Του Παύλου Ξανθούλη
«Παράκαμψη» της διαδικασίας «ομόφωνης λήψης αποφάσεων» των 27 κρατών-μελών, για την προώθηση των διαπραγματευτικών κεφαλαίων των υποψηφίων χωρών, και δη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, δρομολογεί σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η Κομισιόν. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η Κομισιόν κινεί τα νήματα, ώστε τα διαπραγματευτικά κεφάλαια της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, να μπορούν να προωθηθούν σε τεχνοκρατικό επίπεδο, χωρίς να απαιτείται λήψη ομόφωνης πολιτικής απόφασης των «27», για επίσημο άνοιγμά τους. Με τον τρόπο αυτό, η Κομισιόν προσδοκά ότι θα ξεπεράσει την άσκηση βέτο από την Ουγγαρία, που κατά κανόνα μπλοκάρει την ενταξιακή διαδικασία της Ουκρανίας. Και προσβλέπει στη δημιουργία συνθηκών προώθησης της ευρωπαϊκής πορείας της υποψήφιας χώρας, η οποία επί του παρόντος τελεί υπό την «ομηρία» του εθνικιστή πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν.
Αν και οι λόγοι για τους οποίους η Κομισιόν προσδοκά να παρακάμψει το βέτο της Ουγγαρίας είναι ευνόητοι, εντούτοις η διαδικασία που προωθεί, μέσα από μια «νέα μεθοδολογία» εναρμόνισης του ευρωπαϊκού κεκτημένου της Ουκρανίας και της Μολδαβίας σε τεχνοκρατικό επίπεδο, χωρίς προηγούμενη πολιτική απόφαση των «27» για επίσημο άνοιγμα διαπραγματευτικών κεφαλαίων, τείνει να δημιουργήσει ένα επικίνδυνο προηγούμενο. Και εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να αποκλείσει κι άλλες υποψήφιες χώρες, οι οποίες έχουν ανάλογες βλέψεις.
Εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να αποκλειστεί η Τουρκία, η οποία εδώ και χρόνια αναζητά τρόπους για να παρακάμψει το πολιτικό πλαίσιο λήψης ομόφωνων αποφάσεων των «27» και συνάμα το βέτο της ΚΔ.
Όπως για παράδειγμα, την Τουρκία, η οποία εδώ και χρόνια αναζητά τρόπους για να παρακάμψει το πολιτικό πλαίσιο λήψης ομόφωνων αποφάσεων των «27» και συνάμα το βέτο της Κυπριακής Δημοκρατίας, προκειμένου να προωθήσει 14 διαπραγματευτικά κεφάλαια τα οποία έχουν παγώσει λόγω ανεκπλήρωτων κυπρογενών υποχρεώσεων.
Η αρμόδια επίτροπος Διεύρυνσης, Μάρτα Κος, επιβεβαίωσε τις προθέσεις της Κομισιόν για μια τεχνοκρατική διαδικασία προώθησης των διαπραγματευτικών κεφαλαίων της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, χωρίς επίσημη πολιτική απόφαση των 27 κρατών-μελών. Ανέφερε ότι η Κομισιόν προσβλέπει στην εξασφάλιση των απαραίτητων όρων εντολής, κάτι όμως που επίσης θα πρέπει να τύχει της έγκρισης των «27». Και κατά συνέπεια, δεν μπορεί να θεωρείται εύκολο εγχείρημα.
Κοινοτικοί κύκλοι έλεγαν πάντως στην «Κ» ότι η εν λόγω ιδέα της Κομισιόν, για μια «άτυπη παράκαμψη του βέτο» των κρατών-μελών, συγκεντρώνει μεγαλύτερες πιθανότητες αποδοχής από την πρόταση που είχε υποβάλει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα. Ο κ. Κόστα είχε εισηγηθεί την «κατάργηση» του δικαιώματος βέτο των «27» και την υποκατάσταση της λήψης ομόφωνων αποφάσεων με ένα σύστημα ενισχυμένης ειδικής πλειοψηφίας για το άνοιγμα των θεματικών διαπραγματευτικών κεφαλαίων. Κάτι που ευνοούν η Γερμανία και μεγάλη ομάδα κρατών-μελών, αλλά απορρίπτουν αρκετά άλλα κράτη της Ε.Ε., περιλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας, για ευνόητους λόγους.
Η «νέα μεθοδολογία»
Όπως εξήγησε στην «Κ» πηγή της Ε.Ε., η Κομισιόν προσδοκά ότι με βάση τη «νέα μεθοδολογία» που προωθούν οι Βρυξέλλες, οι 6 θεματικές ενότητες που περιλαμβάνουν συνολικά 35 διαπραγματευτικά κεφάλαια, θα μπορούν να τυγχάνουν διαπραγμάτευσης σε «τεχνοκρατικό επίπεδο» από την Ουκρανία και τη Μολδαβία, χωρίς να έχει ληφθεί πολιτική απόφαση, σε επίπεδο διακυβερνητικής διάσκεψης από τα κράτη-μέλη, για επίσημο άνοιγμα των διαπραγματευτικών κεφαλαίων. Άρα, η ενταξιακή διαδικασία και η εναρμόνιση των δύο χωρών με το κεκτημένο, θα προωθείται μεν ουσιαστικά σε όλο της το εύρος, αλλά όχι και τυπικά, καθώς θα απαιτείται ομόφωνη απόφαση των «27», τόσο για το άνοιγμα όσο και για το κλείσιμο της διαπραγμάτευσης.
