Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Ο πολιτισμός δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ελευθερία και εξελίσσεται μέσα από τον διάλογο και την πολυφωνία» λέει η υφυπουργός Πολιτισμού κα Λίνα Κασσιανίδου, σχετικά με το ζήτημα της λογοκρισίας, που συζητήθηκε έντονα το προηγούμενο διάστημα με αφορμή τον κατάλογο της κυπριακής συμμετοχής στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής. Για το αν η κα Κασσιανίδου σκέφτηκε την παραίτηση μετά από όσα συνέβησαν με τον κατάλογο της Μπιενάλε απαντά πως όσο εξακολουθεί να έχει την εμπιστοσύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας, οφείλει να συνεχίσει να εργάζεται εντατικά, με διαφάνεια και συνέπεια για την ενίσχυση της πολιτιστικής ζωής της χώρας. Σχετικά με τα μεγάλα έργα για τον πολιτισμό λέει πως αυτή την περίοδο, το υφυπουργείο Πολιτισμού εργάζεται εντατικά για μια σειρά από μεγάλα έργα πολιτιστικής υποδομής που θα σηματοδοτήσουν μια νέα εποχή για τον πολιτισμό στην Κύπρο. Η υφυπουργός Πολιτισμού αναφέρει επίσης πως για το νομοσχέδιο για το καθεστώς του Καλλιτέχνη ετοιμάζουν έναν νέο κύκλο διαβουλεύσεων, τον οποίο θα ανακοινώσουν σύντομα, ξεκινώντας με τη δημιουργία ομάδων εργασίας με εκπροσώπους από όλους τους τομείς των τεχνών, από οργανωμένους φορείς, αλλά και από τα αρμόδια Υπουργεία.
–Υπάρχουν καταγγελίες για αδιαφανείς διαδικασίες (Προεδρία Ε.Ε., Φεστιβάλ Κύπρια κ.ά.). Πώς απαντάτε;
–Θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό να αποσαφηνιστεί ότι όλες οι διαδικασίες που αφορούν τη λειτουργία του Υφυπουργείου Πολιτισμού και ειδικότερα του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού, διέπονται από απόλυτη διαφάνεια, θεσμικό έλεγχο και συλλογικότητα στη λήψη αποφάσεων. Κάθε πρόγραμμα ή καλλιτεχνική δράση, είτε αφορά τη διοργάνωση του Φεστιβάλ «Κύπρια», είτε εκδηλώσεις που εντάσσονται στο πολιτιστικό πρόγραμμα της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. 2026, υλοποιείται με βάση εγκεκριμένους κανονισμούς, κριτήρια αξιολόγησης και επιτροπές που απαρτίζονται από άτομα με σχετικά προσόντα και πείρα. Οι διαδικασίες αυτές πραγματοποιούνται με την τήρηση πρακτικών, ενώ οι αποφάσεις εγκρίνονται θεσμικά από την αρμόδια διεύθυνση και, όπου απαιτείται, από το Υπουργικό Συμβούλιο. Οι διαφανείς διαδικασίες αποτέλεσαν εξαρχής πρωταρχικό μου μέλημα και γι’ αυτό και επέμεινα συστηματικά στη δημοσιοποίηση όλων των φορέων και προσώπων που λαμβάνουν χορηγίες από το Υφυπουργείο, ώστε οι σχετικές πληροφορίες να αναρτώνται άμεσα στην επίσημη ιστοσελίδα του Υφυπουργείου, αλλά και στον τύπο. Παράλληλα, κρίθηκε απαραίτητο να ανανεώνονται περιοδικά οι αξιολογητές και τα μέλη των Επιτροπών Αξιολόγησης, ιδίως σε σχέση με τα χορηγικά προγράμματα, με στόχο τη διαφάνεια και την αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων. Θα ήθελα επίσης να υπογραμμίσω ότι, όπου κατέστη δυνατόν, η επιλογή των μελών των επιτροπών πραγματοποιήθηκε μέσω ανοικτής πρόσκλησης και υποβολής ενδιαφέροντος.
