Kathimerini.gr
Η σαγηνευτική ιδιαιτερότητα της «δράκαινας» της Σοκότρα έγκειται όχι σε ένα, αλλά σε πολλαπλά χαρακτηριστικά της.
Με κομοστέγη σε σχήμα μανιταριού, τους «ματωμένους» χυμούς του ξύλου του και αντοχή ατσαλωμένη από τον χρόνο και τον καιρό, το Dracaena cinnabari, όπως είναι η επιστημονική ονομασία του δρακόδεντρου (ή, κυριολεκτικά, αίμα του δράκου), φύεται μόνο στο ανεμοδαρμένο αυτό νησί της Υεμένης.
Ωστόσο, οι ολοένα και πιο ισχυροί κυκλώνες, η βόσκηση από χωροκατακτητικές κατσίκες και οι συνεχιζόμενες αναταραχές στην Υεμένη, μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου και χειμάζεται από δέκα και πλέον χρόνια εμφυλίου, έχουν ωθήσει το είδος και το μοναδικό οικοσύστημα που υποστηρίζει, στο χείλος της κατάρρευσης.
«Βλέποντας τα δέντρα να πεθαίνουν, είναι σαν να χάνεις ένα από τα μωρά σου», λέει η Σένα Κεϊμπάνι, της οποίας η οικογένεια διατηρεί φυτώριο για τη διατήρηση του είδους.
Η Σοκότρα, ένα απομονωμένο νησί περίπου 240 χιλιόμετρα ανοιχτά από το Κέρας της Αφρικής, θεωρείται ένας βιολογικός παράδεισος της Γης, με πάνω από 825 είδη χλωρίδας, εκ των οποίων το ένα τρίτο ενδημεί μόνο εκεί – χαρακτηριστικό για το οποίο το νησί έχει συμπεριληφθεί στη λίστα των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco.
Μεταξύ των μοναδικών ειδών που απαντώνται στη φύση της Σοκότρα, ωστόσο, το δέντρο με το αίμα του δράκου είναι αυτό που διαχρονικά εξάπτει τη φαντασία, καθώς η απόκοσμη μορφή του έχει κάτι το κινηματογραφικό. Το νησί υποδέχεται περίπου 5.000 τουρίστες ετησίως, πολλοί από τους οποίους έλκονται από το εξωπραγματικό θέαμα των δασών με το αίμα του δράκου.
«Πυλώνας» ζωής
Τα δρακόδεντρα αυτά είναι πολλά περισσότερα από ένα βοτανολογικό θέαμα: είναι ο πυλώνας του οικοσυστήματος της Σοκότρα.
Οι κομοστέγες τους σαν ομπρέλες αιχμαλωτίζουν την υγρασία της ομίχλης και τη βροχή, τα οποία διοχετεύουν στο υπέδαφος, επιτρέποντας στα παρακείμενα φυτά να ευδοκιμήσουν στο ξηρό κλίμα.
«Όταν χάνεις ένα δέντρο, χάνεις μαζί του τα πάντα – το έδαφος, το νερό, όλο το οικοσύστημα», εξηγεί ο Κάι Βαν Νταμ, Βέλγος βιολόγος που εργάζεται στη Σοκότρα από το 1999.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν πως, χωρίς άμεση παρέμβαση, τα δέντρα θα μπορούσαν να εξαφανιστούν μέσα σε λίγους αιώνες – και μαζί τους πολλά άλλα είδη.
«Έχουμε καταφέρει, ως άνθρωποι, να καταστρέψουμε τεράστιες εκτάσεις φύσης στα περισσότερα νησιά του κόσμου. Η Σόκοτρα είναι ένα μέρος όπου μπορούμε πραγματικά να κάνουμε κάτι», προειδοποιεί.
Οι απειλές
Η συχνότητα των σοβαρών κυκλώνων έχει αυξηθεί δραματικά στην Αραβική Θάλασσα τις τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με μια μελέτη του 2017 στο περιοδικό Nature Climate Change, και τα δέντρα με το αίμα του δράκου της Σόκοτρα πληρώνουν το σοβαρό τίμημα της κλιματικής αλλαγής.
Καθώς οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται, εξίσου θα ενισχύεται η ένταση των καιρικών φαινομένων, προειδοποιεί ο Χιρογιούκι Μουρακάμι, κλιματολόγος της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Ωστόσο, οι καιρικές ακρότητες, απότοκο της κλιματικής κρίσης, δεν είναι η μοναδική απειλή. Σε αντίθεση με τα πεύκα και τις βελανιδιές, που ψηλώνουν 60 έως 90 εκατοστά ετησίως, τα δέντρα με αίμα δράκου αναπτύσσονται με ρυθμό μόλις 2 έως 3 εκατοστά ετησίως. Μέχρι να φτάσουν στην ωριμότητα, πολλά έχουν ήδη υποκύψει σε έναν ύπουλο κίνδυνο: τις κατσίκες.
Ως χωροκατακτητικό είδος στη Σόκοτρα, οι κατσίκες που κυκλοφορούν ελεύθερες καταβροχθίζουν τα δενδρύλλια πριν προλάβουν να αναπτυχθούν. Εκτός από τους απόκρημνους και δυσπρόσιτους βράχους, το μόνο μέρος όπου μπορούν να επιβιώσουν τα νεαρά δέντρα, είναι τα προστατευμένα φυτώρια.
«Η πλειονότητα των δασών που έχουμε ελέγξει, είναι αυτό που αποκαλούμε υπερώριμα – δεν υπάρχουν νεαρά δέντρα, δεν υπάρχουν νέα φυτά», δήλωσε ο Αλαν Φόρεστ, επιστήμονας βιοποικιλότητας στο Κέντρο Φυτών Μέσης Ανατολής του Βασιλικού Βοτανικού Κήπου του Εδιμβούργου. «Έτσι έχουμε γέρικα δέντρα που πέφτουν και πεθαίνουν, χωρίς να υπάρχει σοβαρή αναγέννηση».
Η όποια προσπάθεια προστασίας του είδους περιπλέκεται ή και τορπιλίζεται από τον αδιέξοδο εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης.
Καθώς η υποστηριζόμενη από τη Σαουδική Αραβία, διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση μάχεται τους Χούθι -τους σιίτες αντάρτες που υποστηρίζει το Ιράν- η σύγκρουση έχει ξεφύγει από τα σύνορα της χώρας. Οι επιθέσεις των Χούθι στο Ισραήλ και την εμπορική ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν προκαλέσει αντίποινα από τις ισραηλινές και δυτικές δυνάμεις, αποσταθεροποιώντας περαιτέρω την περιοχή.
«Η κυβέρνηση της Υεμένης έχει 99 προβλήματα αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Abdulrahman Al-Eryani, σύμβουλος της Gulf State Analytics, μιας εταιρείας παροχής συμβουλών σε θέματα κινδύνου με έδρα την Ουάσινγκτον. «Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επικεντρώνονται στη σταθεροποίηση της χώρας και στη διασφάλιση της λειτουργίας βασικών υπηρεσιών, όπως η ηλεκτρική ενέργεια και το νερό. Η αντιμετώπιση των κλιματικών ζητημάτων αποτελεί αυτή τη στιγμή πολυτέλεια».
