ΚΥΠΕ
Την περαιτέρω ενίσχυσή της σε προσωπικό -δικαστές, αλλά και υποστηρικτικό προσωπικό- όπως και υποδομές, ζήτησε από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, η Δικαστική Υπηρεσία, κατά την εξέταση του προϋπολογισμού της την Τρίτη.
Ο Προϋπολογισμός της Δικαστικής Υπηρεσίας για το 2026, προβλέπει δαπάνες ύψους €60.921.152 έναντι €60.107.266 του τρέχοντος έτους. Από αυτά, ποσό ύψους €41.866.056 αντιστοιχεί σε μισθούς Δικαστών και προσωπικού, δηλαδή ποσοστό 68,7%.
Επιπλέον, ποσό ύψους €3.426.000, αφορά λειτουργικές δαπάνες Πάγιου Ταμείου (Αποζημιώσεις και Έξοδα Αγωγών), δηλαδή, ποσοστό 5,6%. Ακόμα, ποσό ύψους €15.123.496, αντιστοιχεί σε λειτουργικές και άλλες δαπάνες. Περαιτέρω, προβλέπεται αναπτυξιακή δαπάνη ύψους €505.600, δηλαδή ποσοστό 0,9%, η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, πιστώσεις ύψους €400.000, που προορίζονται να καλύψουν μέρος της δαπάνης για την ανέγερση του νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας.
Ο Πρόεδρος του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου (ΑΣΔ), Αντώνης Λιάτσος, είπε ότι το ΑΣΔ δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα στην επιτέλεση του καθήκοντος του. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι με τη συμβολή του έχουν εξεταστεί οι αναθεωρητικές εκθέσεις μέχρι το 2020 και σε λίγους μήνες και οι εκθέσεις του 2021.
Το Διοικητικό Εφετείο εξετάζει εφέσεις από το 2022 και μετέπειτα. Όπως σημείωσε, ο αριθμός των εφέσεων είναι μεγάλος και γι’ αυτό κρίθηκε αναγκαίο να ζητηθούν τρεις νέες θέσεις δικαστών, προκειμένου να δημιουργηθεί δεύτερο τμήμα στο Διοικητικό Εφετείο. Οι θέσεις αυτές περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό του 2026. Εκτίμησε, ότι με αυτή την εξέλιξη, σε λίγα χρόνια το Διοικητικό Εφετείο θα διεκπεραιώνει εφέσεις σε 1-1,5 χρόνο από την καταχώρισή τους.
Όσον αφορά το Διοικητικό Δικαστήριο, είπε ότι υπάρχει μεγάλος όγκος υποθέσεων και γι’ αυτό υπάρχει ανάγκη δημιουργίας ακόμη 2 θέσεων τουλάχιστον. Το αίτημα εξετάζεται, καθώς και η εισήγηση να μεταφερθεί κάποια δικαιοδοσία του στο Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας και Ασύλου.
Πρόσθεσε ότι εκκρεμούν 6.500 υποθέσεις στο Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας και Ασύλου, ενώ το πρόβλημα αναμένεται να μεγαλώσει, αφού θα τεθεί σε εφαρμογή το Σύμφωνο Ασύλου και Μετανάστευσης της ΕΕ, που προνοεί προθεσμίες. Σημείωσε ότι, σε συνεργασία με τον Υφυπουργό Μετανάστευσης, ζητήθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών ακόμα 10 θέσεις δικαστών για να ανταποκριθεί στο έργο του.
Ο κ. Λιάτσος επανέλαβε, επίσης, το ζήτημα της οικονομικής αυτονομίας των δικαστηρίων, αλλά και το θέμα του πρωτοκόλλου, χωρίς να επεκταθεί σε αυτά τα θέματα, αφού, όπως είπε, έχουν επαναληφθεί πολλές φορές.
