Ο Χρ. Τσιαήλης κατορθώνει να μας περάσει από το μύθο στο μέλλον

Του ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

Χρίστος Ρ. Τσιαήλης,

Ψωμί, Διηγήματα, σελ. 128

εκδ. Γκοβόστης 2017

Επιλέγω να γράψω μια κριτική άποψη για το βιβλίο Ψωμί για πολλούς και διάφορους λόγους. Ο Χρίστος Τσιαήλης γράφει ανετότατα, σε άριστα ελληνικά, κι αυτό είναι μεγάλο κέρδος για τη γλώσσα. Δεύτερον διαλέγει θέματα πολύ μοντέρνα, παράξενα, ασυνήθιστα και όμως τόσο μέσα στην καθημερινή μας ζωή. Τρίτον αναλύει, διεισδύει στα θέματά του που δείχνει να τα κατέχει και στις λεπτομέρειές τους. Τέταρτον, το συμβολικό των νοημάτων είναι σημαντικό, αφήνει υπονοούμενα με ελάχιστες λέξεις, που επαναφέρουν στο πρόβλημα του τόπου μας, στα παγκόσμια προβλήματα, περισσότερο όμως ασχολείται σε πλάτος και βάθος με το μέγιστο θέμα της ελευθερίας του σύγχρονου ανθρώπου και των τρόπων αλλοτρίωσής του. Χαίρομαι. Αυτά για «ΤΟ ΜΟΛΥΒΙ», το πρώτο διήγημα από το Ψωμί.

ΦΡΟΥΤΟ

Μέσα σε λίγες σελίδες ο συγγραφέας κατορθώνει να μας περάσει από το μύθο στην ιστορία και στη σύγχρονη πραγματικότητα κι ακόμα να μας μεταφέρει στο μέλλον μέσα από πρόσωπα στενά του, παιδικές μνήμες και επιστημονικές ση μάνσ εις. Γραφή αγωνιώδης, αγχωτική, φορέας σύγχρονων θεωριών και προβλημάτων.

Η ΣΙΔΗΡΟΓΡΟΘΙΑ

Η σύλληψη σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων βίας και ομαδικής παράκρουσης, η ζωντανή αφήγηση και περιγραφή, μια δυνατή γραφή, παρουσιάζει μπροστά μας σκηνές -όσο κι αν είναι φανταστικές- σαν πραγματικές. Το παρελθόν αποκαλύπτεται στο παρόν, ενώ η επιβολή της τάξης με ποικίλους τρόπους θέτει σε αυστηρά πλαίσια γραφή και ζωή.

ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕΣ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ

Ο Χρίστος Τσιαήλης γράφει παράξενα διηγ ήματα, άλλα με επιστημονική φαντασία, άλλα με ψυχολογικές αφορμήσεις ή και ψυχιατρικές σελίδες σχιζοφρένειας. Τα καταφέρνει όμως, γιατί θυμίζουν συνεχώς σελίδες της ζωής του τόπου μας ή σύγχρονα προβλήματα. Στη βάση τους βρίσκουμε το θέμα της ελευθερίας στις πολυποίκιλες μορφές της: απωθήσεις, απαγορεύσεις και επιπτώσεις τους, το συνειδητό και το ασυνείδητο. Όσος βρίσκεται ο αναγνώστης εκτός κλίματος του κειμένου, άλλος τόσος βρίσκεται εντός, άρα ο συγγραφέας του διανοίγει νέες προοπτικές και οδούς στη θέαση και εξήγηση του κόσμου κα ι τω΍ ανθρώπων.

ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΒΡΑΧΙΟΛΙ

Η σύγχρονη τρομοκρατία και η τυφλή υπακοή στην προστάζουσα αρχή που γίνεται μια υποσυνείδητη φωνή που αφαιρεί κάθε ελευθερία ή πρωτοβουλία από το πειθήνιο όργανο, η στενή παρακολούθηση του σύγχρονου ανθρώπου από μηχανικά γνωστά ή άγνωστα μέσα, ο σύγχρονος κόσμος της εμπορευματοποίησης του αθλητισμού και των σκευασμάτων ή αθλητικών ειδών μεθοδεύουν την ατμόσφαιρα με τόπο, χρόνο και ανθρώπους, ιδιαίτερα όμως τον γνωστό από προηγούμενα διηγήματα πρωταγωνιστή με το ξενικό όνομα και ύ ην έ κνομη δράση. Οι σπόνδυλοι την διηγημάτων αρθρούνται.