–Στη δημόσια σφαίρα έχει τεθεί επίσης το ζήτημα λογοκρισίας από πλευράς του υφυπουργείου Πολιτισμού. Πώς σχολιάζετε; Μετά από όσα συνέβησαν με τον κατάλογο της Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής, σκεφτήκατε την παραίτηση;
–Ο πολιτισμός δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ελευθερία και εξελίσσεται μέσα από τον διάλογο και την πολυφωνία. Το Υφυπουργείο Πολιτισμού δεν ασκεί λογοκρισία, αντιθέτως, προασπίζεται το δικαίωμα της καλλιτεχνικής έκφρασης και το έχει αποδείξει εμπράκτως με τη στήριξη των πολλαπλών καλλιτεχνικών δράσεων τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Η υπόθεση που προέκυψε με την Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής δεν αφορούσε σε καλλιτεχνική παρέμβαση ή προσπάθεια ελέγχου περιεχομένου, αλλά σε διοικητικό ζήτημα τήρησης των διαδικασιών και θεσμικής ορθότητας. Επιπλέον, το Υφυπουργείο προχώρησε σε εσωτερική αξιολόγηση των διαδικασιών, ώστε να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά στο μέλλον και να ενισχυθούν οι μηχανισμοί εποπτείας και επικοινωνίας με τους φορείς.
Όσον αφορά το ερώτημά σας περί παραίτησης, θεωρώ ότι ο ρόλος μου είναι να παραμένω παρούσα, και όσο εξακολουθώ να έχω την εμπιστοσύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας, οφείλω να συνεχίσω να εργάζομαι εντατικά, με διαφάνεια και συνέπεια για την ενίσχυση της πολιτιστικής ζωής της χώρας.
Θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό να αποσαφηνιστεί ότι όλες οι διαδικασίες που αφορούν τη λειτουργία του υφυπουργείου Πολιτισμού και ειδικότερα του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού, διέπονται από απόλυτη διαφάνεια, θεσμικό έλεγχο και συλλογικότητα στη λήψη αποφάσεων» λέει στην «Κ» η υφυπουργός Πολιτισμού Λίνα Κασσιανίδου.
Καθεστώς καλλιτέχνη και μεγάλα έργα
–Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το ζήτημα του καθεστώτος του καλλιτέχνη;
–Το ζήτημα του καθεστώτος του καλλιτέχνη είναι ένα από τα πλέον ουσιαστικά ζητήματα που απασχολούν την πολιτιστική πολιτική και το αντιμετωπίζουμε με τη δέουσα σοβαρότητα και ευθύνη. Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θέλουμε να προωθήσουμε, καθώς αφορά άμεσα την εργασιακή, κοινωνική και ασφαλιστική κατοχύρωση των ανθρώπων του πολιτισμού. Όπως γνωρίζετε, κατά τη διάρκεια της συζήτησης του σχετικού νομοσχεδίου στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή, διαφάνηκε η επιθυμία όλων των μερών- και ιδιαίτερα των ίδιων των καλλιτεχνικών φορέων- να συνεχιστούν οι διαβουλεύσεις, με στόχο τη βελτίωση των προνοιών του νομοσχεδίου πριν αυτό επανέλθει στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Άμεσα, το Υφυπουργείο Πολιτισμού απηύθυνε γραπτό αίτημα προς όλους τους συλλογικούς φορείς των καλλιτεχνών να υποβάλουν εκ νέου εισηγήσεις μέχρι τις 31 Μαΐου 2025, ώστε