ΚΥΠΕ
Η παράταση του Κυπριακού είναι εξίσου επικίνδυνη με την κατάληξη σε μια συμφωνία η οποία να μην περάσει από το λαό κάτι που θα αποτελέσει την ταφόπλακα του Κυπριακού, δήλωσε ο υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Σταύρος Μαλάς σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, τονίζοντας ότι αν εκλεγεί θα επιζητήσει τη συναίνεση στα εθνικά θέματα και δεν θα «καπελώσει» όλους όσοι έχουν αντίθεση άποψη από τη δική του.
Ξεκαθάρισε ότι η επανέναρξη των συνομιλιών πρέπει να γίνει άμεσα, αφού η αλλαγή των δεδομένων σε Τουρκία και κατεχόμενα μπορεί να καταστήσει ανεφάρμοστή τη λύση.
Στον τομέα της οικονομίας έκανε λόγο για την ανάγκη δημιουργίας φορέα διαχείρισης προβληματικών δανείων και αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της χώρας ώστε να μην βασίζεται στο ευκαιριακό κέρδος.
Επέκρινε την Κυβέρνηση για πολιτικοποίηση του τομέα της ενέργειας και έλλειψη σεβασμού προς τους ανεξάρτητους θεσμούς.
Ιδιαίτερες ανησυχίες εξέφρασε σε σχέση με τους σχεδιασμούς για το ΓΕΣΥ, ενώ δεν απέκλεισε μετά τις εκλογές να υπάρξουν νέες πιέσεις ώστε να μην εφαρμοστεί.
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης.
ΕΡ: Μετά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στα κατεχόμενα και την επικράτηση των δυνάμεων που τηρούν μια πιο σκληρή στάση στο Κυπριακό, πώς προτίθεστε να προωθήσετε την επανέναρξη των συνομιλιών για λύση. Σε ποιες ενέργειες θα προβείτε εντός και εκτός Κύπρου ώστε να διασφαλιστεί η επιτυχής κατάληξη;
ΑΠ: Έχετε επισημάνει πάρα πολύ σωστά τη διάσταση των εξελίξεων στα κατεχόμενα, τις λεγόμενες εκλογές. Από καθαρά κοινωνικής και πολιτικής άποψης, αυτό που φαίνεται είναι αυτό που προειδοποιώ εδώ και πάρα πολύ καιρό, όχι μόνο τώρα με την προεκλογική εκστρατεία.
Τα πράγματα αλλάζουν άρδην στα κατεχόμενα και αν δεν αντιληφθούμε ότι η δημογραφική αλλοίωση που επισυμβαίνει αλλά και η πολιτισμική αλλοίωση θα χειροτερέψουν την κατάσταση, τότε θα έρθει μια μέρα που αυτά που συζητούμε μεταξύ μας οι Ε/κ και δεν βρίσκουμε μια κοινή συνιστώσα θα είναι εντελώς ανεφάρμοστα. Αυτό με ανησυχεί ιδιαίτερα.
Επίσης με ανησυχεί ιδιαίτερα το γεγονός πως δεν αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι μόνο η δημογραφική και πολιτισμική αλλοίωση που απειλούν την υπόθεση της λύσης, αλλά και οι ίδιες οι εξελίξεις στην Τουρκίας. Φανταστείτε σήμερα να είχε επικρατήσει το πραξικόπημα στην Τουρκία ποια θα ήταν τα δεδομένα. Για αυτό θεωρώ ότι είναι επικίνδυνες πολλές προσεγγίσεις που λένε είτε να ξαναρχίσουμε από την αρχή είτε να πάμε σε μια διαδικασία ουσιαστικά πρόταξης και να στείλουμε το Κυπριακό σε βάθος χρόνου, διότι θα έρθουν γεγονότα να μας βρουν που πλέον θα καθιστούν τη λύση του Κυπριακού ανεφάρμοστη.
Δεδομένων αυτών των ανησυχιών, εγώ έχω ξεκαθαρίσει ότι η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων πρέπει να γίνει άμεσα. Θα καλέσω βεβαίως τον κ. Ακιντζί να επαναβεβαιώσει και το πλαίσιο και τις αρχές και τη διαδικασία και το αποτέλεσμα και από εκεί και πέρα, αφού γίνει μια καλή προετοιμασία αρχίζοντας από την εσωτερική πτυχή και προετοιμάζοντας τη συζήτηση στην εξωτερική πτυχή, να προχωρήσουμε. Χρειαζόμαστε όμως και συμμαχίες. Μια μικρή χώρα όπως η Κύπρος, χρειάζεται πρωτίστως ένα ισχυρό όπλο και αυτό είναι η αξιοπιστία της, δηλαδή αυτό που λέει να το εννοεί. Διότι αν δεν έχεις μεγάλο γεωστρατηγικό εκτόπισμα το μόνο σου όπλο είναι η αξιοπιστία και είναι αυτό το οποίο πιστεύω ο κ. Αναστασιάδης δεν κατάφερε να πετύχει.