Από πλευράς της η Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Κατερίνα Σταματίου, ανέφερε ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2025 διεκπεραιώθηκαν πέραν του 80% των παλιών πολιτικών εφέσεων, σημειώνοντας ότι όλες οι εφέσεις εξετάζονται χωρίς καθυστέρηση. Σημείωσε, ακόμα, την αύξηση στα προνομιακά εντάλματα, σημειώνοντας ότι η πρωτόδικη δικαιοδοσία δεν συνάδει με τον θεσμικό ρόλο του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που αποτελεί το τριτοβάθμιο Δικαστήριο της χώρας. «Ο αυξημένος όγκος εργασίας, που προκύπτει, διαταράσσει την ορθή λειτουργία του Ανώτατου Δικαστηρίου», είπε, σημειώνοντας ότι απαιτείται νομοθετική ρύθμιση στον τομέα αυτό, αναφέροντας ότι βρίσκεται στην Επιτροπή Νομικών νομοσχέδιο, ώστε τα εντάλματα σύλληψης και έρευνας να εξετάζονται από εφετείο, και να μη χρειάζεται να έρχονται όλα στο Ανώτατο.
Η κ. Σταματίου πρόσθεσε, ακόμα, ότι το Εφετείο, τα πρώτα δύο έτη λειτουργίας του εξέτασε σχεδόν 2000 υποθέσεις, ενώ έκανε αναφορά σε αύξηση στις καταχωρίσεις ποινικών εφέσεων. Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού διοικητικών εφέσεων που εκκρεμούν, σημείωσε ότι απαιτείται πλήρωση 3 θέσεων δικαστών, που προβλέπονται στον προϋπολογισμό 2026.
Μείωση backlog
Όσον αφορά τα Επαρχιακά δικαστήρια, ανέφερε ότι στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υπήρχε δέσμευση για διεκπεραίωση των υποθέσεων που καταχωρίστηκαν μέχρι το 2020. Σύμφωνα με αυτή, μέχρι το τέλος του 2024 έπρεπε να ήταν στο 20% και μέχρι τις αρχές του 2026 στο 40%. Σήμερα, ανέφερε, οι υποθέσεις που καταχωρίστηκαν μέχρι την 31η Δεκεμβρίου, 2018, έχουν μειωθεί, κατά 68%. Το αντίστοιχο ποσοστό πέρυσι ήταν 57%.
Επιπλέον, το συνολικό ποσοστό εκκαθάρισης των υποθέσεων που έχουν καταχωριστεί μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου, 2023 οι οποίες εμπίπτουν στον ορισμό των καθυστερημένων υποθέσεων (backlog), ανέρχεται σε 51%. Το αντίστοιχο ποσοστό πέρυσι ήταν 42%. «Παρατηρείται, έτσι, ένας σταθερός ρυθμός μείωσης του backlog», σημείωσε.
Η κ. Σταματίου υπογράμμισε τη σημασία της εξάλειψης των καθυστερημένων αστικών υποθέσεων, που αποτελεί προτεραιότητα για το Ανώτατο Δικαστήριο, για την αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης.
Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι η μεταρρύθμιση δεν μπορεί να πετύχει αν δεν υπάρχει προσωπικό και υποδομές. Όπως είπε, οι δικαστές αναλώνονται σε εργασία που θα μπορούσε να διεκπεραιωθεί από υποστηρικτικό προσωπικό.
Ψηφιοποίηση δικαστικού ζητήματος
Όσον αφορά την ψηφιοποίηση της Δικαστικής Υπηρεσίας, ανέφερε ότι έχει ξεκινήσει η υλοποίηση της πρώτης Φάσης του Έργου αναβάθμισης του Πληροφοριακού Συστήματος iJustice, η οποία έχει ενταχθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και αναμένεται να ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του ερχόμενου έτους.
Στη συνέχεια, σημείωσε, θα ακολουθήσουν και άλλες Φάσεις με τις οποίες, αναμένεται να ψηφιοποιηθούν όλες οι διαδικασίες ενώπιον των Κυπριακών Δικαστηρίων, κάθε βαθμίδας και δικαιοδοσίας. Περαιτέρω, το Ανώτατο Δικαστήριο έχει ζητήσει από το Υφυπουργείο να γίνει σχεδιασμός για τη διεξαγωγή εξ αποστάσεως δικαστικών διαδικασιών, όπως επίσης, και άλλα έργα ψηφιοποίησης
«Η επιτυχής μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης είναι άμεσα συνυφασμένη με την παροχή από την πολιτεία της κατάλληλης υποστήριξης», επανέλαβε, σημειώνοντας ότι παραμένει άλυτο το θέμα της στέγασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, καθώς και οι ανάγκες σε γραμματειακό προσωπικό.