να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε έναν νέο, ουσιαστικό κύκλο διαβουλεύσεων. Οι εισηγήσεις που λάβαμε επικεντρώνονται κυρίως στη σχέση των καλλιτεχνών με το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και στην ανάγκη να εξευρεθούν δίκαιες και βιώσιμες λύσεις που να ανταποκρίνονται στη φύση της καλλιτεχνικής εργασίας, η οποία συχνά είναι ευέλικτη, εποχιακή ή πολυμορφική. Γι’ αυτό και είχαμε συνάντηση με τον Υπουργό Εργασίας και λειτουργούς της Υπηρεσίας Κοινωνικών Ασφαλίσεων και βέβαια με την Επίτροπο Νομοθεσίας, η οποία σε στενή συνεργασία με το Υφυπουργείο Πολιτισμού ετοίμασε το Νομοσχέδιο που καταθέσαμε στη Βουλή.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, ετοιμάζουμε ήδη έναν νέο κύκλο διαβουλεύσεων, τον οποίο θα ανακοινώσουμε σύντομα, και ξεκινώντας με τη δημιουργία ομάδων εργασίας με εκπροσώπους από όλους τους τομείς των τεχνών, από οργανωμένους φορείς, αλλά και από τα αρμόδια Υπουργεία. Θεωρούμε ότι μια τέτοια ρύθμιση πρέπει να είναι αποτέλεσμα συλλογικής επεξεργασίας, με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες κάθε καλλιτεχνικού κλάδου. Στόχος μας είναι να καταλήξουμε σε ένα πλαίσιο, λειτουργικό και εφαρμόσιμο, δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο που θα αναγνωρίζει τον ρόλο του καλλιτέχνη, θα ρυθμίζει τις σχέσεις του με την Πολιτεία και θα ενισχύει την επαγγελματική του υπόσταση.
–Πώς προχωράνε οι σχεδιασμοί για τα μεγάλα έργα υποδομής, όπως η Κυπριακή Βιβλιοθήκη, το Νέο Μουσείο;
–Αυτή την περίοδο, το υφυπουργείο Πολιτισμού εργάζεται εντατικά για μια σειρά από μεγάλα έργα πολιτιστικής υποδομής που θα σηματοδοτήσουν μια νέα εποχή για τον πολιτισμό στην Κύπρο. Ξεκινήσαμε με τον διορισμό συμβουλευτικής επιτροπής για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη, η οποία έχει ήδη ετοιμάσει το στρατηγικό σχέδιο που θα εγκριθεί εντός του μήνα από το Υπουργικό Συμβούλιο. Όσον αφορά την κτιριακή υποδομή της Κυπριακής Βιβλιοθήκης, εργαζόμαστε παράλληλα σε δύο άξονες - ένα μεσοπρόθεσμο και ένα μακροπρόθεσμο. Ο μακροπρόθεσμος είναι προφανώς η ανέγερση του κτηρίου της Κυπριακής Βιβλιοθήκης. Ετοιμάστηκε και εγκρίθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης, Σημείωμα Έργου και αρχές του 2026 θα προκηρύξουμε διαγωνισμό για τη μελέτη βιωσιμότητας που απαιτεί το Υπουργείο Οικονομικών για κάθε νέο έργο υποδομής. Επειδή όμως υπάρχουν σοβαρά θέματα με τα υφιστάμενα κτήρια, μεταξύ των οποίων η έξωση της Κυπριακής Βιβλιοθήκης από το κτήριο της Φανερωμένης, όπου στεγάζεται το αναγνωστήριο, εργαζόμαστε εντατικά για μια μεσοπρόθεσμη λύση που είναι η μετακόμιση σε άλλο κτήριο. Οι διαδικασίες του δημοσίου είναι εξαιρετικά χρονοβόρες και παρόλο που ήλπιζα ότι θα είχαμε ήδη βρει το κτήριο αυτό, ακόμα δεν έχουν ευοδωθεί οι εντατικές προσπάθειες της Διοίκησης του Υφυπουργείου. Αλλά, σύντομα θα έχουμε λύση.