Ποιος είναι ο πιο σημαντικός εταίρος της Κύπρου; Η Ευρωπαϊκή Ένωση, επειδή η Τουρκία επιδιώκει την αναβάθμιση των σχέσεών της με την Ευρώπη κυρίως όσον αφορά την ΕΕ. Δεν υπάρχει πλέον προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, αυτό το τρένο έχει παρκάρει και έχει μείνει. Δοθείσας λοιπόν αυτής της εξέλιξης, οι Ευρωπαίοι πρέπει να πειστούν ότι εμείς πρώτα απ’ όλα πιστεύουμε και θέλουμε λύση του Κυπριακού και να αξιοποιήσουμε την πρόταση Γιούνκερ για την τελωνειακή αναβάθμισης μεταξύ Τουρκίας – Ε.Ε. και αν οι εξελίξεις στη Γερμανία το επιτρέψουν, τότε να θέσουμε και αυτή τη διάσταση, δηλαδή ναι συναινούμε σε αυτό, νοουμένου ότι η Τουρκία θα συμφωνήσει στη λύση του Κυπριακού. Άρα να βάλουμε ξανά πίσω την ευρωπαϊκή διάσταση και πίεση, διότι πλέον δεν υπάρχουν άλλα όπλα εξωγενή.
ΕΡ: Η διαχείριση του προβλήματος των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων είναι ένα κρίσιμο ζήτημα. Μέσα στις προτάσεις σας έχετε συγκεκριμένη εισήγηση για μετοχική οντότητα διαχείρισης αυτών των δανείων. Ωστόσο η επιτυχία αυτής της πρότασης μπορεί να πει κανείς ότι αποτελεί έναν ευσεβή πόθο. Έχει μελετηθεί πιο συγκεκριμένα η βιωσιμότητα αυτής της οντότητας;
ΑΠ: Εμείς προτείνουμε μια συγκεκριμένη δομή. Εφόσον όλοι συμφωνούν ότι κάτι πρέπει να γίνει και νοουμένου ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι ο μεγάλος ογκόλιθος στην κυπριακή οικονομία πρέπει να βρούμε λύση. Εμείς δεν διεκδικούμε το αλάθητο, αλλά επιμένουμε ότι πρέπει να γίνει κάτι.
Αυτό που εισηγούμαστε είναι αυτή η οντότητα, ναι μεν να έχει συμμετοχή του κράτους, αλλά και να είναι και οι ίδιες οι τράπεζες μέσα για να έχουν και ευθύνη. Διότι σήμερα οι τράπεζες λένε θα πάμε να πακετοποιήσουμε και να πουλήσουμε τα δάνεια του κόσμου, ουσιαστικά να τα ξεφορτωθούμε και να φορτώσουμε την ευθύνη σε κάποιον άλλο.
Ναι αλλά που είναι η κοινωνική διάσταση; Φορτώνοντας την ευθύνη σε κάποιον άλλο σημαίνει ότι αυτό που σε ενδιαφέρει είναι να καθαρίσεις τους ισολογισμούς σου, να αρχίσεις να κάνεις κέρδη, να πάει η μετοχή σου πάνω διότι οι ξένοι κάτοχοι των τραπεζών θέλουν να πουλήσουν, αλλά δεν σε ενδιαφέρει τι θα συμβεί στην πραγματική οικονομία, η αναστάτωση. Διότι αυτοί που θα πάρουν τα δάνεια, θα αρχίσουν να πιέζουν τον κόσμο και θα είναι μια δευτερογενής διαδικασία εκποιήσεων. Για αυτό ένας τέτοιος φορέας ο οποίος να προστατεύσει κυρίως τους δανειολήπτες που έχουν την πρώτη κατοικία ως εξασφάλιση και την πρώτη επαγγελματική στέγη, επιβάλλεται ως κοινωνικό μέτρο.
Λυπούμαι να παρατηρήσω ότι ο κ. Αναστασιάδης, που γνωρίζει πάρα πολύ καλά το Υπ. Οικονομικών, όλα τα δεδομένα, έχει μία μόνο πρόταση και λέει να συζητήσουμε και τη δημιουργία φορέα. Δεν θέλουν να ανοίξουν αυτό το θέμα και υπάρχει λόγος, διότι το κούρεμα καταθέσεων, όπως προειδοποιούσα το 2012, έχει επιτείνει, δεν έχει επιλύσει το πρόβλημα στις τράπεζες και δεν θέλουν να το παραδεχτούν. Βεβαίως θέλουμε και τη συναίνεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για να γίνει κάτι τέτοιο και η δημιουργία ενός τέτοιου φορέα διαχείρισης δανείων έπρεπε να γίνει το 2013.
Να σας θυμίσω μιλούσαμε τότε για κάτι τέτοιο, κανένας δεν ήθελε να το κάνει τότε και τώρα ο ΔΗΣΥ δεν συναινούσε γιατί δεν ήθελαν κάποιοι να βγει το όνομα τους ότι χρωστούν δάνεια.
