Του Θανάση Φωτίου
To αυστηρό παρουσιαστικό του τεχνοκράτη, το σπάνια χαμογελαστό, συχνά συνοφρυωμένο πρόσωπο –στις δημόσιες, τουλάχιστον, εμφανίσεις του– και η εν γένει εικόνα του στιβαρού οικονομικού παράγοντα που τον συνοδεύει, δεν αφήνει περιθώριο να «διακρίνεις» ότι ο «τσάρος» της Οικονομίας είναι ένας εκ φύσεως καλλιτέχνης. Κι όμως, ναι. Τόσο η μουσική –παίζει κιθάρα– μα κυρίως η ζωγραφική με την οποία καταπιάνεται παιδιόθεν, είναι οι δύο «κρυφές» του αγάπες.
Ήθελε να γίνει ζωγράφος
Ενδεχομένως μάλιστα, εάν ο πατέρας του δεν του υπέβαλλε πως, αν σπουδάσει ζωγράφος, θα πεθάνει στην ψάθα, ίσως άλλη να ήταν η πορεία της ζωής του. Διότι ο ίδιος αυτό ήθελε να γίνει: ζωγράφος! Ήταν ο ζωγράφος του σχολείου, λάμβανε κάθε μέρος σε εκθέσεις, συμμετείχε σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, συνεχίζει να ζωγραφίζει ακόμα και σήμερα. Μάλιστα, πριν από δύο χρόνια, το καλοκαίρι του 2023, πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση και τα έσοδα –17 χιλιάδες ευρώ– από τις πωλήσεις των έργων του, δόθηκαν ως εισφορά στο Ίδρυμα Ελπίδα για τα παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία.
Βέβαια, μπορεί ο πατέρας του –άνθρωπος της βιοπάλης, που τα χέρια του έκαναν πολλών ειδών δουλειές και που εκπαιδεύτηκε στα ξενοδοχειακά πηγαίνοντας σε νυχτερινές σχολές– να τον απέτρεψε από το να γίνει ζωγράφος, ωστόσο από αυτόν «μεταγγίστηκε» την εργατικότητα, είχε πει σε μια συνέντευξή του στον «Φ» και στην Αντιγόνη Δρουσιώτη. Στην ίδια συνέντευξη, ο Μάκης Κεραυνός σύστηνε τον εαυτό του ως άνθρωπο ευαίσθητο, οραματιστή, εργατικό και αποφασιστικό.
Οικονομία και πολιτική
Μια φορά, τη μετά εφηβεία πορεία που ακολούθησε, με τίποτα δεν τη λες καλλιτεχνική. Σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αφού τελείωσε άρχισε να εργάζεται σε μια διεθνή εταιρεία και ταυτόχρονα έκανε μεταπτυχιακό στα Οικονομικά στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στη συνέχεια γύρισε στην Κύπρο, εργάστηκε ως γενικός διευθυντής σε εταιρεία και ακολούθως στην Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού όπου ακολούθησε μια εξελικτική πορεία, ενώ παράλληλα απέκτησε MSc στο Industrial Relations.
Η ευρύτερη κοινωνία γνώρισε τον Μάκη Κεραυνό με την υπουργοποίησή του, τον Μάρτιο του 2003, από τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Αρχικά ως υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και από τον Μάιο του 2004, ως τον πρώτο υπουργό Οικονομικών μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θέση στην οποία παρέμεινε για ένα μόνο χρόνο, μέχρι τον Αύγουστο του 2005, οπότε και παραιτήθηκε, αφού πέτυχε το δύσκολο έργο της ένταξης της Κύπρου στον προθάλαμο της ΟΝΕ, για να αναλάβει από τον Σεπτέμβριο του ιδίου χρόνου, καθήκοντα ανώτατου εκτελεστικού διευθυντή στον Όμιλο της Ελληνικής Τράπεζας.
Τα μόλις δύο χρόνια υπουργοποίησής του – και κυρίως ο ένας που καθόταν στην «καυτή» και «αντιδημοφιλή» καρέκλα του υπουργού Οικονομικών, ήταν αρκετά για να κτίσει την εικόνα που τον συνοδεύει μέχρι σήμερα: του έμπειρου, σοβαρού και μετρημένου τεχνοκράτη, η παρουσία του οποίου εμπνέει σιγουριά και εμπιστοσύνη στην αγορά.