Μόλις 8 προδικαστικά ερωτήματα προς το Δικαστήριο ΕΕ από το 2004
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Νίκος Τορναρίτης, ανέφερε ότι σε συνάντηση της Επιτροπής Νομικών, που προηγήθηκε την Τρίτη, με τον Πρόεδρο και Μέλη του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, αναφέρθηκε ότι η Κύπρος κατέχει «μια θλιβερή θέση» όσον αφορά τα προδικαστικά ερωτήματα που υποβλήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Συγκεκριμένα, είπε ότι από το 2004 μέχρι σήμερα υποβλήθηκαν μόνο 8 προδικαστικά ερωτήματα. «Τα στατιστικά είναι άκρως απογοητευτικά», ανέφερε.
Απαντώντας, ο κ. Λιάτσος, είπε ότι «δεν έχει σημασία πόσα είναι (τα προδικαστικά ερωτήματα), αλλά αν ήταν απαραίτητα να γίνουν». Όπως είπε, αυτά υποβάλλονται για συγκεκριμένους λόγους και προϋποθέσεις, αν δεν υπάρχει άλλος τρόπος να επιλυθεί το ζήτημα.
Εξάλλου, σημείωσε ότι ο Πρόεδρος και τα μέλη του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εξέφρασαν θετική εντύπωση για τα δικαστήρια στην Κύπρο, και αντιλήφθηκαν ότι «οι αποφάσεις στην Κύπρο είναι πιο προχωρημένες από τα δικά τους δικαστήρια», όπως είπε.
Για το συγκεκριμένα θέμα, είπε ότι στην Κύπρο είχαν τεθεί προ δεκαετιών αντίστοιχα ζητήματα, επειδή το μέρος δύο του Συντάγματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι αυτούσια μεταφορά της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, από το 1960, με αποτέλεσμα τα κυπριακά δικαστήρια να δημιουργήσουν νομολογία από τότε και να είναι «πιο προχωρημένη η Κύπρος από τη νομολογία άλλων ευρωπαϊκών δικαστηρίων». Πρόσθεσε ότι «οι δικαστές και ο Πρόεδρος του ευρωπαϊκού δικαστηρίου εντυπωσιάστηκαν από την ποιότητα δικαιοσύνης στην Κύπρο».
Ναυτοδικείο και Εμπορικό Δικαστήριο
Σε ερώτηση της Βουλευτού του ΔΗΣΥ, Φωτεινής Τσιρίδους και του Βουλευτή του ΔΗΚΟ, Πανίκου Λεωνίδου, αναφορικά με το Ναυτικό και Εμπορικό Δικαστήριο, η κ. Σταματίου ανέφερε ότι για το Ναυτοδικείο βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία πρόσληψης δικαστών, ενώ προηγουμένως προηγήθηκε διαδικασία που δεν απέφερε αποτέλεσμα.
Όσον αφορά το Εμπορικό Δικαστήριο, είπε ότι πρώτα πρέπει να πληρωθούν οι θέσεις που εκκρεμούν στα Επαρχιακά Δικαστήρια, ώστε να υπάρχει η υποδομή, το προσωπικό, αλλά και το κτήριο και οι κατάλληλοι δικαστές, για να είναι επιτυχής η λειτουργία του.
Η κ. Σταματίου ρωτήθηκε, επίσης, από την κ. Τσιρίδου, κατά πόσο κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ξεχωριστού δικαστηρίου για τις μικρές απαιτήσεις κάτω των €10.000. Σημείωσε ότι δεν απαιτείται ξεχωριστό δικαστήριο, καθώς υπάρχει υφιστάμενη διαδικασία μέσω των θεσμών. Ανέφερε, ωστόσο, ότι εκκρεμεί νομοσχέδιο για την υποχρεωτική διαμεσολάβηση για ποσά μέχρι €10.000, το οποίο πρέπει να προχωρήσει, καθώς επηρεάζει τη δικαιοδοσία για τις μικρές απαιτήσεις. «Αν ακολουθηθούν οι υφιστάμενοι κανονισμοί, αυτές οι υποθέσεις εκδικάζονται πολύ σύντομα», είπε.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, είπε ότι χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση της πολιτείας σε προσωπικό για τα δικαστήρια, προκειμένου να μην υπάρχουν καθυστερήσεις.