ΕΡ: Έχει δοκιμαστεί η συγκεκριμένη λύση στο εξωτερικό;
ΑΠ: Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, βεβαίως. Και στην Ιρλανδία και στην Πορτογαλία και στην Ισπανία, όπως επίσης σε αυτές τις χώρες τα μνημόνια ήταν όλα διαφορετικά. Αυτό απαντά στη θέση και στην επίκριση κάποιων ότι στην Κύπρο ένα δρόμο είχαμε. Το κούρεμα καταθέσεων, που δεν έγινε πουθενά.
ΕΡ: Μεγάλο ποσοστό ΜΕΔ το έχει αυτή τη στιγμή ο Συνεργατισμός. Σας ανησυχεί το μέλλον του Συνεργατισμού;
ΑΠ: Μας ανησυχεί το μέλλον ολόκληρου του τραπεζικού τομέα και βεβαίως και του Συνεργατισμού. Διότι όταν έχεις ένα τραπεζικό τομέα, ο οποίος όταν παρέλαβε την προεδρία ο κ. Αναστασιάδης είχε €72 δισεκ. μέσα, παραδίδει την προεδρία με γύρω στα €48 δισεκ. καταθέσεις και βεβαίως τα δάνεια είναι εκεί και τα ΜΕΔ πολλαπλασιάζονται. Άρα προφανώς με ανησυχεί, διότι να θυμίσω ότι ο λόγος που βγήκαμε από τις αγορές το 2011 κυρίως ήταν γιατί ο τραπεζικός μας τομέας είχε προβλήματα και έπρεπε να τον στηρίξουμε.
Με ανησυχεί επίσης και το μέλλον του Συνεργατισμού ο οποίος έχει πολλά μικρά ΜΕΔ, ενώ άλλες τράπεζες έχουν πολλά μεγάλα. Και επειδή αριθμητικά ο Συνεργατισμός και τα ΜΕΔ στο Συνεργατισμό έχουν επιπτώσεις σε περισσότερα νοικοκυριά κυρίως αυτοί οι δανειολήπτες του Συνεργατισμού θα επωφεληθούν από αυτή τη ρύθμιση, διότι οι 15.000 εξ’ αυτών έχουν την πρώτη κατοικία ως εξασφάλιση.
ΕΡ: Κάνετε επίσης λόγο για ανάγκη αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της Κύπρου. Πιστεύετε ότι η Κύπρος βασίζεται υπερβολικά στην ευνοϊκή εταιρική φορολογία και στο πρόγραμμα παραχώρησης υπηκοότητας έναντι επενδύσεων. Πού θα πρέπει να επικεντρωθούμε ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη ανάπτυξη;
ΑΠ: Δεν λέω αυτά που αναφέρετε τώρα. Το 2006, σε ανύποπτο χρόνο, όταν η οικονομία πετούσε, βγήκα με μια μικρή μελέτη στην Πάφο -και χαρακτήριζα την Πάφο ως μικρογραφία της κυπριακής οικονομίας- και ανέφερα ότι με μια οικονομική κρίση εξωγενή η κυπριακή οικονομία θα πάει κάτω. Επομένως δικαιούμαι να προβλέπω το τι μπορεί να γίνει αν συνεχίσουμε με αυτή τη λογική.
Τότε στηρίζαμε την οικονομία μας στον τουρισμό, στις κατασκευές στις πωλήσεις ακινήτων σε ξένους με διαφορετικό τρόπο. Τώρα τι κάνουμε; Και πάλι με τον τουρισμό που συγκυριακά έχει ανέβει και καλά έχει γίνει τούτο, έχουν δοθεί και κίνητρα στην τουριστική βιομηχανία και βρήκαμε και αυτό το φρούτο με τις πωλήσεις διαβατηρίων. Βεβαίως ήταν κάτι που εφαρμόστηκε και στο παρελθόν. Άρχισε επί Τάσσου Παπαδόπουλου, συνεχίστηκε επί Δημήτρη Χριστόφια. Επί Παπαδόπουλου ήταν ψηλότερη η επένδυση που χρειαζόταν, επί Χριστόφια κάπως χαμηλότερη και επί Νίκου Αναστασιάδη ακόμα πιο χαμηλή.
Αν πάρουμε την απόδοση αυτής της πολιτικής, επί Αναστασιάδη είναι κυρίως αγορές ακινήτων τα οποία αγοράζουν, κλειδώνουν και φεύγουν. Αν πάρουμε και προηγουμένως που ήταν υψηλότερη η επένδυση θα δούμε ότι στο παρελθόν είχαμε πιο παραγωγικές επενδύσεις. Μεγάλες εταιρείες ήρθαν στην Κύπρο, ειδικά στον τομέα της πληροφορικής, δημιούργησαν εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες θέσεις εργασίας. Τέτοιου είδους επενδύσεις θέλουμε οι οποίες να έχουν πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα. Διότι αν κάποια στιγμή σταματήσει αυτή η ροή τι θα κάνουμε; Έχουμε διαχρονικά καλλιεργήσει στην Κύπρο τη λογική του ευκαιριακού.
