ΠΗΓΗ: skai.gr
Το φοινικέλαιο είναι ένα χρηστικό βρώσιμο έλαιο, το οποίο παράγεται από φοινικόδεντρα στην τροπική ζώνη της Αφρικής, της νοτιανατολικής Ασίας και σε τμήματα της Βραζιλίας, που βρήκε με την πάροδο του χρόνου ένα πλήθος εφαρμογών και παραγόμενων εξαρτώμενων προϊόντων ιδιαίτερα από το 1980 και ύστερα.
Αποτελεί το πιο διαδεδομένο φυσικό έλαιο στον κόσμο και μπορεί να απαντηθεί περίπου στα μισά προϊόντα σε ένα σουπερμάρκετ, αποδεικνύοντας έτσι το εύρος των χρησιμοτήτων του. Στις τροπικές χώρες παράγεται από αποψίλωση των τροπικών δασών, καταστρέφοντας η εκμετάλλευσή του τεράστιες εκτάσεις οικοσυστημάτων και διαθέτει υγρή μορφή λόγω των υψηλών θερμοκρασιών σε αυτές τις χώρες, ενώ στα εύκρατα κλίματα, όπως είναι εκείνο της χώρας μας έχει την μορφή λίπους. Συνήθως, λόγω της πολύ χαμηλής τιμής του χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο άλλων ακριβότερων ελαίων, όπως είναι το σπορέλαιο και το ελαιόλαδο και προτιμάται ειδικά από τους χώρους εστίασης για αυτό το συγκριτικό του πλεονέκτημα.
Χρησιμοποιείται εν γένει ως συστατικό στην βιομηχανία τροφίμων για την παραγωγή προϊόντων, όπως είναι μεταξύ άλλων τα αναψυκτικά, οι σάλτσες, οι μαργαρίνες γιατί δεν διαθέτει τρανς λιπαρά, οι σοκολάτες και τα σοκολατοειδή γιατί προσδίδει απαλή υφή και αποτρέπει το λιώσιμο τους, τα πακεταρισμένα ψωμιά, τα πατατάκια, οι πατάτες τηγανητές, οι κονσέρβες, τα δημητριακά γιατί καθιστά εύκολο το ψήσιμο ή προμαγείρεμα αυτών των προϊόντων, τα μπισκότα γιατί δίνει κρεμώδη γεύση και υφή, τα παγωτά γιατί τα κάνει απαλά και κρεμώδη και σε ποσοστό έως 20% στα ταχείας βράσης noodles, διότι έχει χρησιμοποιηθεί στο προμαγείρεμά τους πριν πακεταριστούν.
Άλλες χρήσεις του περιλαμβάνουν την χρησιμότητά του ως συστατικό στο βιοντίζελ και στα βιοκαύσιμα, στα καλλυντικά, στα σαμπουάν και στα σαπούνια γιατί έχει την ιδιότητα να καθαρίζει ευκολότερα τα μαλλιά και το δέρμα ενυδατώνοντάς το παράλληλα, στα απορρυπαντικά και σε άλλα καθαριστικά προϊόντα. Είναι εμφανές, λοιπόν, ότι αποτελεί βασικό συστατικό πολλών καθημερινών προϊόντων κάνοντας πιο εύκολη την παραγωγή, την μεταφορά και την αποθήκευσή τους.
Παρόλα αυτά δεν είναι ένα απόλυτα υγιές συστατικό, που πρέπει να είναι αναπόσπαστο των διατροφικών συνηθειών μας. Ειδικότερα, οι ειδικοί έχουν βρει ότι αποτελεί υψηλή πηγή κορεσμένου λίπους, αφού μια κουταλιά της σούπας φοινικέλαιο διαθέτει 6,7 γραμμάρια κορεσμένου λίπους σε αντίθεση με το ελαιόλαδο που διαθέτει 1,9 γραμμάρια κορεσμένου λίπους και ένας μέσος άνθρωπος χρειάζεται 16 γραμμάρια κορεσμένου λίπους την ημέρα όταν καταναλώνει ένα σύνολο 2000 θερμίδων καθημερινά, πρακτικά καθιστώντας την κατανάλωση 2,5 κουταλιών φοινικέλαιου απαγορευτική, αφού με την παραπάνω ποσότητα υπερβαίνει κανείς το καθημερινό όριο κορεσμένου λίπους, που έχει ανάγκη ο οργανισμός του.
Το κορεσμένο λίπος αν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει μαι σειρά προβλημάτων υγείας, όπως αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης, φράξιμο των αρτηριών και άλλες επιπλοκές. Επίσης, αποτελεί πηγή υψηλής θερμιδικής αξίας, αφού μια κουταλιά της σούπας φοινικέλαιου διαθέτει 120 θερμίδες και 13,6 γραμμάρια λίπους, αυξάνοντας έτσι σημαντικά την περίσσεια ενέργειας στον οργανισμό, αν δεν ληφθεί υπόψη η κατανάλωσή του. Διαθέτει ακόρεστα λίπη σε μικρότερη ποσότητα από ότι το ελαιόλαδο και για τα οποία έχει βρεθεί ότι η κατανάλωσή τους κάνει καλό στην υγεία και προστατεύει την καρδιά.