Μεθοδικός και προσηλωμένος στους στόχους του, μετρημένος στα λόγια του, αξόδευτος στις εμφανίσεις του, τον ανέδειξαν ως έναν από τους πιο πετυχημένους υπουργούς της διακυβέρνησης του Τάσσου Παπαδόπουλου, ενώ ο ρόλος του δεν άργησε να εκτιμηθεί κι από την κοινή γνώμη. Τον ίδιο βέβαια, και παρόλο που εισέπραττε μεγάλη εκτίμηση από τον κόσμο, δεν τον απασχολούσε ποτέ η δημοτικότητά του, ούτε αποτελούσε κριτήριο στις αποφάσεις του. Δεν ήταν πολιτικός καριέρας για να ελίσσεται και να προσαρμόζεται, να τον απασχολεί και να επηρεάζεται από την αυξομείωση του δείκτη δημοφιλίας. Την ενασχόλησή του με την πολιτική την αντιμετώπιζε, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει σε συνεντεύξεις του, ως «προσφορά στο σύνολο». Και όταν το έλεγε, ήξερε ότι αυτή η φράση –υπό άλλες συνθήκες– θα ήταν μια έκφραση του συρμού, που δεν θα έπειθε κανέναν. Γι’ αυτό, όμως, και παρότι είχε μεταπηδήσει στον ιδιωτικό τομέα για πολλά χρόνια, δεν απέκλειε να επιστρέψει κάποια στιγμή στην πολιτική – εάν μπορούσαν οι γνώσεις και οι εμπειρίες του, όπως έλεγε, να βοηθήσουν να διασφαλιστεί και να συνεχιστεί η αναπτυξιακή πορεία της κυπριακής οικονομίας. Όπως και έγινε αρκετά χρόνια μετά, στις 27 Φεβρουαρίου 2023, όταν επανήλθε ως υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη.
Οι σκιές που τσαλάκωσαν το προφίλ
Ανήκουστο και παράδοξο δεν θα ήταν, εάν το «βιογραφικό» οποιουδήποτε εμπλεκόμενου στην πολιτική είχε να παρουσιάσει μόνο φωτεινές σελίδες; Το ίδιο, λοιπόν, ισχύει και στην περίπτωση του Μάκη Κεραυνού, που καταγράφηκε ως ο πρώτος υπουργός στην Κυπριακή Δημοκρατία που μεταπήδησε κατευθείαν από το Υπουργικό Συμβούλιο στον ιδιωτικό τομέα. Στις 30 Αυγούστου ήταν υπουργός των Οικονομικών, την 1η Σεπτεμβρίου εκτελεστικός διευθυντής της Ελληνικής.
Οι φήμες για το επαγγελματικό φλερτ με την Ελληνική Τράπεζα, είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν επτά μήνες μετά που διορίστηκε υπουργός Οικονομικών από τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Και συγκεκριμένα, από τις αρχές του 2005. Και επόμενο ήταν, καθώς ο χρόνος περνούσε και αυξάνονταν οι πιθανότητες να είναι βάσιμες οι φήμες, να γινόταν αποδέκτης έντονων επικρίσεων για το γεγονός ότι, ενόσω ήταν υπουργός Οικονομικών, διαπραγματευόταν το πόστο του στην Ελληνική. Και ενόσω συνομιλούσε με την Ελληνική, διαπραγματευόταν ως υπουργός εκ μέρους του Δημοσίου δύο μεγάλα ζητήματα στα οποία είχε οικονομικά συμφέροντα η Εκκλησία. Το πρώτο αφορούσε στην προσυμφωνία για ρύθμιση των φορολογικών οφειλών της Εκκλησίας προς το κράτος και το δεύτερο, η συμφωνία για τη διαχείριση των αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου με κοινοπραξία εταιρειών, στις οποίες περιλαμβανόταν και η ΕΜΕ, εταιρεία η οποία επίσης ήταν εκκλησιαστικών συμφερόντων. Η δεοντολογία δεν τηρήθηκε σε καμιά περίπτωση και το γεγονός αυτό –που συνοδεύτηκε και με ένα παρασκήνιο που αφορούσε στον έλεγχο των τραπεζών– παρέμεινε σκιά στην, κοινά αποδεκτή, μεγάλη συνεισφορά του Μάκη Κεραυνού στην οικονομία.