Χθες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διοργάνωσε μια εκδήλωση στο Προεδρικό για να υπογράψει τη συμφωνία για καζίνο. Φανταστείτε μία ευρωπαϊκή χώρα που έχει χιλιάδες νέους επιστήμονες εκτός Κύπρου και αρκετές χιλιάδες εντός Κύπρου να περιμένουν εργασία και η κορυφαία και η τελευταία πράξη του απερχόμενου Προέδρου είναι να παρουσιάσει αυτό που μας είπε, το όραμα δεκαετιών, τη δημιουργία καζίνο. Δεν είναι τυχαίο που χαρακτηρίζουν την Κύπρο ως χώρα τζογαδόρων.
Για αυτό πιστεύω ότι αυτή η χώρα πρέπει να αλλάξει νοοτροπία με φορολογικά κίνητρα για εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, επένδυση και μεταποιητική βιομηχανία, στην γεωργία, στην κτηνοτροφία. Αυτά χρειάζονται δουλειά και σχεδιασμό αλλά κάποια στιγμή πρέπει να γίνουν. Ιατρικός τουρισμός. Ως πρώην Υπουργός Υγείας, είχαμε κάνει συγκεκριμένες ενέργειες οι οποίες απέδωσαν. Πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Δημιουργήσαμε δύο ιατρικές σχολές όταν ήμουν Υπ. Υγείας και τώρα έχουν μετεξελιχθεί σε περιφερειακά κέντρα εκπαίδευσης ξένων γιατρών. Αυτό είναι ποιοτικό έσοδο, είναι ποιοτικές θέσεις εργασίας με πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα.
Η Κύπρος πρέπει να επενδύσει στην καινοτομία, την έρευνα, να δημιουργήσει αξία σε όλα τα προϊόντα της, είτε είναι υλικά, είτε πνευματικά είτε προϊόντα υπηρεσιών για να έχεις εκείνο το πρόσθετο πλεονέκτημα το οποίο να είναι πάνω από το χαμηλό φορολογικό συντελεστή. Διότι δεν είναι μεγάλη εξυπνάδα να έχεις χαμηλό φορολογικό συντελεστή και κάποιες άλλες χώρες μας κυνηγούν πάνω σε αυτό. Η κυπριακή οικονομία πρέπει να ανοίξει διότι ακόμα είμαστε ευάλωτοι και θα πάθουμε τα ίδια αν δεν είμαστε προσεκτικοί.
ΕΡ: Στον τομέα των υδρογονανθράκων υπάρχουν κάποια δεδομένα. Ιδιαίτερη κινητικότητα στην ΑΟΖ από εταιρείες και οι μελλοντικές ενέργειες θα εξαρτηθούν από τα αποθέματα που θα βρεθούν. Με βάση αυτά τα δεδομένα, πόσο μπορείτε να διαφοροποιήσετε την πολιτική σας σε αυτό τον τομέα, από αυτήν που ήδη ακολουθεί η παρούσα Κυβέρνηση;
ΑΠ: Πρώτα απ’ όλα αυτή η πολιτική έχει χαραχτεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια και άρχισαν γεωτρήσεις με επιτυχία επί προηγούμενης Κυβέρνησης και το 2011 βρήκαμε το πρώτο φυσικό αέριο. Άρχισε και κατέληξε ο β’ γύρος αδειοδοτήσεων επί προηγούμενης Κυβέρνησης και αυτή η Κυβέρνηση μας παραδίδει ουσιαστικά τον γ’ γύρο αδειοδοτήσεων. Κάτι πάρα πολύ σημαντικό.
Μόλις ανακαλύψεις φυσικό αέριο πρέπει αμέσως να σκέφτεσαι: πώς θα αναβαθμίσω γεωστρατηγικά τη χώρα μου; Αν ανακαλύψεις τεράστιες ποσότητες, τότε από μόνη σου είσαι μια χώρα με γεωστρατηγική σημασία γιατί είσαι αυτόνομη πλέον. Όταν δεν έχεις όμως τεράστιες ποσότητες, τότε ψάχνεις να κάνεις συνέργειες. Και ποια ήταν η μεγάλη ευκαιρία που είχαμε και δυστυχώς αυτή η Κυβέρνηση δεν την αξιοποίησε;
Η δημιουργία τερματικού που μας πρότειναν οι Ισραηλίτες για να αξιοποιήσουμε μαζί και τα κοιτάσματα του «Λεβιάθαν» και τα κοιτάσματα του «12». Εγκαταλείψαμε αυτή την πολιτική, αφήσαμε τα πράγματα για τρία χρόνια, κάποια στιγμή σταματήσαμε και το διερευνητικό έργο και στείλαμε δήθεν το γεωτρύπανο για επισκευή και τελικά ήρθαμε σήμερα να περιμένουμε τον γ’ γύρο να δούμε τι θα βγάλει. Με το Ισραήλ δεν συζητάμε και το Ισραήλ έχει χάσει το ενδιαφέρον του πλέον για το τερματικό και συζητά άλλες λύσεις.