Το στίγμα των προθέσεων της Κομισιόν, αντανακλάται και μέσα από τις τοποθετήσεις της επιτρόπου Μάρτα Κος, η οποία αν και απέφυγε να γίνει απολύτως συγκεκριμένη, εντούτοις κατέθεσε τη γραμμή σκέψης της Κομισιόν, μιλώντας στην Επιτροπή Εξωτερικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (αρχές Νοεμβρίου). Απαντώντας σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ, Γιώργου Γεωργίου, η επίτροπος Διεύρυνσης, ήταν αρκούντως αποκαλυπτική. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι: «Εάν θέλουμε να προχωρήσουμε (σ.σ. στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Ουκρανίας και της Μολδαβίας), πρέπει να σκεφτούμε, κατά πόσον είναι πραγματικά απαραίτητο, σε όλα αυτά τα 150 βήματα που απαιτούνται, σε όλη την πορεία της ενταξιακής διαδικασίας, να λαμβάνουμε αποφάσεις με ομοφωνία». Σημείωσε μεν ότι η ίδια υποστηρίζει ότι «πρέπει να μείνουμε προσκολλημένοι στην ομοφωνία, κατά την παραχώρηση του καθεστώτος (σ.σ. μιας υποψήφιας χώρας – δηλαδή κατά την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων) και κατά την ολοκλήρωση (σ.σ. της ενταξιακής διαδικασίας)». Αλλά, εν συνεχεία, διερωτήθηκε, εάν αυτή η διαδικασία, πρέπει να απαιτείται «για να στείλουμε μια απλή επιστολή». Και σημείωσε ότι «μια από τις λύσεις που θα μπορούσαν να διευκολύνουν το άνοιγμα της πρώτης θεματικής ή όλων των θεματικών (clusters) για την Ουκρανία και τη Μολδαβία, θα ήταν να λάβουμε ως Κομισιόν, όρους εντολής από το Συμβούλιο, ότι μπορούμε να προχωρήσουμε στο τεχνοκρατικό επίπεδο (working level). Ελπίζω ότι μπορούμε μαζί με την προεδρία να φτάσουμε σε αυτή τη συμφωνία, σε τεχνοκρατικό επίπεδο, να μπορούμε να προχωρούμε θεματική με θεματική και όταν όλες οι προϋποθέσεις θα εκπληρωθούν, τότε θα ανοίγουν και επισήμως», τα διαπραγματευτικά κεφάλαια, επεσήμανε η επίτροπος Διεύρυνσης Μάρτα Κος.
Στάση αναμονής από Άγκυρα
Η κινητοποίηση της Κομισιόν προκειμένου να παρακάμψει (χωρίς βεβαίως να καταργεί) τη λήψη ομόφωνων αποφάσεων των «27» για την προώθηση των θεματικών των διαπραγματευτικών κεφαλαίων της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, παρακολουθείται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το ΥΠΕΞ της Τουρκίας. Πηγή στην έδρα της Ε.Ε. ανέφερε ότι η Άγκυρα ζήτησε ενημέρωση γύρω από τις προθέσεις της Κομισιόν, θεωρώντας ότι μια ενδεχόμενη προώθηση των διαπραγματευτικών κεφαλαίων της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, σε τεχνοκρατικό επίπεδο, χωρίς προηγούμενη πολιτική απόφαση για επίσημο άνοιγμά τους από τα 27 κράτη-μέλη, θα μπορούσε να τύχει ανάλογης εφαρμογής και στην περίπτωση της Τουρκίας. Ώστε να παρακαμφθεί και προς όφελος της Τουρκίας η απαραίτητη ομόφωνη πολιτική απόφαση των «27», για άνοιγμα διαπραγματευτικών κεφαλαίων. Υπενθυμίζεται ότι 8 διαπραγματευτικά κεφάλαια της Τουρκίας έχουν παγώσει με ευρωπαϊκή ομόφωνη απόφαση (2006) και άλλα 6 διαπραγματευτικά κεφάλαια της χώρας, με μονομερή απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας (2009), καθώς μεταξύ άλλων, η Άγκυρα δεν εξομαλύνει τις σχέσεις της με τη Λευκωσία και δεν ανοίγει τα λιμάνια της προς την Κυπριακή Δημοκρατία, αποκλίνοντας από τις κυπρογενείς υποχρεώσεις που έχει αναλάβει έναντι της Ε.Ε.
