη χρηματοδοτική δομή. Είναι ένας κύκλος που ωφελεί πολίτες, επιχειρήσεις και την ευρωπαϊκή οικονομία.
- Ποιες πρωτοβουλίες θα εφαρμόσει η Επιτροπή σας για να διασφαλίσει την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης χρηματοδότησης και πώς θα ενθαρρύνετε τις ιδιωτικές επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και έργα;
- Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη βιωσιμότητα είναι ξεκάθαρος: η βιωσιμότητα δεν είναι εμπόδιο, αλλά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για το μέλλον. Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ, τη βιώνουμε ήδη και οι επιπτώσεις της θα συνεχίσουν να μας απασχολούν και γι’ αυτό πρέπει να συνεχίσουμε να επενδύουμε σε καθαρές και πράσινες τεχνολογίες.
Πιστεύουμε ότι, η βιωσιμότητα θα είναι αυτή που θα εγγυηθεί την ανταγωνιστικότητά μας στο μέλλον. Ως Ευρώπη παραμείναμε ανοικτή οικονομία –και θέλουμε να παραμείνουμε ανοικτοί– αλλά αντιλαμβανόμαστε ότι, λόγω των αλλαγών στο διεθνές περιβάλλον, πρέπει να γίνουμε πιο αυτόνομοι και να αξιοποιήσουμε καλύτερα τη βιομηχανική διάσταση της πράσινης μετάβασης. Η συμφωνία για την Καθαρή Βιομηχανία έρχεται ακριβώς να καλύψει αυτό το κενό: να στηρίξει την ανάπτυξη και την παραγωγή τεχνολογιών και προϊόντων καθαρής ενέργειας στην Ευρώπη.
Από τη σκοπιά του δικού μου χαρτοφυλακίου, της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, η προτεραιότητά μου είναι να διασφαλίσουμε ότι η αναγκαία χρηματοδότηση θα είναι διαθέσιμη και θα διοχετεύεται στα έργα που πρέπει. Θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν πραγματικά ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο κεφαλαίων, όπου τα χρήματα θα μπορούν να ρέουν ελεύθερα διασυνοριακά προς τις καλύτερες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ανεξαρτήτως χώρας. Η Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων λειτουργεί ως οριζόντιος καταλύτης, που συνδέει τις στρατηγικές για τους κλιματικούς, βιομηχανικούς και τεχνολογικούς μας στόχους με την ιδιωτική χρηματοδότηση.
Η πράσινη μετάβαση είναι μια επένδυση που πρέπει να αποδώσει σε όλους. Οι επιχειρήσεις μας επωφελούνται από την πρόσβαση σε κεφάλαιο, ενώ οι πολίτες μας συμμετέχουν στο κέρδος μιας στρατηγικής που προωθεί ένα καλύτερο μέλλον για την Ευρώπη. Προσωπικά, είμαι πεπεισμένη ότι οι πράσινες τεχνολογίες και η βιωσιμότητα θα εξελιχθούν σε επιχειρηματική αναγκαιότητα.
Υπάρχει δρόμος ακόμα
- Ποια πρόοδος έχει σημειωθεί όσον αφορά την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και ποιες οι προκλήσεις που προβλέπετε για την επίτευξη ενός πλήρως ενοποιημένου τραπεζικού συστήματος;
- Η Τραπεζική Ένωση δημιουργήθηκε ως απάντηση στη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση, με στόχο να ενισχύσει τη σταθερότητα και την ανθεκτικότητα του τραπεζικού μας συστήματος. Αφορά όλα τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, ενώ, για τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν ανήκουν στην Ευρωζώνη, το πλαίσιο είναι διαφορετικό. Ωστόσο, και σε αυτά ισχύει ένα σημαντικό σύνολο κοινών κανόνων για τον τραπεζικό τομέα, ώστε να εξασφαλίζεται η συνοχή της ενιαίας αγοράς.