Αντικειμενικά πρέπει να περιμένουμε τα αποτελέσματα του γ΄ γύρου, να δούμε τι έχουμε και να επανενεργοποιήσουμε τη διερεύνηση της δημιουργίας τερματικού για να είμαστε σε θέση να παίξουμε αυτό το γεωστρατηγικό ρόλο. Διότι το να βάλεις έναν αγωγό να πάρει το φυσικό σου αέριο στην Αίγυπτο για να το υγροποιήσεις και να το πουλήσεις -που ακόμα δεν έχουμε συγκεκριμένη πρόταση εμπορικής αξιοποίησης- δεν είναι κάτι πάρα πολύ έξυπνο. Απλά θα πουλήσεις το φυσικό σου αέριο. Δεν είσαι όμως μια χώρα με γεωστρατηγική σημασία με 4 τρις. tcf, είναι πολύ μικρές ποσότητες.
ΕΡ: Ωστόσο η βιωσιμότητα του τερματικού εξαρτάται από το κατά πόσο θα βρούμε μεγάλες ποσότητες.
ΑΠ: Συμφωνώ, αλλά να σας υπενθυμίσω ότι το 2012 δεν ήταν μόνο οι ποσότητες του κυπριακού φυσικού αερίου που έμπαιναν στη ζυγαριά, ήταν και οι ποσότητες του Λεβιάθαν. Εκεί ήταν η σημασία της συνέχισης του διαλόγου με το Ισραήλ.
ΕΡ: Η πρόταση αυτή δεν είχε γίνει επί διακυβέρνησης Χριστόφια;
ΑΠ: Ναι περί το τέλος του 2012 και ανέλαβε αμέσως η επόμενη Κυβέρνηση, άρα έπρεπε να συνεχίσει. Τι έκανε; Διέλυσε την ΚΡΕΤΥΚ, διότι τον κ. Έλληνα τον διόρισε η προηγούμενη Κυβέρνηση. Θυμάστε τι πίεση δεχόταν μέσα στον Τύπο. Έπρεπε να φύγει ο κ. Έλληνας ο οποίος ήταν και είναι ένας άνθρωπος με πάρα πολλές γνώσεις αντικειμενικά, καμιά πολιτική σχέση έχει με τον οποιονδήποτε και βεβαίως εκείνη την περίοδο ήταν σε εξέλιξη οι συζητήσεις με το Ισραήλ.
Το Ισραήλ όταν είδε ότι εμείς ακόμα πολιτικοποιούμε και τους ανθρώπους που βάζουμε, είπε ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι σοβαροί. Διότι το τί τους ενδιαφέρει είναι η πολιτικοποίηση της διαχείρισης του φυσικού αερίου και όχι η άμεση στρατηγική αξιοποίησης. Και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό.
Ωστόσο η ενεργειακή πολιτική δεν είναι μόνο το φυσικό αέριο. Έχουμε την ενδιάμεση λύση, να φέρουμε φυσικό αέριο για αξιοποίηση στην ΑΗΚ για να έχουμε υποτίθεται φθηνότερο ηλεκτρισμό. Τελικά δεν θα έχουμε φθηνότερο ηλεκτρισμό. Έχουμε υποχρεώσεις να παράγουμε ηλεκτρισμό από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οπότε μειώνεται και η χρήση καυσίμων. Ποια είναι η ενεργειακή πολιτική αυτή της χώρας; Έχετε δει οδικό χάρτη που να λέει τι θα κάνουμε;.
Πού είναι αυτή η ενεργειακή πολιτική που συνδυάζει τη διαχείριση φυσικού αερίου, τη δημιουργία υποδομών για ΑΠΕ, τη δημιουργία ενός σχεδιασμού για τη ΔΕΦΑ. Έχω δει τη ΔΕΦΑ και τους ρώτησα αν έχουν υπόψη ότι κάποια στιγμή πρέπει να γίνει ένας σχεδιασμός για μείωση της χρήσης καυσίμων. Βεβαίως δεν είναι η δουλειά τους, είναι δουλειά του Υπ. Ενέργειας. Τι έχει γίνει; Το να συνάπτουμε συμφωνίες με χώρες, ότι ξέρετε αν προκύψει ευκαιρία εμπορικής αξιοποίησης μπορεί να περάσει αγωγός είναι μεν βοηθητικό, δεν είναι όμως ενεργειακός σχεδιασμός.
