Δωρίτα Γιαννακού
Το ακριβότερο κρέας της τελευταίας πενταετίας θα φάμε φέτος τα Χριστούγεννα. Οι καταναλωτές που προγραμμάτισαν να ανοίξουν το σπίτι τους για τα Χριστούγεννα και να στρώσουν το πατροπαράδοτο γιορτινό τραπέζι, θα διαπιστώσουν ότι τα ψώνια για τα απαραίτητα εδέσματα κοστίζουν έως και 70% περισσότερο σε σύγκριση με κάποια χρόνια πριν.
Το κρέας, τα παραδοσιακά γλυκά αλλά και τα λαχανικά πρωταγωνιστούν στην ακρίβεια των φετινών εορτών, μετατρέποντας το χριστουγεννιάτικο τραπέζι σε μια πολυτέλεια που θα κοστίσει στους καταναλωτές πολύ ακριβά.
Η «Κ» προχώρησε σε συγκριτική ανάλυση των τιμών της τελευταίας πενταετίας, με βάση τα στοιχεία του Χριστουγεννιάτικου Παρατηρητηρίου Τιμών που δημοσιεύει ετησίως η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Εμπορίου. Η συνολική εικόνα αναδεικνύει μια σταθερή, αλλά και επιταχυνόμενη επιβάρυνση για τον καταναλωτή. Η σύγκριση των τιμών αποκαλύπτει ότι το βασικό χριστουγεννιάτικο τραπέζι του 2025 κοστίζει έως και 70% περισσότερο σε σχέση με το 2021 κυρίως λόγω των ανατιμήσεων σε ντόπια κρέατα και παραδοσιακά γλυκά. Παράλληλα, τρόμο προκαλούν και οι αυξήσεις στις τιμές των λαχανικών την τελευταία πενταετία με άμεσο αντίκτυπο στην τσέπη του καταναλωτή.
Αυτό που καταδεικνύεται από τη σύγκριση των τιμών της τελευταίας πενταετίας είναι ότι δεν πρόκειται για συγκυριακές ή προσωρινές αυξήσεις, αλλά για μια βαθύτερη, διαρθρωτική τάση ανατιμήσεων, που διαμορφώνεται από ένα πλέγμα παραγόντων, αυξημένο κόστος παραγωγής, διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, ενεργειακή αστάθεια και διεθνείς πληθωριστικές πιέσεις.
Το αποτέλεσμα είναι ότι το βάρος της ακρίβειας δεν κατανέμεται ισομερώς. Αντίθετα, πλήττει δυσανάλογα τα μεσαία και ευάλωτα νοικοκυριά, τα οποία καλούνται να αναθεωρήσουν παραδοσιακές καταναλωτικές συνήθειες, ακόμη και κατά τη διάρκεια εορταστικών περιόδων.
Οι πρωταθλητές
Από το 2021 έως το 2025, το κόστος του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού έχει εκτοξευθεί, με τα μοσχάρια και τα αμνοερίφια να σπάνε ρεκόρ τιμών, τα παραδοσιακά γλυκά να ακριβαίνουν αισθητά και τα λαχανικά να ακολουθούν μικτό μοτίβο.
Την τελευταία πενταετία, η οικονομική πίεση που δέχονται τα νοικοκυριά αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο γιορτινό τραπέζι. Οι μέσες τιμές βασικών προϊόντων, όπως το κρέας και τα χριστουγεννιάτικα εδέσματα, παρουσιάζουν σημαντικές αυξήσεις σε σχέση με το 2021, φτάνοντας σε ιστορικά υψηλά ενόψει των Χριστουγέννων του 2025.
Η πενταετία 2021–2025 χαρακτηρίζεται από συνεχή και σημαντική άνοδο τιμών στα βασικά είδη νωπού κρέατος, με το μοσχάρι και τα αμνοερίφια να ηγούνται της κούρσας της ακρίβειας. Η ντόπια μοσχαρίσια μπριζόλα, καταγράφει τη μεγαλύτερη αύξηση της κατηγορίας. Πιο συγκεκριμένα, από €7,89 το κιλό το 2021, εκτοξεύεται στα €13,34 το 2025, σημειώνοντας συνολική μεταβολή της τάξης του 69%. Αντίστοιχα, τα ντόπια αμνοερίφια, που αποτελούν διαχρονικά επιλογή για τις γιορτές, αυξήθηκαν από €8,82 σε €13,64 ανά κιλό, καταγράφοντας ανατίμηση της τάξης του 55%. Εξάλλου, πρόκειται για προϊόντα που επηρεάζονται ιδιαίτερα από το κόστος εκτροφής, τις εισαγωγές και τη ζήτηση την περίοδο των εορτών.