–Θα έχουμε μετά την προεδρία, Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης;
–Τώρα όσον αφορά την πινακοθήκη ενόψει της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2026, προγραμματίζουμε να εγκαινιάσουμε εκεί, στις αρχές του 2026, μια μεγάλη εικαστική έκθεση στη νέα Πινακοθήκη, συνοδευόμενη από παράλληλες δράσεις αφιερωμένες στη σύγχρονη κυπριακή τέχνη. Παράλληλα, έχει ήδη διοριστεί Συμβουλευτική Επιτροπή από το Υπουργικό Συμβούλιο, η οποία εργάζεται για τη δημιουργία του Μουσείου Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Το Μουσείο αυτό θα καλύψει ένα σημαντικό κενό στη σύγχρονη πολιτιστική υποδομή της Κύπρου, συνδέοντας τη χώρα μας με τις διεθνείς εξελίξεις στον χώρο της σύγχρονης τέχνης και ενισχύοντας την πολιτιστική της παρουσία στη Μεσόγειο και την Ευρώπη. Η Επιτροπή εργάζεται ήδη για την ετοιμασία Στρατηγικής Ανάπτυξης του Μουσείου Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης και για τη θεσμοθέτηση της νομικής υπόστασης του Μουσείου. Παράλληλα, καταβάλλονται προσπάθειες για την εξεύρεση κατάλληλου χώρου στέγασης, ο οποίος να ανταποκρίνεται στις λειτουργικές και εκθεσιακές ανάγκες ενός σύγχρονου μουσείου ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Σημαντικό είναι να αναφέρω εδώ ότι έχουμε επίσης ξεκινήσει τη συστηματική ψηφιακή καταλογογράφηση της Κρατικής Συλλογής, κάτι που έλειπε. Για τον σκοπό αυτό, αιτηθήκαμε και κερδίσαμε χρηματοδότηση ύψους πέραν των 750,000 ευρώ από τα EAA and Norway Grants. Αυτή η χρηματοδότηση θα μας βοηθήσει να ψηφιοποιήσουμε πλήρως τη συλλογή μας. Επιπλέον, 750,000 ευρώ έχουν δοθεί στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος για τη συνέχιση της ψηφιοποίησης των συλλογών του Τμήματος Αρχαιοτήτων. Θεωρώ ότι τα έργα αυτά - η Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης και το υπό ίδρυση Μουσείο Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης μαζί με το Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου- αποτελούν τον πυρήνα της νέας πολιτιστικής υποδομής της Κύπρου, με στόχο να συνδέσουν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του πολιτισμού μας μέσα από ένα ενιαίο όραμα: την ανάδειξη της Κύπρου σε κόμβο πολιτισμού και σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Έχουμε ήδη κάνει πολλά, αλλά στοχεύουμε σε ακόμα περισσότερα. Για να πετύχουμε τους στόχους μας πρέπει να αντλήσουμε χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τον λόγο αυτό, επιδιώκουμε την ένταξη του πολιτισμού στο επόμενο Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Συνοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας για άντληση πόρων από ευρωπαϊκά ταμεία.
