Στην σκακιέρα της ΑΤΑ

Σε ρυθμούς ΑΤΑ βρίσκεται ολόκληρη η Κύπρος το τελευταίο διάστημα επιβεβαιώνοντας ότι μέχρι το τέλος του χρόνου το ζήτημα θα μονοπωλεί το ενδιαφέρον καθώς δεν έχει ακόμα βρεθεί η χρυσή τομή για την ανανέωση της υπάρχουσας μεταβατικής ρύθμισης που υπογράφηκε στις 12 Μαΐου 2023, με ισχύ μέχρι το τέλος Ιουνίου 2025.

Μετά και την αποτυχία του Υπουργού Εργασίας Γιάννη Παναγιώτου να αποτρέψει την απεργία, η οποία έλαβε χώρα την Πέμπτη έχει μεγάλο ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε τα επόμενα βήματα των συνδικαλιστών και των εργοδοτών και πού εντοπίζονται οι μεγάλες αποκλίσεις από την κυβερνητική γραμμή.

Την ίδια ώρα ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχει ο τρόπος που η Κυβέρνηση σκοπεύει να διαχειριστεί το εκρηκτικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί μετά την εξαγγελία της για καθολική εφαρμογή της ΑΤΑ. Θέση η οποία δεν έχει ακόμα τεθεί υπό κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο και παραμένει μετέωρη.

Το συνδικαλιστικό κίνημα δείχνει αποφασισμένο να μην αρκεστεί σε γενικόλογες δεσμεύσεις ή επικοινωνιακές προσεγγίσεις απαιτώντας σαφές περιεχόμενο και ουσιαστική αποκατάσταση της ΑΤΑ με τρόπο που να ενισχύει και όχι να διαβρώνει τον θεσμό.
Από την άλλη οι εργοδότες, δηλώνουν ότι δεν είναι διατεθειμένοι να συζητήσουν καν την καθολική επέκταση της ΑΤΑ που προτείνεται από την Κυβέρνηση καθώς θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στην εθνική οικονομία.

Το επίκεντρο της διαφωνίας και η «κλιμακωτή» εφαρμογή

Η μαζική συμμετοχή στην πρόσφατη παναπεργιακή κινητοποίηση – με 120.000 άτομα να απεργούν και 5.000 να συγκεντρώνονται έξω από το Υπουργείο Οικονομικών ανέδειξε με σαφήνεια την ένταση και την αποφασιστικότητα του συνδικαλιστικού κινήματος ανέφερε στην «Κ» ο Γενικός Γραμματέας της ΣΕΚ Ανδρέας Μάτσας. Το μήνυμα που στάλθηκε ήταν ηχηρό, όχι μόνο στην πρωτεύουσα, αλλά και στις επαρχίες, όπου οι αντίστοιχες εκδηλώσεις σημείωσαν εξίσου σημαντική επιτυχία πρόσθεσε.

Το συνδικαλιστικό κίνημα ζητά πλήρη αποκατάσταση της ΑΤΑ, απορρίπτοντας τη λογική της κλιμακωτής απόδοσης που προτείνει η Κυβέρνηση. Κατά τους συνδικαλιστές, η πρόταση της Κυβέρνησης για καθολική εφαρμογή της ΑΤΑ αποτελεί ένα πυροτέχνημα της τελευταίας στιγμής, χωρίς σαφήνεια ή τεκμηρίωση και βρίσκεται εκτός του πλαισίου του κοινωνικού διαλόγου που διεξάγεται εδώ και καιρό. Επιπλέον, θεωρούν ότι η κλιμακωτή ΑΤΑ που προτείνεται αποδομεί τον θεσμό και παραβιάζει την έννοια της ισοτιμίας και της διαχρονικής προστασίας της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων.

Αντίθετοι με τη μονομερή νομοθέτηση

Tους συνδικαλιστές αλλά και τους εργοδότες ξενίζει το γεγονός ότι τρείς μέρες πριν από την παναπεργία η Κυβέρνηση που δρα ως διαμεσολαβητής στο διάλογο έφερε στο τραπέζι ένα νέο στοιχείο, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση ή συζήτηση. Η κίνηση αυτή ερμηνεύτηκε από συνδικαλιστές αλλά και από εργοδότες ως προσπάθεια δημιουργίας εντυπώσεων. Την ίδια ώρα, οι συνδικαλιστές κάνουν λόγο και για μια προσπάθεια διάσπασης της ενότητας των εργαζομένων από μέρους του Υπουργού.