Όσον αφορά το αίτημα για οικονομική αυτονόμηση της Δικαστικής Υπηρεσίας, ανέφερε ότι «ήγγικε ο χρόνος να γίνει», σημειώνοντας ότι αν δεν φέρει πρόταση η εκτελεστική εξουσία, θα προχωρήσουν με νομοθετική πρωτοβουλία.
Ρώτησε τι γίνεται με το κτήριο του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, χαρακτηρίζοντας την υφιστάμενη κατάσταση «πληγή για τη δικαιοσύνη». Απαντώντας, η κ. Σταματίου είπε ότι στο υφιστάμενο στάδιο υπάρχουν δύο επιλογές. Η πρώτη αφορά αναμονή απάντησης από την UNFICYP για μετακίνηση κάποιων εγκαταστάσεων της. Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης ή καθυστέρησης, θα εξεταστεί η δεύτερη επιλογή, στην οποία δεν χρειάζεται να μετακινηθούν εγκαταστάσεις, αλλά περιορίζεται πολύ ο χώρος στάθμευσης. «Το Υπουργείο θα μας δώσει λεπτομέρειες για τον αριθμό των θέσεων στάθμευσης, και σε συνεννόηση με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο θα δούμε αν μπορεί να προχωρήσει», είπε.
Από την πλευρά του, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Πασιουρτίδης, είπε ότι χρειάζεται η Δικαστική Υπηρεσία να ασκήσει πίεση για πρόσληψη υποστηρικτικού προσωπικού. Σημείωσε ότι οι καθυστερήσεις είναι τέτοιες που σε πέντε χρόνια δεν θα καταχωρούνται υποθέσεις στα δικαστήρια και αυτό δημιουργεί θέμα επιβίωσης πολλών μικρών δικηγορικών γραφείων. «Αν ο κόσμος χάσει την εμπιστοσύνη του λόγω καθυστερήσεων, θα πεθάνει το επάγγελμα του δικηγόρου στην Κύπρο», είπε.
Σε αυτό το ζήτημα, ο κ. Λιάτσος είπε ότι αν προσλαμβάνονται δικαστές, χωρίς το απαραίτητο υποστηρικτικό προσωπικό, πρόκειται για «σπατάλη χρήματος».
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Πανίκος Λεωνίδου, σχολίασε ως «εμβληματική» την απόφαση του ΑΣΔ αναφορικά με τον Γενικό Ελεγκτή και «πρωτοφανή για τα κυπριακά δεδομένα». Ο κ. Λιάτσος απάντησε ότι τότε «κάποιοι διέκοψαν τη συνεδρία της Επιτροπής» για την απόφαση, ενώ άλλοι «ήταν στο Προεδρικό».
Ο κ. Λεωνίδου συνέχισε αναφέροντας ότι η δικαστική εξουσία είναι η μόνη που παρέμεινε ψηλά στα μάτια του κόσμου. Σημείωσε ότι είναι σημαντική η ενίσχυση του ρόλου του Διοικητικού Δικαστηρίου, καθώς και η ενοποίηση των διαδικασιών ενώπιον του Οικογενειακού Δικαστηρίου σε ένα δικόγραφο.
Σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση της Επιτροπής, ο κ. Λεωνίδου είπε ότι η μεταρρύθμιση της δικαστικής εξουσίας, κάποια στιγμή, θα πρέπει να αξιολογηθεί, παρόλο που επισήμανε ότι ίσως αυτή η χρονική στιγμή να μην είναι ο κατάλληλος χρόνος.
Από την πλευρά της, η ανεξάρτητη Βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, εντός της Επιτροπής, είπε ότι το κράτος δικαίου στην Κύπρο δοκιμάζεται τα τελευταία χρόνια, με καθυστερήσεις της δικαιοσύνης, με την έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς και την αδιαφάνεια στη λήψη αποφάσεων.
Ανέφερε ότι ο προϋπολογισμός πρέπει να χρηματοδοτεί τη μεταρρύθμιση και τη λογοδοσία και τον εκσυγχρονισμό, ώστε οι πολίτες να αισθάνονται ότι μπορούν να καταφύγουν στη δικαιοσύνη.
Σε δηλώσεις της μετά την Επιτροπή, η κ. Ατταλίδου είπε, επιπρόσθετα: «ή επενδύουμε σε ένα ισχυρό κράτος δικαίου, ή συνεχίζουμε να υπονομεύουμε τη Δημοκρατία εκ των έσω».