Ο ΠΙΘΟΣ, Ο ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΙΘΟΣ

Η πνευματική πορεία ενός ανθρώπου που αρχίζει από το μύθο δίνεται μεταφορικά και ποιητικά σε μια αλληγορική γραφή, πλούσια και ρέουσα. Οι επιδράσεις του μύθου διαφόρων ειδών και προελεύσεων καθαίρονται διά της λογικής, όμως ο άνθρωπος στεγνώνει, στενεύει. Η παρακολούθηση της οδού προς τη συνείδηση με μοντέρνο τρόπο δεν ξενίζει, αντίθετα ωθεί προς το θαυμασμό προς τον λογοτέχνη που σκέφτεται και γράφει με ένα εντελώς πρωτότυπ΍ τρό πο, βαθύ και ξένο στο σύνηθες.

ΤΟ ΓΥΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΜΑΓΝΗΤΗ

Ο διηγηματογράφος υφαίνει την ιστορία του με πολλή φαντασία ανάμεικτη με την πραγματικότητα ή όπως λέει η τραγωδία «κατά το εικός». Μπορούν δηλαδή κάλλιστα να είναι πραγματικά όσα αναφέρονται, η τέχνη όμως τα τοποθετεί σε άλλη διάσταση, του μύθου που ξετυλίγεται στο άγνωστο για τον αναγνώστη. Καταστάσεις ανθρώπινες, οπτικές γωνίες πολλές, αλλαγές στα πρόσωπα που αφηγούνται, τέχνη και τεχνίτης ο Χρίστος Τσιαήλης. Η κινηματογραφική του ταινία εγγράφετ αι εντός μας.

 ΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΣΤΟ ΑΛΕΥΡΙ

Ο δάσκαλος και η τέχνη του δεν αφήνουν εύκολα τον συγγραφέα, όπως δεν του απολείπουν τα σύγχρονα προβλήματα της προσφυγιάς, της τρομοκρατίας, η αποξένωση από τις αρχές ή η προσπάθεια αποκατάστασής τους στο σύγχρονο κόσμο. Μεταφορικά, αλληγορικά, προσωποποιημένα, ο προβληματισμός κεντρίζει και οι θέσεις και αρχές του διηγηματογράφου προβάλλουν και προβάλλονται.

 ΨΩΜΙ

Η αποξένωση του εργάτη από τα δημιουργήματά του, η παραγωγή και ο άγνωστος καταναλωτής, η δ ιδακ τορική εξουσία και η άγνοια των εξουσιαζομένων, η απαίτηση για αύξηση της παραγωγής με κάθε τρόπο, το αχόρταγο των ανθρώπων και η μετακίνηση πληθυσμών, η επανάληψη των ιδίων κινήσεων στη βιομηχανία, μια πληθώρα κοινωνικών προβλημάτων μπαίνουν στο περιθώριο μπροστά στο μεγάλο πόνο για το χαμό των ανθρώπων από τρομοκρατικές ενέργειες. Η αδυναμία του ανθρώπου να ελέγξει τον πόνο ή η βύθισή του σ’ αυτόν τον οδηγούν στην ψυχική κατάρρευση και στην εξουθένωση. Σημασία όμως έχει στο λογοτέχνημα το πώς χειρίζεται ο λογοτέχνης τον μύθο, πώύ παρ ασύρει τον αναγνώστη στη δίνη της ψυχής, οι τεχνικές της ενσυναίσθησης που μεταβάλλουν τον αναγνώστη από παρατηρητή σε ήρωα του διηγήματος καθώς συνειδητοποιεί και ανακαλύπτει τα ανεξερεύνητα βάθη.

ΤΟ ΦΙΛΤΡΟ

Δεν έχει σημασία ο μύθος, αν και πολύ πρωτότυπος, ένα πείραμα επιστημονικό, το αποτέλεσμα όμως του οποίου είναι το γράψιμο από μερικούς που έλαβαν μέρος σ’ αυτό, τόπος, χρόνος, η προσωπική γραφή, οι διαφορετικές προσωπικές γραφές, ένα πολυπρόσωπο άρα διήγημα, ποικίλης έκφρασης, που το δένει το κοινό πρόβλημα του θανάτου, όπως και με τα άλλα διηγήματα.

Είναι μερικοί συγγραφείς που αρχίζουν και τελειώνουν την πορεία τους συνεχίζοντας μια ομοιόμορφη γραμμή χωρίς πρόοδο ή οπισθοδρόμηση, είχαν εξαρχής τη σφραγίδα τους, ο Χρίστος Τσιαήλης όμως ανήκει στην κατηγορία των αενάως πειραματιζόμενων, των εφευρετών διαφόρων τύπων έκφρασης που εμπλουτίζουν όχι μόνο εαυτούς αλλά και τους μελετητές του έργου τους. Θέματα ποικίλα, κοινωνικά, επιστημονικά, τόσο καθημερινά αλλά και τόσο δυσπρόσιτα σε πολλούς, ο συγγραφέας τα χειρίζεται ως γνώστης πολλών, με εκφραστικούς τρόπους και γραφές ποικίλες, θαυμαστές, αυτά αποκόμισα από τη συλλογή διηγημάτων του Χρίστου Τσιαήλη Ψωμί.