–Πώς θα χαρακτηρίζατε τη συνεργασία του υφυπουργείου με φορείς όπως τον ΘΟΚ και το ΙΣΟΚ; Κυρίως για τα ζητήματα της εποπτείας για το δεύτερο και την πλήρωση της θέσης του διευθυντή και για τον στρατηγικό σχεδιασμό για το πρώτο…
–Η θεσμική συνεργασία του υφυπουργείου Πολιτισμού με όλους τους εποπτευόμενους οργανισμούς, και ειδικότερα με τον ΘΟΚ και την ΙΣΟΚ είναι διαρκής και γόνιμη. Στόχος μας είναι να υπάρχει συνέργεια, όχι παρεμβατικότητα και να ενισχύουμε τον ρόλο των φορέων αυτών ως αυτόνομων πολιτιστικών οργανισμών που λειτουργούν στο πλαίσιο της δημόσιας πολιτικής για τον πολιτισμό. Οι αποφάσεις εξάλλου λαμβάνονται από τα Διοικητικά τους Συμβούλια. Σε ό,τι αφορά τον ΘΟΚ, υπάρχει στενή συνεργασία για τη διαμόρφωση του νέου στρατηγικού σχεδιασμού του οργανισμού, ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες ενός κρατικού θεάτρου. Έχει εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο το σχέδιο υπηρεσίας του διευθυντή του ΘΟΚ, το οποίο ελπίζουμε να εγκριθεί σύντομα από τη Βουλή. Με τον διορισμό διευθυντή, θα ανοίξει μια νέα εποχή για τον ΘΟΚ. Αναφορικά με το ΙΣΟΚ, έχει ήδη εγκριθεί το στρατηγικό σχέδιο και πρόσφατα έχουν προκηρυχθεί οι θέσεις του καλλιτεχνικού διευθυντή και η θέση του διοικητικού διευθυντή.
–Πρόσφατα παρουσιάσατε την πλατφόρμα «Let's Culture». Ποια είναι τα οφέλη της για την καλλιτεχνική κοινότητα;
–Η δημιουργία και λειτουργία της πλατφόρμας «Let’s Culture» αποτελεί για εμάς ένα πολύ σημαντικό βήμα στον ψηφιακό μετασχηματισμό του πολιτισμού στην Κύπρο. Πρόκειται για ένα ψηφιακό εργαλείο εξωστρέφειας και διασύνδεσης που ενώνει όλο το πολιτιστικό οικοσύστημα: δημιουργούς, φορείς, οργανισμούς και κοινό. Μέσα από την πλατφόρμα, όλοι οι φορείς πολιτισμού έχουν πλέον τη δυνατότητα να προβάλλουν δωρεάν τις δράσεις και τις εκδηλώσεις τους, είτε πρόκειται για θέατρο, μουσική, κινηματογράφο, χορό, εικαστικά, λογοτεχνία, εκπαιδευτικά, αρχαιολογία, ιστορία κ.λπ. Από την άλλη πλευρά, οι πολίτες αποκτούν άμεση πρόσβαση σε ένα ενιαίο ημερολόγιο πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Η πλατφόρμα έχει τύχει εντυπωσιακής αποδοχής, αφού ήδη από τα τέλη Αυγούστου που τέθηκε σε λειτουργία, έχουν αναρτηθεί 276 πολιτιστικές δραστηριότητες από σχεδόν 169 διαφορετικούς φορείς. Προχωρούμε τώρα στη διεύρυνση της πλατφόρμας, ώστε να λειτουργεί σύντομα και στα αγγλικά.
–Είστε κοντά στο όραμα που έχετε για την πολιτιστική πραγματικότητα της χώρας;
–Νιώθω ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση του οράματος που θέσαμε εξαρχής: τη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και της προβολής της, καθώς και τη δημιουργία μιας πολιτιστικής πραγματικότητας που να στηρίζεται στη διαφάνεια και τη συμμετοχικότητα. Το Υφυπουργείο Πολιτισμού έχει πλέον αποκτήσει σαφή ταυτότητα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, εφαρμόζει στρατηγικό σχεδιασμό και λειτουργεί με πολιτικές που στηρίζονται σε τεκμηριωμένα δεδομένα, σε συνεργασία με τους ίδιους τους δημιουργούς και τους φορείς του πολιτισμού. Παράλληλα εργάζεται συστηματικά για την υλοποίηση των στόχων που έθεσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για τον πολιτισμό στο πρόγραμμα διακυβέρνησης. Το όραμά μου είναι ένας πολιτισμός συμμετοχικός και ζωντανός που διαχέεται σε όλη την κοινωνία εντός και εκτός Κύπρου. Οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται και αφορούν στήριξη των καλλιτεχνών και βελτίωση των υποδομών ή πολιτιστική εξωστρέφεια και ψηφιακό μετασχηματισμό, θέτουν τα θεμέλια για μια νέα εποχή, όπου ο πολιτισμός θα λειτουργεί ως κεντρικός πυλώνας της ανάπτυξης της κοινωνίας. Γνωρίζω ότι υπάρχουν πολλά ακόμη που μπορούν και πρέπει να γίνουν. Κυρίως να πείσουμε ότι ο πολιτισμός είναι αναπόσπαστο μέρος της βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά και της οικονομίας στην οποία προσφέρει ποικιλοτρόπως.