Παράλληλα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εκφράζουν ισχυρές επιφυλάξεις και για την πρόθεση της Κυβέρνησης να προχωρήσει σε κατάθεση νομοσχεδίων για την καθολική εφαρμογή της ΑΤΑ, χωρίς την απαραίτητη κοινωνική διαβούλευση. Μια τέτοια ενέργεια, όπως σημειώνουν, υποβαθμίζει τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων και ακυρώνει στην πράξη τον κοινωνικό διάλογο.
Πιο συγκεκριμένα ως αδυναμία της Κυβέρνησης να χειριστεί το ζήτημα της ΑΤΑ χαρακτηρίζει ο κ. Μάτσας την πρόθεση της να προχωρήσει σε κατάθεση νομοσχεδίων, χωρίς την απαραίτητη κοινωνική διαβούλευση παρακάμπτοντας τη διαδικασία του κοινωνικού διαλόγου.

Η μονομερής αντιμετώπιση και η έλλειψη διαβούλευσης ερμηνεύονται ως πολιτικός ναρκισσισμός, που αποξενώνει την εξουσία από την κοινωνία και οδηγεί σε αποσπασματική και ημιτελή πολιτική τονίζει ο κ. Μάτσας.

Τέλος, το συνδικαλιστικό κίνημα ζητά σαφείς και τεκμηριωμένες απαντήσεις στα εξής βασικά ερωτήματα, τι σημαίνει κλιμακωτή ΑΤΑ, πώς σκοπεύει η Κυβέρνηση να την εφαρμόσει και ποια είναι τα κριτήρια και οι παράμετροι της πρότασης.
Μέχρι στιγμής, οι θέσεις της Κυβέρνησης κρίνονται ως ατεκμηρίωτες και επικοινωνιακά πυροτεχνήματα, χωρίς πραγματικό πολιτικό βάθος ή πρακτικό σχεδιασμό σύμφωνα με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Πού συμφωνούν με αστερίσκους

Αν και αναγνωρίζεται ως θετικό βήμα η πρόθεση της Κυβέρνησης να καλύψει το σύνολο των εργαζομένων, οι συνδικαλιστές τονίζουν πως αυτό πρέπει να γίνει με τρόπο δομημένο και σωστά θεσμοθετημένο. Προτείνουν, για παράδειγμα, την ενσωμάτωση της ΑΤΑ στον κατώτατο μισθό, ξεκινώντας από τους χαμηλόμισθους.

Ειδικότερα ο Γενικός Γραμματέας της ΣΕΚ επισημαίνει ότι αν η Κυβέρνηση εννοεί τις θέσεις που εξήγγειλε να τις κάνει πράξη μέσα από διάταγμα που έχει τη δυνατότητα να εκδίδει ο Υπουργός Εργασίας για τη ρύθμιση του κατώτατου μισθού καλώντας τον να συμπεριλάβει στην αναπροσαρμογή του ύψος του κατώτατου και την ωριαία του απόδοση, την ενσωμάτωση της ΑΤΑ, ξεκινώντας από τους χαμηλόμισθους εργαζόμενους, δηλαδή αυτούς που έχουν περισσότερο ανάγκη προστασίας από τις ανατιμήσεις.

Σκέψεις για κλιμάκωση

Η έκρυθμη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί ενδέχεται να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση των εργασιακών σχέσεων, ενόψει μάλιστα της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Κύπρο το πρώτο εξάμηνο του 2026, επισημαίνουν οι κοινωνικοί εταίροι. Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό όπως δηλώνουν εκπρόσωποι του συνδικαλιστικού κινήματος οι οποίοι υπογραμμίζουν ότι εάν δεν υπάρξει ουσιαστική απάντηση και δέσμευση από την Κυβέρνηση, είναι έτοιμοι να κλιμακώσουν τα μέτρα.

Οι αποφάσεις των συνδικαλιστών αναμένεται να ληφθούν έπειτα από αξιολόγηση των μέχρι τώρα εξελίξεων και του τρόπου με τον οποίο θα κινηθεί η Κυβέρνηση τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Οι εργοδότες και οι επιπτώσεις στην οικονομία

Εκτός συζήτησης είναι για την ΟΕΒ και το ΚΕΒΕ η καθολική εφαρμογή της ΑΤΑ. Οπως αναφέρουν σε κοινό τους ανακοινωθέν, «αυτό που εφάρμοσε και κατάργησε ολόκληρη σχεδόν η Ευρώπη από τις δεκαετίες του ‘80 και του ’90 και που τόσο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητούν να καταργηθεί και στην Κύπρο, εν έτει 2025 αναγγέλλεται ως στοιχείο εκσυγχρονισμού της αγοράς εργασίας».