Το μοσχάρι top-side, ένα ακόμη ακριβό και ποιοτικό κομμάτι, παρουσίασε αύξηση 51%, ανεβαίνοντας από €10,02 σε €15,13 ανά κιλό. Παρόμοια εικόνα καταγράφεται και στον μοσχαρίσιο κιμά, ο οποίος από €8,05 το 2021, φτάνει στα €12,50 το 2025 δηλαδή καταγράφει αύξηση τιμών της τάξης του 55%.
Στα φθηνότερα είδη κρέατος, η άνοδος είναι μικρότερη αλλά αισθητή. Ειδικότερα, ο χοιρινός λαιμός αυξήθηκε κατά 24%, από €5,08 σε €6,30 το κιλό. Το κοτόπουλο ολόκληρο, ένα από τα πιο οικονομικά κρέατα για το τραπέζι, παρουσίασε την ηπιότερη αύξηση τιμής, μόλις 11%, από €3,85 σε €4,29 το κιλό την τελευταία πενταετία.
Επιπλέον, η ντόπια γαλοπούλα, η οποία αποτελεί την κατεξοχήν επιλογή των Χριστουγέννων, έχει αυξηθεί κατά 31%, με τιμή που από €5,52 το 2021 διαμορφώνεται στα €7,22 το 2025.
Όπως καταδεικνύεται από τη σύγκριση των τιμών του Παρατηρητηρίου Χριστουγέννων της αρμόδιας Υπηρεσίας, οι καταναλωτές, ειδικά όσοι επιμένουν σε ντόπια προϊόντα, καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τις επιλογές τους ενόψει του γιορτινού τραπεζιού.
Η «γλυκιά» πλευρά
Τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες και τα Christmas cakes παραμένουν στο τραπέζι των περισσότερων, αλλά με διψήφιες αυξήσεις τιμών σε σχέση με το 2021. Όπως διαφαίνεται από τις τιμές, οι ανατιμήσεις δεν άφησαν ανεπηρέαστα ούτε τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα γλυκίσματα, τα οποία καταγράφουν διψήφια ποσοστά αύξησης στην τελευταία πενταετία. Οι τιμές τους ακολουθούν σταθερά ανοδική πορεία, επηρεαζόμενες κυρίως από τις αυξημένες τιμές πρώτων υλών, όπως το βούτυρο, τα αμύγδαλα και η ζάχαρη, αλλά και από την ενεργειακή επιβάρυνση στην παραγωγή και τη συσκευασία.
Τα μελομακάρονα, ίσως το πιο δημοφιλές γλύκισμα των Χριστουγέννων, παρουσίασαν αύξηση τιμής κατά 14%, από €11,18 ανά κιλό το 2021, η μέση τιμή τους ανέρχεται πλέον σε €12,77 το 2025.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα και για τα μελομακάρονα με σοκολάτα, τα οποία από €12,37 το κιλό το 2021 φτάνουν τα €14,11, διατηρώντας την ίδια ποσοστιαία αύξηση.
Οι κουραμπιέδες αμυγδάλου, ένα ακόμη παραδοσιακό έδεσμα με έντονη παρουσία στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι, κατέγραψαν αύξηση 17%, με τη μέση τιμή τους να ανεβαίνει από €11,22 το κιλό το 2021 στα €13,09 το 2025.
Την ίδια ώρα, το Christmas Cake, που σταδιακά εδραιώνεται στις προτιμήσεις των καταναλωτών, παρουσίασε τη μεγαλύτερη αύξηση της κατηγορίας. Πιο συγκεκριμένα, από €12,04 το 2021 οι τιμές τους φέτος ανήλθαν στα €14,67, σημειώνοντας άνοδο της τάξης του 22%. Ανατιμήσεις στις πρώτες ύλες (βούτυρο, αλεύρι, ξηροί καρποί) και αυξημένα λειτουργικά κόστη εξηγούν αυτή τη σταδιακή αλλά σταθερή άνοδο.