Στο πλαίσιο της Τραπεζικής Ένωσης, έχουμε ήδη προχωρήσει σημαντικά: διαθέτουμε έναν Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό, έναν Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης, και μόλις πρόσφατα καταλήξαμε, μετά τις τριμερείς διαβουλεύσεις, σε συμφωνία για τη διαχείριση κρίσεων και την ασφάλιση καταθέσεων, με την οποία ενισχύεται περαιτέρω το πλαίσιο εξυγίανσης. Πρόκειται για ένα ουσιαστικό βήμα προόδου που κάνει την εξυγίανση πιο ισχυρή και αξιόπιστη.
Είναι αλήθεια ότι η Τραπεζική Ένωση δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Το στοιχείο που λείπει είναι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφάλισης Καταθέσεων. Η ολοκλήρωσή του είναι σαφώς μέρος της αποστολής που μου έχει ανατεθεί και αποτελεί προτεραιότητα για το μέλλον.
Την ίδια στιγμή, ήδη εργαζόμαστε στην έκθεση για την ανταγωνιστικότητα του τραπεζικού τομέα στην Ευρώπη, η οποία θα είναι έτοιμη το 2026 – δύο χρόνια νωρίτερα από τον αρχικό σχεδιασμό. Η έκθεση αυτή θα μας επιτρέψει να αξιολογήσουμε τι χρειάζεται να αλλάξει ή να βελτιωθεί, ώστε να ενισχύσουμε περαιτέρω την Τραπεζική Ένωση και να διασφαλίσουμε ότι ο τραπεζικός τομέας μας δεν είναι απλώς ανθεκτικός σε κρίσεις, αλλά και ικανός να στηρίξει την ευρωπαϊκή οικονομία.
Βεβαίως, η ανθεκτικότητα του τραπεζικού συστήματος σήμερα κρίνεται και από νέες προκλήσεις. Οι κυβερνοεπιθέσεις είναι πλέον μια πραγματικότητα που απειλεί όχι μόνο την ομαλή λειτουργία των τραπεζών, αλλά και την εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα. Γνωρίζω καλά τον κίνδυνο που εγκυμονούν οι επιθέσεις αυτού του τύπου, και για τον λόγο αυτό η ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής μας.
Συνεχής προσαρμογή και θωράκιση στην κυβερνοασφάλεια
- Ποια μέτρα λαμβάνει η Επιτροπή σας για την ενίσχυση της προστασίας της κυβερνοασφάλειας και τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ε.Ε.;
- Δυστυχώς, οι κυβερνοεπιθέσεις δεν αποτελούν κάτι καινούργιο και πρόκειται για μια πραγματικότητα που μας απασχολεί εδώ και αρκετό καιρό. Γι’ αυτό έχουμε θεσπίσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την ψηφιακή λειτουργική ανθεκτικότητα – το λεγόμενο DORA. Ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι σε επιθέσεις στον κυβερνοχώρο. Πρόκειται για μια μόνιμη και διαρκή προσπάθεια, γιατί οι κίνδυνοι δεν σταματούν να μεταλλάσσονται και τα κίνητρα για εκείνους που προσπαθούν να διεισδύσουν στα συστήματά μας είναι πολύ υψηλά. Στην κυβερνοασφάλεια δεν υπάρχει ποτέ απόλυτη προστασία, αλλά συνεχής προσαρμογή και θωράκιση.
Η DORA είναι πράγματι κρίσιμη, αλλά δεν αρκεί από μόνη της. Όλοι μας αποτελούμε μέρος της γραμμής άμυνας. Ως χρήστες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και ψηφιακών διεπαφών –είτε μέσω των τραπεζικών εφαρμογών στα τηλέφωνά μας είτε μέσω άλλων συστημάτων– έχουμε και εμείς ευθύνη. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στις αλληλεπιδράσεις μας, διότι η ανθρώπινη αμέλεια συχνά διευκολύνει εκείνους που θέλουν να υποκλέψουν δεδομένα ή να αποσταθεροποιήσουν τα δίκτυα.
Συνεπώς, η προστασία δεν είναι μόνο θέμα σωστής ρύθμισης και αποτελεσματικής εποπτείας, αλλά και ζήτημα κουλτούρας ευθύνης από όλους μας. Αν είμαστε συνετοί και επιφυλακτικοί, περιορίζουμε τον κίνδυνο όχι μόνο για τους εαυτούς μας αλλά και για το σύστημα συνολικά.