Σημειώνουν ακόμα ότι «δεν έχει τεθεί ποτέ από κυβερνητικής πλευράς στα δυόμιση χρόνια αφότου υπογράφηκε η Συμφωνία του 2023, ούτε καν ως νύξη το ενδεχόμενο νομοθετικής παρεμβολής στην αγορά εργασίας και ειδικά στο θέμα της ΑΤΑ».

Αντίθετα, συμπληρώνουν, «σε όλες τις διαβουλεύσεις της εργοδοτικής πλευράς με το αρμόδιο Υπουργείο ήταν σαφές ότι η βάση των συζητήσεων ήταν ο εκσυγχρονισμός του συστήματος και η "δικαιότερη" κατανομή της ΑΤΑ σε όλους τους δικαιούχους, χωρίς επιπρόσθετο κόστος για τους εργοδότες, όπως είναι οι εξαγγελίες του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης».
Η ανακοίνωση του Υπουργού Εργασίας, αναφέρουν, «ήταν αιφνιδιασμός εκτός των πλαισίων του διεξαγόμενου διαλόγου, που από τη μια βαθαίνει το χάσμα των διαφορών ανάμεσα στις δύο πλευρές και από την άλλη μετατρέπει το αρμόδιο Υπουργείο από μεσολαβητή σε μέρος της εργατικής διαφοράς που θέτει σε όψιμο στάδιο του διαλόγου νέα ζητήματα».

ΟΕΒ και ΚΕΒΕ υπενθυμίζουν ότι «η εργοδοτική πλευρά αποδέχθηκε το 2023 την αύξηση της ΑΤΑ από το 50% στο 66,7% βάση της δέσμευσης της Κυβέρνησης ότι θα προχωρούσαμε σε ουσιαστικό εκσυγχρονισμό του συστήματος αυτού».

«Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι η εξέλιξη αυτή που θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στην εθνική οικονομία αναγγέλλεται χωρίς την προηγούμενη μελέτη για τις μακροοικονομικές επιπτώσεις και συνέπειες επί της οικονομίας ή επί της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων από τυχόν υλοποίηση ενός τέτοιου βήματος».

Είναι δεδομένο, προσθέτουν, «ότι η θέση αυτή οδηγεί σε αυτοματοποιημένη αύξηση του εργατικού κόστους και δεν συνάδει με τη διακηρυγμένη θέση της Κυβέρνησης του Προέδρου Χριστοδουλίδη για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μας, ενώ τροφοδοτεί τον φαύλο κύκλο του πληθωρισμού που κατά συνέπεια μειώνει την πραγματική αξία των μισθών».

Ταυτόχρονα, αναφέρουν ΟΕΒ και ΚΕΒΕ, εκπέμπεται μήνυμα παλινδρόμησης στις προσπάθειες βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, με αρνητικές προεκτάσεις στην ελκυστικότητα της χώρας για ξένες επιχειρήσεις και επενδύσεις.

«Υπογραμμίζουμε ότι μια τέτοια προσέγγιση κινείται σε αντίθετη πορεία από τις συστάσεις του ΔΝΤ, το οποίο μόλις πρόσφατα επανέλαβε την προτροπή του για αναστολή της λειτουργίας της ΑΤΑ στο Δημόσιο αφού θεωρείται μια βασική παθογένεια που διαβρώνει τη βιωσιμότητα του κρατικού μισθολογίου».

Εκφράζουν τέλος, «την ειλικρινή ελπίδα ότι το αρμόδιο Υπουργείο θα προβεί σε διευκρινίσεις τέτοιες που θα αποκαθιστούν τη βάση των διαβουλεύσεων για το εν λόγω ζήτημα» και αναφέρουν ότι «σε αντίθετη περίπτωση, αρχίζει μια μακρά περίοδος με εργασιακή αστάθεια, στην οποία οι φορείς του επιχειρείν θα υπερασπιστούν τις βασικές αρχές και προϋποθέσεις για διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μας».