Η επάνοδος και το ρήγμα
Κατά την επάνοδό του πάντως, το 2023, στο υπουργείο Οικονομικών, ο Μάκης Κεραυνός βρέθηκε μπροστά από σχόλια ηλικιακού ρατσισμού – κι αυτό ήταν ένα παράπονο, μια πικρία που δεν δίστασε να την εκφράσει. Παρόλα αυτά, ο διορισμός του κρίθηκε θετικός από την πλειοψηφία, δεδομένου και του «ερασιτεχνισμού» που εξέπεμπε το υπουργικό σχήμα του Νίκου Χριστοδουλίδη. Ήταν ο δείκτης ασφαλείας που καθησύχαζε την κοινωνία, την επιχειρηματικότητα και τις αγορές. Άλλωστε, η θετική εικόνα, η αναπτυξιακή πορεία, οι αναβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας είναι γεγονός, πιστώνεται στα θετικά της διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη και στη στοχοπροσήλωση του υπουργού.
Για τη σχέση των δύο αντρών, τώρα, ψιθυρίζονται διάφορα στην παρούσα φάση. Το γεγονός ότι ο υπουργός συγκρατεί τα γκέμια, ενώ άλλοι εμφανίζονται πιο ανοιχτοχέρηδες, λέγεται ότι έχει φέρει συγκρούσεις, ενώ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες θέλουν τον υπουργό να είχε –στο παρελθόν πάντα– υποβάλει μέχρι παραίτηση.
Όσον αφορά στη θέση που εκφράζει για τη βιωσιμότητα του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης, δεν είναι σημερινή. Ενδεχομένως να είναι άκαιρη, δεδομένου ότι και να σταματήσει το έργο, και πάλι θα πληρώσουμε πολλά εκατομμύρια, αλλά σημερινή δεν είναι. «Έχω αναφέρει κατ’ επανάληψη και δημόσια και στο Υπουργικό Συμβούλιο ότι, ως υπουργός Οικονομικών και ως Υπουργείο δεν πρόκειται να βάλουμε την υπογραφή μας σε ένα ακριβό και πολυέξοδο έργο, όπως είναι η ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου - Ελλάδας - Ισραήλ (Great Sea Interconnector), εφόσον δεν πειστούμε για την οικονομική βιωσιμότητά του και κυρίως ότι δεν θα συμπαρασύρει την οικονομία μας και τα δημόσια οικονομικά», έλεγε σε συνέντευξή του τον Δεκέμβριο του 2024 στην Brief και στη Χρύσω Αντωνιάδου. Και συμπλήρωνε: «Θα συμφωνήσουμε μόνο, εφόσον εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις που έχουν τεθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, για συμμετοχή μόνο εάν είναι οικονομικά βιώσιμο και μπορεί ν’ αντιμετωπίσει τους οποιουσδήποτε κινδύνους γεωπολιτικούς και άλλους. Πρόκειται για ένα ακριβό έργο και οφείλουμε να σταθμίσουμε όλες τις παραμέτρους και το οικονομικό κόστος, αλλά και οποιοδήποτε ρίσκο είναι δυνατόν να αναληφθεί ώστε να ληφθεί τελική απόφαση από την κυβέρνηση, χωρίς συναισθηματισμούς και βεβιασμένες κινήσεις».
Ξενίζει, βέβαια, το γεγονός ότι τον τελευταίο καιρό επανήλθε πιο δυναμικά στο θέμα του καλωδίου, με αποτέλεσμα να έχουμε πρωτοφανείς αναμπουμπούλες στις σχέσεις Αθηνών - Λευκωσίας. Κι αυτό δεδομένου ότι το καλώδιο δεν είναι ένα θέμα για το οποίο θα αποφασίσουμε σήμερα, αλλά ένα θέμα που έκλεισε προ μηνών πολλών με συμφωνίες, δεσμεύσεις και ρήτρες. Και σ’ αυτή την περίπτωση, η τακτική του μαστίγιου και του καρότου, δεν κρίνεται σοφή για να θεωρηθεί ως εξήγηση από κάποιους. Οπότε;
Άτομα του περιβάλλοντός του, πάντως, τον φέρουν να επιθυμεί εδώ και καιρό να αποχωρήσει από το κυβερνητικό σχήμα. Δεδομένου ότι η αντίστροφη μέτρηση για τον επικείμενο ανασχηματισμό έχει αρχίσει, δεν θα αργήσει να διαπιστώσουμε την παραμονή ή την αναχώρησή του. Παρόλο που στο ενδεχόμενο αποχώρησής του από το υπουργείο στο πλαίσιο του ανασχηματισμού, θα εκληφθεί ως απομάκρυνσή του. Και αυτό δεν είμαι σίγουρος ότι το θέλει ούτε αυτός, ούτε η κυβέρνηση. Ίδωμεν.