ΕΡ: Ποιες δομές ή θεσμοί πιστεύετε ότι χρήζουν αλλαγής, εκσυγχρονισμού, για να ανατραπεί η κακή εικόνα που υπάρχει στους πολίτες για αναξιοπιστία των θεσμών, λόγω και των σκανδάλων που έχουν δει το φως της δημοσιότητας;
ΑΠ: Κατ’ αρχήν το πρόβλημα δεν είναι η αναξιοπιστία στους θεσμούς. Οι πολίτες πιστεύουν στους ανεξάρτητους θεσμούς. Εκείνοι που πάσχουν από αναξιοπιστία είναι οι πολιτικοί. Και κυρίως οι πολιτικοί οι οποίοι δεν σέβονται τους ανεξάρτητους θεσμούς. Είναι για αυτό που ο απερχόμενος πρόεδρος έχει καταγράψει μελανές σελίδες όσον αφορά το σεβασμό προς τους ανεξάρτητους θεσμούς.
Να θυμίσω το περιβόητο «ντροπή» του Γενικού Εισαγγελέα όταν προσπάθησε να παρέμβει στο έργο του με την υπόθεση Ρίκκου Ερωτοκρίτου, τον οποίο πήγε και στήριξε και στο δικαστήριο. Εμείς λέμε ότι οι ανεξάρτητοι θεσμοί πρέπει να ενισχυθούν και οικονομικά, αλλά στηρίζουμε και την ανεξαρτητοποίηση των θεσμών ώστε να μην εξαρτάται η λειτουργία τους και τα οικονομικά τους από το ΥΠΟΙΚ.
Αλλά είναι σημαντικό ο Πρόεδρος και η εκτελεστική εξουσία να δίνουν δείγματα γραφής, σεβασμού των ανεξάρτητων θεσμών, με την πολιτική τους συμπεριφορά, να γνωρίζουν τα πλαίσια τα οποία τους δίνει το Σύνταγμα να λειτουργούν και όχι κατά το δοκούν να αξιοποιούν τους ανεξάρτητους θεσμούς και να συγκρούονται μαζί τους όποτε δεν τους βολεύει. Και να μην προσπαθούν να ασκήσουν επικυριαρχία πάνω στους ανεξάρτητους θεσμούς, με μια υπεροψία στην πολιτική, ότι εμείς μπορούμε να κινούμε πράγματα πέραν των θεσμικών ορίων τα οποία μας καθορίζει το Σύνταγμα.
Και αυτό είναι θέμα κουλτούρας και πολιτικής συμπεριφοράς. Για αυτό η δική μας διακυβέρνηση θα είναι μια διαφορετική διακυβέρνηση και σαφώς καλύτερη ειδικά όσον αφορά τους ανεξάρτητους θεσμούς, γιατί αυτό είναι η εικόνα του κράτους. Διότι εγώ δεν έχω καμιά σχέση με τις πολιτικές διαπλοκές και τα κατεστημένα, έστω και αν υποστηρίζομαι από ένα κόμμα, αυτό δεν έχει σημασία. Και αυτό το απέδειξα όταν ήμουν Υπ. Υγείας που είναι ένα υπουργείο που οι πολίτες ζητούν πολλά. Και ήμουν πάρα πολύ αυστηρός σε θέματα αξιοκρατίας, διαφάνειας και ισότιμης μεταχείρισης όλων των πολιτών. Ακόμα και ο πολιτικός μου προϊστάμενος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όταν χρειαζόταν να επικοινωνήσει για να διαβιβάσει ένα αίτημα που ερχόταν στο γραφείο του αυτό γινόταν γραπτώς για να φαίνεται στους φακέλους τι ζητά ο οποιοσδήποτε.
ΕΡ: Πιστεύετε ότι όπως προωθείται το ΓΕΣΥ θα λειτουργήσει αποτελεσματικά και θα επιλύσει τα προβλήματα που μαστίζουν τον τομέα της υγείας. Έχουν ρόλο οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και ποιος πρέπει να είναι;
ΑΠ: Η εφαρμογή του ΓΕΣΥ δεν είναι μόνο μια κοινωνική μεταρρύθμιση που πρέπει να προχωρήσει, είναι και μια οικονομική μεταρρύθμιση. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε διότι η σύζευξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που είναι οι πάροχοι της υγείας θα προκαλέσει και αρκετές μεταρρυθμίσεις ειδικότερα στον ιδιωτικό τομέα, συνέργειες σύζευξη εταιρειών κ.λ.π. Και πρέπει κάποιοι να είναι έτοιμοι να το αποδεχτούν και είναι και ο κυριότερος λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι με την ανάληψη της εξουσίας από τη νέα κυβέρνηση θα ξανανοίξει το θέμα επειδή πολλοί δεν θέλουν να εφαρμοστεί το ΓΕΣΥ.
Δεδομένου ότι προχωρούμε και έχουμε περίπου 18 μήνες για την πρώτη φάση της εφαρμογής του ΓΕΣΥ υπάρχουν και άλλα πράγματα που πρέπει να κάνουμε. Πρέπει να στηρίξουμε τα δημόσια νοσηλευτήρια. Διότι αν δεν τα στηρίξουμε, που είναι εκατοντάδες εκατομμύρια επένδυσης, τότε δεν θα καταφέρουμε να εφαρμόσουμε ΓΕΣΥ. Και βλέπετε καθημερινά τί γίνεται. Φεύγουν γιατροί, διαμαρτύρονται γιατροί κ.ο.κ.