Ήδη έχει εγκριθεί ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού και το νέο οργανόγραμμα, ενώ τα νέα οργανογράμματα του Τμήματος Αρχαιοτήτων και της Υπηρεσίας Κυπριακής Χειροτεχνίας βρίσκονται υπό μελέτη, λέει η κα Κασσιανίδου.
Τέσσερις βασικοί πολιτιστικοί πυλώνες
«Μετά από δύο χρόνια στο υφυπουργείο Πολιτισμού έχουμε διανύσει μια πορεία σταθερής και ουσιαστικής προόδου»
Η υφυπουργός Πολιτισμού Λίνα Κασσιανίδου, με την ευκαιρία της συνέντευξής της στην «Κ» κάνει και απολογισμό για τα δύο χρόνια παρουσίας της στο τιμόνι του Υφυπουργείου. Η κα Κασσιανιδου σημειώνει πως μετά από δύο χρόνια στο υφυπουργείο Πολιτισμού, θεωρεί ότι έχουν διανύσει μια πορεία σταθερής και ουσιαστικής προόδου, έχοντας επικεντρωθεί σε τέσσερις βασικούς πυλώνες.
–Μετά από δύο χρόνια στο Υφυπουργείο Πολιτισμού, τι απολογισμό θα κάνατε; Πού πετύχατε και πού χρειάζεται ακόμα δουλειά;
–Μετά από δύο χρόνια στο Υφυπουργείο Πολιτισμού, μπορώ να πω ότι έχουμε διανύσει μια πορεία σταθερής και ουσιαστικής προόδου. Από την πρώτη στιγμή θέσαμε ως στόχο να οικοδομήσουμε στέρεες βάσεις για τη λειτουργία του νεοσύστατου Υφυπουργείου, διαμορφώνοντας τη στρατηγική του φυσιογνωμία και θέτοντας ξεκάθαρους άξονες πολιτικής. Βάσει του στρατηγικού μας σχεδιασμού, επικεντρωθήκαμε σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, την προώθηση της πολιτιστικής παιδείας, την ενίσχυση της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας και την ανάπτυξη της πολιτιστικής εξωστρέφειας της Κύπρου. Από το 2023 εστιάσαμε στην οργάνωση της δομής του Υφυπουργείου, ενισχύοντας με ανθρώπινο δυναμικό, αναπτύσσοντας την τεχνική υποδομή και σχεδιάζοντας νέα οργανογράμματα και στρατηγικά σχέδια για κάθε Τμήμα και Υπηρεσία. Ήδη έχει εγκριθεί ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού και το νέο οργανόγραμμα, ενώ τα νέα οργανογράμματα του Τμήματος Αρχαιοτήτων και της Υπηρεσίας Κυπριακής Χειροτεχνίας βρίσκονται υπό μελέτη. Πολύ σύντομα θα ενταχθεί στο Υφυπουργείο και το Κρατικό Αρχείο Κύπρου, κάτι που θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό βήμα για τη διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης και των αρχείων του τόπου μας.
Πολιτιστική Κληρονομιά –Αναβάθμιση της εμπειρίας των επισκεπτών και νέα έργα υποδομής
Το 2025 αποτελεί χρονιά-σταθμό για την αναβάθμιση των πολιτιστικών χώρων της Κύπρου. