Ξεκλείδωσε η ίδρυση των ενεργειακών κοινοτήτων

Καταλύτη για την ενεργειακή δημοκρατία και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Κύπρο αποτελεί η θεσμοθέτηση του πλαισίου για ενεργειακές κοινότητες. Πρόκειται συγκεκριμένα για δυο προτάσεις νόμου, οι οποίες πήραν το πράσινο φως στην τελευταία Ολομέλεια της Βουλής και ανοίγουν επίσημα τον δρόμο για τη συλλογική παραγωγή ενέργειας και την πράσινη μετάβαση.

Οι δυο προτάσεις που κατατέθηκαν από τον Κυριάκο Χατζηγιάννη, βουλευτή εκλογικής περιφέρειας Αμμοχώστου, παρέχουν τη δυνατότητα στα δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια να ιδρύουν ή να συμμετέχουν, διά εκπροσώπων τους, σε ενεργειακές κοινότητες πολιτών, από κοινού με άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού Νόμου. Σύμφωνα με τον εισηγητή των προτάσεων νόμου, οι νομοθετικές ρυθμίσεις κρίνονται αναγκαίες, ώστε να επιτρέπεται η συμμετοχή δήμων και κοινοτήτων σε ενεργειακές κοινότητες πολιτών από κοινού με φυσικά πρόσωπα, άλλες τοπικές αρχές ή μικρές επιχειρήσεις.

Στις προτάσεις επήλθαν τροποποιήσεις κατόπιν εισηγήσεων του υπουργείου Εσωτερικών ώστε η εξουσία των δήμων και των κοινοτήτων να αφορά την ίδρυση ή συμμετοχή μόνο σε μη κερδοσκοπικές εταιρείες δι’ εγγυήσεως και οι αρχές τοπικής διοίκησης να δύνανται επιπροσθέτως να ιδρύουν ή συμμετέχουν διά εκπροσώπων τους σε κοινότητες ανανεώσιμης ενέργειας, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Προώθησης και Ενθάρρυνσης της Χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Νόμου.

Η Λευκοθέα

Στις 17 Σεπτεμβρίου 2025, πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση των ιδρυτικών μελών της «Λευκοθέα Ενεργειακή Κοινότητα Πολιτών», που αποτελεί πρωτοβουλία του Δήμου Λευκωσίας. Η κοινότητα υλοποιείται με τη συμμετοχή των Δήμων Λακατάμειας και Λατσιών-Γερίου, καθώς και οργανισμών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οργανωμένων συνόλων και πολιτών. Η «Λευκοθέα» έχει ήδη εγγραφεί επίσημα στο Μητρώο Εταιρειών στις 26 Σεπτεμβρίου 2025. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι ο Δήμος Λευκωσίας θα έχει τη δυνατότητα να μειώσει το ενεργειακό κόστος των δημοτικών κτιρίων και υπηρεσιών, να προσφέρει πιο προσιτό ηλεκτρισμό σε δημότες, επιχειρήσεις και οργανισμούς που συμμετέχουν στην Ενεργειακή Κοινότητα και να συμβάλει ουσιαστικά στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ενισχύοντας την επίτευξη των εθνικών στόχων για πράσινη ανάπτυξη.

Τα επόμενα βήματα

Όπως πληροφορούμαστε, τα επόμενα βήματα της ενεργειακής κοινότητας Λευκοθέα περιλαμβάνουν την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας, τη διερεύνηση συνεργασιών, και την υποβολή αίτησης στη ΡΑΕΚ για εγγραφή στο Μητρώο Ενεργειακών Κοινοτήτων.

Ο Δήμος Λευκωσίας εστιάζει στη θεμελίωση της Ενεργειακής Κοινότητας και στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού.

Πιο συγκεκριμένα, ο Δήμος Λευκωσίας έχει πρόσφατα προχωρήσει σε υποβολή αίτησης για χρηματοδότηση στο Energy Communities Facility προκειμένου να ολοκληρώσει τη μελέτη σκοπιμότητας και το επιχειρησιακό σχέδιο. Μέσω της συγκεκριμένης χρηματοδότησης θα προσδιοριστούν τα πρώτα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, δηλαδή τα φωτοβολταϊκά πάρκα και η αποθήκευση ενέργειας. Την ίδια ώρα, ο Δήμος Λευκωσίας εξετάζει συνεργασίες με προμηθευτές ώστε να διασφαλιστούν ανταγωνιστικές τιμές για τους συμμετέχοντες στην Ενεργειακή Κοινότητα και η ομαλή διασύνδεση με το δίκτυο. Παράλληλα, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές ο Δήμος Λευκωσίας σχεδιάζει εκστρατεία ενημέρωσης με στόχο την ενθάρρυνση περισσότερων δημοτών και επιχειρήσεων για να συμμετέχουν και να γίνουν μέλη στην ενεργειακή κοινότητα Λευκοθέα.

Εξάλλου, η ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας συνδέεται άμεσα με το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας, καθώς δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οργανισμούς και στους δήμους να γίνουν ενεργοί συμμετέχοντες – όχι μόνο καταναλωτές, αλλά και παραγωγοί και προμηθευτές καθαρής ενέργειας. Με αυτόν τον τρόπο, τονίζουν αρμόδιες πηγές, ενισχύεται ο ανταγωνισμός στην αγορά, μειώνεται το ενεργειακό κόστος και επιταχύνεται η πράσινη μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο ενεργειακό μέλλον.

Το ενδιαφέρον

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» το ενδιαφέρον από νοικοκυριά και επιχειρήσεις για συμμετοχή στη Λευκοθέα Ενεργειακή Κοινότητα Πολιτών κυμάνθηκε σε καλά επίπεδα. Όπως πληροφορούμαστε, στις 200 ανήλθαν οι αιτήσεις συμμετοχής μέσα σε μόλις τρεις εβδομάδες. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Ιούλιο, ο Δήμος Λευκωσίας προχώρησε σε ανοιχτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, απευθυνόμενος σε πολίτες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οργανισμούς.

Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος απευθυνόταν σε δημότες του Δήμου Λευκωσίας, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (όπως καταστήματα, επαγγελματικά γραφεία, αποθήκες, βιοτεχνίες, επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών κ.ά.), οργανισμούς και φορείς (ΝΠΔΔ, σωματεία, ιδρύματα, ενώσεις, ομοσπονδίες) αλλά και άλλους Δήμους, Κοινότητες ή Συμπλέγματα Κοινοτήτων.

Η Τηλλυρία

Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη πράσινη κοινότητα που προωθείται και θα αποτελέσει πρότυπο και για τις επόμενες είναι αυτή του Κάτω Πύργου Τηλλυρίας όπου, όπως είχε γράψει η «Κ», σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί από τους αρμόδιους φορείς, η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών θα ξεκινήσει τους πρώτους μήνες του 2026. Μέχρι τον Ιανουάριο υπολογίζεται πως η ενεργειακή κοινότητα, που απαρτίζεται από πέντε κοινότητες, του Πάνω και Κάτω Πύργου Τηλλυρίας, Παχύαμμου, Πηγαινιών και Μοσφιλιού, θα προκηρύξει διαγωνισμό προσφορών για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών (με προϋπολογισμό τα €2,2 εκατ. που προσέφερε ως χρηματοδότηση η ΟΠΑΠ). Αναφορικά με το ενδιαφέρον που έχει επιδειχθεί τόσο από κατοίκους όσο και από επιχειρήσεις, τα κοινοτικά συμβούλια της περιοχής, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια ανήλθε στο 70%. Πιο συγκεκριμένα, ενδιαφέρον επέδειξαν 70 νοικοκυριά και 12 επιχειρήσεις. Το μοντέλο της πρώτης ενεργειακής κοινότητας της Κύπρου στην ακριτική Τηλλυρία περιλαμβάνει τη θερμομόνωση των οροφών 100 νοικοκυριών και επιχειρήσεων και την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών πλαισίων με στόχο τη μείωση του ενεργειακού κόστους. Παράλληλα, προνοείται και η αγορά τριών ηλεκτρικών λεωφορείων τα οποία θα χρησιμοποιούνται ως σχολικά σε πρώτη φάση. Το μεγαλύτερο ατού της ενεργειακής κοινότητας στην περιοχή θα είναι η κεντρική μονάδα αποθήκευσης πράσινης ενέργειας, η οποία προγραμματίζεται να γίνει σε κεντρικό σημείο. Η μονάδα αποθήκευσης αναμένεται ότι θα συμβάλει στη σταθερότητα του δικτύου και στην καλύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της ακριτικής περιοχής.