Ακόμα και ο Υπουργός Υγείας είπε στο παρελθόν ότι τα νοσοκομεία αποψιλώνονται, διαλύονται και δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για την επικαιροποίηση ενός νόμου ως τη μεγάλη πρόοδο -που είναι σημαντικό βεβαίως κατόπιν πίεσης και από την αντιπολίτευση- και να αφήνουμε τα νοσοκομεία έρμαιο του χρόνου και να λέμε ότι δεν πειράζει αν φύγουν γιατροί, θα φέρουμε από την Ελλάδα. Μια μικρή χώρα, με τόσο σωστά εκπαιδευμένο προσωπικό, όταν απαξιώνει το εργατικό δυναμικό που βρίσκεται μέσα στο νοσοκομείο, πώς θα προχωρήσει το ΓΕΣΥ;
ΕΡ: Ωστόσο κάποιοι γιατροί αρνούνται. Χθες ο κ. Παμπορίδης ήταν πολύ έντονος αναφορικά με τους εντατικολόγους.
ΑΠ: Μα τα προβλήματα στην εντατική είναι η κορυφή του παγόβουνου. Είναι σε όλες τις κλινικές που έχουμε προβλήματα. Ξέρετε, αυτή η Κυβέρνηση δεν έχει ξοδέψει ο,τιδήποτε σε μεγάλα θέματα υποδομών.
Το μεγαλύτερο της έργο είναι η επέκταση του νοσοκομείου Λάρνακας, την οποία αρχίσαμε 12/12/2011 και ολοκληρώσαμε 7/6/2012 και είναι το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο του κράτους και τώρα παραδίδεται η μονάδα αιμοκάθαρσης, που την σχεδιάσαμε σε έξι μήνες, παρέλαβε αυτή η Κυβέρνηση, ήθελε να τη σταματήσει και η αναθεωρητική Αρχή την υποχρέωσε να το προχωρήσει διότι θα πλήρωνε πρόστιμο. Και θα κάνουν και ειδική τελετή για να παρουσιάσουν ένα έργο που έγινε δια της επιβολής.
Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν σχεδιασμό και αυτό με απασχολεί ιδιαίτερα. Διότι το ΓΕΣΥ δεν σημαίνει να σχεδιάσεις πότε θα κάνεις πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια, αλλά ποιες υποδομές θα εντάξω κάτω από το ΓΕΣΥ, ποιες θα είναι οι κλινικές αναφορές, πώς θα δομήσω την εκπαίδευση μέσα από το σύστημα, ποια θα είναι η συνέργεια μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ιδιαίτερα όσον αφορά τις κλινικές αναφοράς. Ο δημόσιος τομέας είναι μη κερδοσκοπικός, ο ιδιωτικός είναι κερδοσκοπικός. Αυτά τα δύο δεν συμβαδίζουν πολλές φορές. Υπάρχουν πολλές άλλες διαστάσεις που αφορούν το ΓΕΣΥ, κυρίως σε μια μικρή χώρα που πρέπει να δημιουργεί εξειδικευμένες κλινικές για να έχει ποιοτική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
ΕΡ: Πιστεύετε ότι μετά τις εκλογές μπορεί κάποιοι να ανοίξουν ξανά τη συζήτηση ακόμα και για πολυασφαλιστικό;
ΑΠ: Σαφώς θα την ανοίξουν. Οι ασφαλιστικές εταιρείες σιγά-σιγά αυξάνουν το μερίδιο της αγοράς που παίρνουν, συνεπεία της αποψίλωσης των δημοσίων νοσηλευτηρίων. Και ο λόγος που θέλουν κάποιοι να καθυστερήσουν την εφαρμογή του ΓΕΣΥ δεν είναι τυχαίος. Είναι διότι βλέποντας την αύξηση στο μερίδιο της αγοράς των ασφαλιστικών εταιρειών να δυσκολεύουν την εφαρμογή, για να έρθει μια μέρα που ο κόσμος να πει ότι «είμαστε πολλοί ασφαλισμένοι τί να κάνουμε, να αλλάξουμε τώρα;» Όπως έγινε στις ΗΠΑ. Για αυτό οι ΗΠΑ σήμερα, η πιο πλούσια χώρα του κόσμου δεν έχει ΓΕΣΥ, γιατί κατάφεραν οι ασφαλιστικές εταιρείες να αυξήσουν το μερίδιο επιρροής τους και τελικά να ανατρέψουν τον οποιονδήποτε εθνικό σχεδιασμό. Και αν δεν λειτουργήσουν σωστά τα δημόσια νοσηλευτήρια -και έχω πολλές αμφιβολίες για το σύστημα αυτονόμησης που καταγράφηκαν και στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας του 2014- θα οδηγηθούμε σε μια κατάσταση όπως την Ελλάδα, όπου καταρρέουν τα δημόσια και βεβαίως η υγεία καταρρέει και το κόστος πάει πάνω.