Λαχανικά δύο ταχυτήτων
Απότομες ανατιμήσεις, αναπάντεχες μειώσεις και αμφίβολες διακυμάνσεις χαρακτηρίζουν τις τιμές στα βασικά λαχανικά την περίοδο των Χριστουγέννων από το 2022 έως το 2025, αποκαλύπτοντας μια αγορά που συνεχώς μεταβάλλεται. Η αγορά των λαχανικών την τελευταία τετραετία (έχει γίνει σύγκριση με το 2022) παρουσιάζει διπλή εικόνα. Από τη μία πλευρά, ορισμένα βασικά προϊόντα έχουν μειωθεί σε τιμή, δίνοντας ανάσα στον καταναλωτή, ενώ από την άλλη, ορισμένα άλλα βασικά λαχανικά, καταγράφουν εκρηκτικές ανατιμήσεις, προκαλώντας εύλογο προβληματισμό.
Δύο από τα βασικά προϊόντα, οι πατάτες και οι ντομάτες, παρουσιάζουν σημαντική αποκλιμάκωση τιμών, εν μέσω γενικευμένης ακρίβειας.
Οι πατάτες, σημείωσαν μείωση τιμών της τάξης του 15% την τελευταία τετραετία, λόγω κυρίως καλών σοδειών, ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής ή αυξημένες εισαγωγές. Παρόμοια τάση ακολουθούν και οι ντομάτες, με πτώση τιμών σχεδόν 20% από το 2022.
Τα χόρτα, που κατέχουν σταθερή παρουσία στο τραπέζι και ευρέως παραγόμενα εντός Κύπρου, σημείωσαν ήπια αύξηση τιμής κατά 21,1%, από €0,38 το 2022 σε €0,46 το 2025. Στον αντίποδα, οι πιο εντυπωσιακές αυξήσεις καταγράφονται στα αγγουράκια. Ειδικότερα, τα αγγουράκια θερμοκηπίου παρουσίασαν τριψήφια αύξηση τιμών (608,7%) από το 2022 με τη μέση τιμή να απογειώνεται από €0,46 σε €3,26 ανά κιλό. Αντίστοιχα, τα αγγουράκια χωραφιού αυξήθηκαν κατά 446,3%, από €0,67 σε €3,66 ανά κιλό.
Όπως καταδεικνύεται, οι μεταβολές αυτές ξεφεύγουν από τα όρια του αναμενόμενου και δημιουργούν ερωτήματα. Οι πιο πιθανές αιτίες για τις αυξήσεις των τιμών στα πιο πάνω λαχανικά περιλαμβάνουν, τη μειωμένη καλλιεργητική δραστηριότητα λόγω αυξημένου κόστους παραγωγής, την ανισορροπία στην προσφορά, ενδεχομένως λόγω εξαγωγών ή καιρικών συνθηκών και την αλλαγή κατηγορίας προϊόντων.
Η αστάθεια αυτή επιβεβαιώνει ότι η τιμολογιακή πολιτική στα λαχανικά δεν επηρεάζεται αποκλειστικά από την εγχώρια παραγωγή, αλλά και από διεθνείς συνθήκες, όπως πληθωρισμός, ενεργειακό κόστος, γεωπολιτικές εντάσεις και καιρικά φαινόμενα.
Λιτή πολυτέλεια
Η εορταστική περίοδος του 2025 βρίσκει τον καταναλωτή αντιμέτωπο με ένα από τα πιο ακριβά χριστουγεννιάτικα τραπέζια των τελευταίων ετών. Οι αυξήσεις στα κρέατα και στα γλυκά διαμορφώνουν νέα οικονομικά δεδομένα, επιβάλλοντας περισσότερο προγραμματισμό και σύγκριση τιμών.
Η παράδοση παραμένει μεν ζωντανή, αλλά πλέον κοστίζει πολύ περισσότερα.
