Του Γιάννη Ιωάννου
To κατώφλι του Προεδρικού πέρασε το πρωί της Δευτέρας η δεκαμελής αντιπροσωπεία της ομοσπονδιακής υπηρεσίας των ΗΠΑ Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives (γνωστής απλώς ως ATF) που κατόπιν προσκλήσεως του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, ήρθαν στην Κύπρο για τη διερεύνηση της φονικής πυρκαγιάς του περασμένου Ιουλίου στην ορεινή Λεμεσό. Η αντιπροσωπεία των ειδικών από τις ΗΠΑ ενημέρωσε την κυβέρνηση για τα προκαταρκτικά ευρήματα της έρευνας, επί του πεδίου, που διεξήγαγε σε διάστημα δύο εβδομάδων και στις αρχές Σεπτεμβρίου αναμένεται να καταθέσει αναλυτική, πολυσέλιδη, έκθεση γεγονότων για τα όσα συνέβησαν μετά τις 23 Ιουλίου, που οδήγησαν στον θάνατο δύο πολιτών καθώς και σε μεγάλη έκταση καμένης δασικής γης. Η διερεύνηση των Αμερικανών υπό την ATF θεωρείται από συνομιλητές της «Κ» καθοριστική για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων εκ μέρους του Προέδρου Χριστοδουλίδη (σε σχέση με τις πυρκαγιές αλλά και σε πολιτικό επίπεδο για παραιτήσεις υπευθύνων) ενώ γίνεται κι αντικείμενο κριτικής από την Αντιπολίτευση – σε σχέση με το πώς η πυρκαγιά στάθηκε αφορμή για μια συνεχιζόμενη πολιτική κρίση, λόγω και των προαναγγελιών της κυβέρνησης, περί ετοιμότητας, την περασμένη Άνοιξη.
Τι εντόπισαν
Οι εμπειρογνώμονες της ATF, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ», φαίνεται να έχουν σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα τόσο για το ακριβές σημείο έναρξης της πυρκαγιάς όσο και για το αίτιο πρόκλησής της. Επί τούτου ενημέρωσαν αναλυτικά τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη στο de-briefing της περασμένης Δευτέρας και πιο συγκεκριμένα για:
To «σημείο-μηδέν» της πυρκαγιάς, ήτοι το ακριβές σημείο γεωγραφικά (με γεωεντοπισμό) από όπου ξεκίνησε η πρώτη εστία της πυρκαγιάς.
Το αίτιο πρόκλησής της. Και πιο συγκεκριμένα αν αυτό συνδέεται με δομικά εύφλεκτα υλικά όπως αυτά εμφανίζονται π.χ. σε παράνομους χώρους μη-υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (σκυβαλότοπους).
Η ΑΤF ενημέρωσε την κυβέρνηση τόσο για τη μεθοδολογία που ακολούθησε ως προς την έρευνά της και επιπλέον οι Αμερικανοί αξιωματούχοι φαίνεται να είναι βέβαιοι πως υπήρξε μια εστία φωτιάς που ακολούθως επεκτάθηκε σε μέτωπο/α και όχι πολλαπλές εστίες. Η ATF ενημέρωσε τέλος το Προεδρικό για την ακριβή ημερομηνία παράδοσης του τελικού της πορίσματος –σε χρόνο δύο εβδομάδων– με αυτό να αναμένεται στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Πώς δούλεψαν
Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ», οι εμπειρογνώμονες της ATF κινήθηκαν μεθοδολογικά σε τρεις κατευθύνσεις ως προς την έρευνά τους:
Τεχνική στοιχειοθέτηση των δομικών αιτίων πρόκλησης της πυρκαγιάς και εντοπισμού του ακριβούς σημείου εκκίνησής της. Αυτό κατέστη εφικτό με αναπαραστάσεις, 3D αποτυπώσεις, χρήση φωτογραμμετρίας και forensic, επί του πεδίου, ελέγχους.
Αναπαράσταση του χρονολογίου πρόκλησής της και κατεύθυνσης της πυρκαγιάς, σε μέτωπο/α φωτιάς (πορεία πυρόσφαιρας, περιοχή αποτελεσματικού ή μη ελέγχου από τη δασοπυρόσβεση, κοκ).
Συγκέντρωση και αξιολόγηση όλου του αρχειακού, πρωτογενούς, υλικού μαρτυριών τόσο από τις εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες όσο κι από αυτόπτες μάρτυρες – συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών που ενεργούσαν σε ρόλο πυρόσβεσης, πτυχή που συνδέεται με την εξαγωγή συμπερασμάτων αναφορικά με τη διαχείριση της κρίσης, τις εκκενώσεις, την απόδοση των πρώτων-ανταποκριτών καθώς και τον συντονισμό, σε επίπεδο κρατικών υπηρεσιών, διαφορετικών δρώντων.