ΕΡ: Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το σκηνικό στο δεύτερο γύρο των εκλογών και κατά πόσο είναι εφικτή η συνεργασία με το ΔΗΚΟ και τον Νικόλα Παπαδόπουλο, ώστε να υπάρξει ένα σημαντικό αντίβαρο στη υποψηφιότητα Αναστασιάδη.
ΑΠ: Να πω ότι δεν μπορούμε να συζητούμε τώρα, πριν να πάμε στον πρώτο γύρο, με λογικές δευτέρου γύρου. Όμως εμείς έχουμε καταθέσει μια πρόταση στον κυπριακό λαό την οποία ονομάζουμε συμβόλαιο. Υπάρχουν οι αρχές λύσης του Κυπριακού, η διαδικασία, η τελική κατάληξη, υπάρχει η βασική μας φιλοσοφία στην εσωτερική διακυβέρνηση, στην οικονομία, σε θέματα διαφθοράς κ.τ.λ. Δύο από τις προτάσεις που τίθενται ενώπιον του κυπριακού λαού θα περάσουν στο δεύτερο γύρο.
Εγώ έχω πει πολλές φορές δημόσια ότι οι αρχές του δικού μας προγράμματος είναι εκεί και όταν θα περάσουμε στο δεύτερο γύρο, διότι αυτό πιστεύουμε θα γίνει, αυτή η πρόταση είναι που θα προκριθεί. Και βεβαίως είναι μια πρόταση εξουσίας. Δεν είναι μια πρόταση που έχει ημερομηνία λήξης 29 Ιανουαρίου. Από την άλλη ο κ. Λιλλήκας λέει ότι δεν πρέπει να μπαίνουμε σε λογικές διαπλοκής και ανταλλαγμάτων, ο κ. Παπαδόπουλος κατεβαίνει με το σύνθημα «με τη δύναμη της νέας γενιά». Ε, τι θέλει η νέα γενιά; Αξιοκρατία, διαφάνεια, δεν θέλει πολιτική διαπλοκή.
Επομένως ένας ανεξάρτητος υποψήφιος και αυριανός πρόεδρος, δεν μπορεί να κρίνεται από εκείνους που έχασαν, ότι δεν μου έβαλαν τον δικό μου στο Υπουργείο, άρα δεν τον στηρίζω. Πρέπει να κρίνεται αν είναι αξιόπιστος, με τις θέσεις και τα άτομα που θα χρησιμοποιήσει, αν το πρόγραμμά του μπορεί να αντιμετωπίσει τις μεγάλες προκλήσεις σε οικονομία και Κυπριακό, αν είναι ένας πρόεδρος που κάποιος μπορεί να έχει μια συνεργασία έντιμη έστω και αν διαφωνεί σε κάποια πράγματα. Διότι είναι πολύ λογικό να υπάρχουν επιμέρους διαφωνίες.
Όταν όμως υπάρχει πολιτική εντιμότητα και σεβασμός από τον Πρόεδρο προς την διαφορετική άποψη, τότε αυτό είναι στοιχείο ενίσχυσης της δημοκρατίας και τις συναίνεσης. Και εγώ δεν θα μπω ποτέ στη διαδικασία να καπελώνω άτομα επειδή έχουν διαφορετική άποψη από τη δική μου σε αντίθεση με τον κ. Αναστασιάδη, ο οποίος δυστυχώς έχει αποδειχθεί ότι δεν λειτουργεί συναινετικά. Και η συναίνεση αυτή τη στιγμή στα εθνικά θέματα είναι κομβικής σημασίας, επειδή είναι μεν επικίνδυνη, η παράταση του Κυπριακού, είναι εξίσου επικίνδυνη η διαχείριση του Κυπριακού και η κατάληξη σε μια συμφωνία η οποία να μην περάσει.
Θα είναι η ταφόπλακα του Κυπριακού αν ένας πρόεδρος φέρει μια λύση που να μην περάσει γιατί έχει κάποια σκοπιμότητα. Για αυτό δεν πρόκειται ποτέ να μπω στη λογική να χωρίσω τον κυπριακό λαό στους μεν και στους δε. Πρέπει να δημιουργήσω ως νέος Πρόεδρος συναίνεση και αυτή η συναίνεση θα δημιουργηθεί με απευθείας επαφή και με την κοινωνία και μια ειλικρινή σχέση με την κοινωνία. Δεν θα χαϊδέψω τα αυτιά του κόσμου αν εκλεγώ Πρόεδρος της Δημοκρατίας και αυτό νομίζω πρέπει να το εκτιμήσουν εκείνοι που θα χάσουν στον πρώτο γύρο.
Διότι αν θέλουν και αυτοί να μετουσιώσουν σε πραγματικότητα τη διαφάνεια και τη χρηστή διοίκηση που ευαγγελίζονται, θα πρέπει να στηρίξουν τον Πρόεδρο στη βάση των αρχών που διακηρύττει και στη βάση μιας αξιοκρατικής, διαφανούς και κοινωνικά ευαίσθητης πολιτικής.