Το φοινικέλαιο, λοιπόν, αν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες δύναται να προκαλέσει κίνδυνο για την υγεία, καθώς η συνεχής κατανάλωσή του μπορεί να οδηγήσει σε απόκτηση βάρους, παχυσαρκία, υψηλή χοληστερίνη, καρδιακά και άλλα χρόνια προβλήματα. Επίσης, έχει βρεθεί ότι όταν το φοινικέλαιο έχει θερμανθεί αυξάνει την αρτηριακή πίεση, σε αντίθεση με όταν είναι σε ωμή μορφή, που δεν προκαλεί τέτοιες επιπτώσεις, κάνοντας προτιμότερη την κατανάλωσή του όταν είναι ωμό. Να τονιστεί ότι προσφάτως η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) δήλωσε ότι το φοινικέλαιο είναι δυνητικά καρκινογόνο όταν γίνεται επεξεργασία του σε υψηλές θερμοκρασίες άνω των 200 βαθμών Κελσίου, αφού τότε παράγει έναν εστέρα, που είναι ύποπτος για καρκινογένεση.
Γνωρίζουμε σε μεγάλο βαθμό την έκταση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που δημιουργεί η εκμετάλλευση και η παραγωγή φοινικέλαιου στις τροπικές χώρες. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι το 34% της παγκόσμιας παραγωγής φοινικέλαιου προέρχεται από την Μαλαισία, όπου η μακρόχρονη εκμετάλλευση έχει καταστρέψει το φυσικό περιβάλλον της χώρας, αποψιλώνοντας το 20% των τροπικών δασών της χώρας μετά το 2000. Σε όλες αυτές τις χώρες παραγωγούς φοινικέλαιου, εξαιτίας της τεράστιας αποψίλωσης των τροπικών δασών για να αντικατασταθούν με δάση από φοινικόδεντρα κάθε ώρα καταστρέφονται εκτάσεις τροπικών δασών ίσες με 300 γήπεδα ποδοσφαίρου, ενώ πρέπει να τονιστεί ότι στα τροπικά δάση συγκεντρώνεται το 67% όλων των ειδών των φυτών και το 50% όλων των ζώων του πλανήτη.
Επιπρόσθετα, εξαιτίας των αποψιλώσεων βιότοποι με είδη υπό εξαφάνιση όπως είναι οι ουρακοτάνγκοι, που αριθμούν 66.000 στην φύση, οι ρινόκεροι, οι ελέφαντες και οι τίγρεις σταδιακά μειώνονται και τείνουν να εκλείψουν. Συμπληρωματικά, η αποψίλωση όλων αυτών εκτάσεων έχει ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων την διάβρωση τεράστιων εκτάσεων εδάφους, εκτενή ατμοσφαιρική ρύπανση, σημαντική ρύπανση του εδάφους και του νερού στις περιοχές αυτές και τεράστια επιβάρυνση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Η επιβάρυνση αυτή στην κλιματική αλλαγή συντελείται, καθώς η συνεισφορά των παραγόμενων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα λόγω των εργασιών αποψίλωσης των δασών και της ταυτόχρονης έλλειψης αυτών των εκτάσεων δασών, που απορροφούσαν διοξείδιο του άνθρακα και παρήγαγαν οξυγόνο είναι καταστροφική και επιδεινώνει ραγδαία το φαινόμενο όχι μόνο σε τοπικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η παραγωγή φοινικέλαιου μπορεί να δημιουργήσει συγκρούσεις στις τοπικές κοινωνίες των χωρών αυτών, στην περίπτωση που οι τοπικές γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες δεν ληφθούν υπόψη, προκαλώντας προβλήματα τόσο για τις ίδιες τις κοινωνίες, όσο και για τις εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Επίσης, σε βάθος χρόνου αυτή η αδιάκριτη αποψίλωση των τροπικών δασών μπορεί να οδηγεί σε βραχυπρόθεσμο κέρδος, αλλά ταυτόχρονα συντελεί σε απώλεια εισοδήματος για τα κράτη αυτά, καθώς οι απώλεια τεράστιων εκτάσεων δασών, οδηγεί σε υποβάθμιση της κοινωνίας και του περιβάλλοντος, μείωση των οικοσυστημάτων και των εκτάσεων προς εκμετάλλευση, απώλεια εδαφών ακόμα και σε μείωση του τουρισμού.
Συμπερασματικά, σε αυτό το σημείο γίνεται αντιληπτή η σημαντικότητα των οικοσυστημάτων των τροπικών δασών τόσο για το περιβάλλον, όσο για την κοινωνία σε παγκόσμιο επίπεδο και της κρισιμότητας της χρήσης φοινικέλαιου στην καθημερινότητά μας και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που προκαλούνται έμμεσα από την χρήση αυτή.
