Του Βασίλη Νέδου
Το ναυάγιο της Νέας Υόρκης, όπου αναμενόταν να δοθεί ένα μήνυμα για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων τους επόμενους μήνες, εκ των πραγμάτων φέρνει στο προσκήνιο ορισμένα βασικά ζητήματα που χρήζουν δύσκολων απαντήσεων το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Το πρώτο από αυτά θα ανακύψει τον Νοέμβριο, καθώς τότε τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα πρέπει να υποδείξουν ποιες είναι οι κοινοπραξίες εταιρειών που θα επωφεληθούν από τα δάνεια του κανονισμού SAFE. Σε αυτό το πεδίο η Ελλάδα, η Γαλλία και η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελούν μια συμπαγή ομάδα εντός Ε.Ε., η οποία μπλοκάρει τη συμμετοχή της Τουρκίας στα δάνεια του SAFE, μάλιστα θέτοντας όρο στην Αγκυρα να υπογράψει συμφωνία ασφαλείας με την Ε.Ε., κατά τα πρότυπα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αν και η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει εξασφαλίσει συνεργασίες με κράτη-μέλη, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, η συμμετοχή στον SAFE θεωρείται σημαντική στην Αγκυρα, καθώς θα ενίσχυε περαιτέρω την αξιοπιστία των προϊόντων της και θα βοηθούσε την επέκτασή της σε άλλες χώρες της Ε.Ε.
Το έργο του καλωδίου
Το δεύτερο ζήτημα, αλλά πολύ σημαντικότερο για την εικόνα της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι η τύχη που θα έχει η ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο (Great Sea Interconnector-GSI). Η στάση της Τουρκίας στο έργο είναι καθοριστικής σημασίας και στην Αθήνα το γνωρίζουν πολύ καλά.
Η Αγκυρα προφανώς επιχειρεί να αξιοποιήσει την αντίδραση στο έργο αυτό ως γεωπολιτικό επιχείρημα για την πρωτοκαθεδρία της σε αυτή την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και, βεβαίως, να επιφέρει πλήγμα και στην τμηματική συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο (Αύγουστος 2020). Οπότε η υλοποίηση του έργου του καλωδίου περνάει από την Τουρκία, είτε στο αρνητικό είτε στο θετικό σενάριο (που έως τώρα δεν έχει κάπως προκύψει, παρά τις προσπάθειες).
Το καλώδιο έχει εγκλωβιστεί, βεβαίως, και στην ενδοκυπριακή καμαρίλα και, παρά τις κοινές διαβεβαιώσεις που ακούστηκαν μετά τη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, ότι o GSI παραμένει προτεραιότητα, στην Αθήνα γνωρίζουν καλά ότι η προώθηση του έργου δεν κινείται σε ευθεία γραμμή.
Οι εταίροι
Οι τριβές Αθηνών – Λευκωσίας δεν έχουν περάσει απαρατήρητες από τους εταίρους της Ελλάδας. Γαλλικές διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι, με εξαίρεση το καλοκαίρι του 2020, κατά τη διάρκεια της κρίσης του «Ορούτς Ρέις», δεν έχει έως τώρα δοθεί αφορμή για την ενεργοποίηση της ρήτρας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνδρομής με βάση την ελληνογαλλική συμφωνία ασφαλείας. Και πρόσθεταν ότι έως αυτή τη στιγμή, όλα όσα έχουν συμβεί περί τον GSI αφορούν τις εταιρείες και δεν μπορούν να ενεργοποιήσουν αυτή τη ρήτρα.
Οι ίδιες πηγές παρουσιάζονταν, πάντως, καθησυχαστικές λέγοντας ότι «στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχει μια γαλλική ομπρέλα στην οποία η Ελλάδα μπορεί να βασίζεται». Πρόσθεταν, μάλιστα, ότι κάθε εβδομάδα υπάρχει σε ελληνικά νερά ένα γαλλικό πολεμικό πλοίο, ενώ οι γαλλικές ένοπλες δυνάμεις χρησιμοποιούν τη Σούδα και την Αλεξανδρούπολη διαρκώς. «Η ασφάλεια της Ελλάδας είναι πρωταρχικής σημασίας για τη Γαλλία», καθώς η γεωπολιτική κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο έχει αλλάξει λόγω της Συρίας. Απαντώντας σε ερώτηση για το αν μια προσέγγιση Γαλλίας – Τουρκίας θα άλλαζε την ελληνογαλλική σχέση, οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι «δεν πρόκειται να τη χαλάσουμε για οποιονδήποτε λόγο».
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις εκ των πραγμάτων επηρεάζονται και από την ενεργό δραστηριοποίηση της Αγκυρας στο Κάιρο και στη Βεγγάζη, μέτωπο το οποίο είναι ευρύτερο και με παράγοντες εκτός ελέγχου και της Τουρκίας, όπως π.χ. η στάση των ΗΠΑ.