Η ATF μάλιστα δείχνει να έχει ξεκαθαρίσει πως όλο αυτό ξεκίνησε από μία εστία, ενώ έχουν σημειωθεί και τα λάθη και οι παραλείψεις σε επίπεδο κρατικών χωρητικοτήτων. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η ATF στα πλαίσια διμερών συνεργασιών με κράτη-εταίρους των ΗΠΑ που απευθύνονται σε αυτήν για τη συνδρομή know-how σε διερευνήσεις πυρκαγιών δίνει πάντα στη δημοσιότητα τις έρευνές της, με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Κωνσταντίνο Λετυμπιώτη, να αναφέρει σε συνέντευξη προς τα ΜΜΕ πως αυτή είναι και η πρόθεση της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη – εφόσον δεν υπάρχουν προσωπικά δεδομένα.
Η πολιτική προέκταση
Το όλο θέμα της εμπλοκής της ATF στη διερεύνηση μιας τραγωδίας που πλήττει την ήδη υπό πίεση κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, έχοντας μετατραπεί μάλιστα σε μια διαρκή πολιτική κρίση, δείχνει να έχει πολλαπλές, πολιτικά, αναγνώσεις. Στο πρώτο επίπεδο η απεύθυνση στην ATF έχει προαναγγελθεί –όπως και με άλλες διερευνήσεις ξένων υπηρεσιών– ως μέτρο αξιολόγησης για τη λήψη αποφάσεων και την προώθηση δομικών αλλαγών. Πηγές της «Κ» μάλιστα αναφέρουν πως στη βάση του πορίσματος μιας κορυφαίας ομοσπονδιακής υπηρεσίας των ΗΠΑ θα παρθούν και πολιτικές αποφάσεις για τυχόν ευθύνες πολιτικού και διοικητικού προσωπικού, με προεκτάσεις που φτάνουν μέχρι το επίπεδο των παραιτήσεων υπουργών και του ανασχηματισμού, αυτό το Φθινόπωρο. Στον αντίποδα, υπάρχουν και οι φωνές κριτικής που κάνουν λόγο για εμπλοκή της ATF, κατόπιν πρόσκλησης του Προέδρου, ως αντικείμενο πολιτικής διαχείρισης της κρίσης που ξέσπασε εξαιτίας των αστοχιών της κυβέρνησης στο πεδίο της διαχείρισης της καταστροφικής πυρκαγιάς – που ήδη από κάποιους ανεξάρτητους παρατηρητές τοποθετείται στην κορυφή, για το τρέχον έτος, των εποχικών πυρκαγιών στην Ευρώπη, ως προς τα καταστροφικά αποτελέσματα.
Τι αναφέρει η κυβέρνηση
Σύμφωνα με όσα ανέφερε η κυβέρνηση, διά του κυβερνητικού εκπροσώπου, Κωνσταντίνου Λετυμπιώτη, την περασμένη Δευτέρα, το αναλυτικό πόρισμα θα τεθεί ενώπιον του Προέδρου για αξιολόγηση και λήψη σχετικών αποφάσεων. Ερωτηθείς, πιο συγκεκριμένα, ο κ. Λετυμπιώτης αν οι εμπειρογνώμονες έχουν αναφερθεί στην Κύπρο, και στο αν υστερεί κάπου, ο εκπρόσωπος είπε ότι αυτό θα είναι το επόμενο στάδιο, «αλλά και στη βάση αυτών των ευρημάτων θα μπορεί να γίνει μία ενδελεχής αξιολόγηση όλων όσων έγιναν εκείνη την ημέρα, όλων όσων έχουμε στη διάθεσή μας ως Δημοκρατία και λαμβάνοντας υπόψη και των συνθηκών αλλά και των προκλήσεων που, λόγω των κλιματικών συνθηκών θα πρέπει ως και Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και Κυπριακή Δημοκρατία να αξιολογήσουμε και να αξιοποιήσουμε στο έπακρο». Σε ερώτηση αν το επόμενο στάδιο περιλαμβάνει και αξιολόγηση της διαχείρισης και αν θα έρθει κι άλλο κλιμάκιο, ο κ. Λετυμπιώτης είπε «να αναμένουμε πρώτα την επίσημη έκθεση». Σημείωσε ότι, τα ευρήματα της επίσημης έκθεσης και από αυτά που μέχρι σήμερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ακούσει, «αυτά τα οποία έχουν εντοπίσει, αλλά και η επάρκεια και αυτών των οποίων έχουν λεχθεί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θα αποτελέσει μια πολύ καλή βάση αξιολόγησης για τα επόμενά μας βήματα». Πρόσθεσε ότι βάσει της έκθεσης θα υπάρξουν ανακοινώσεις, «αφού μελετηθεί, για τα επόμενά μας βήματα».
Ερωτηθείς αν η έκθεση θα δοθεί στη δημοσιότητα, ο εκπρόσωπος είπε ότι «αυτή είναι η πρόθεση του Προέδρου της Δημοκρατίας, βεβαίως, αφού εξεταστεί αν δεν περιέχονται προσωπικά δεδομένα. Αλλά, βεβαίως, όπως έγινε και στις προηγούμενες εκθέσεις, θα δοθεί στη δημοσιότητα».
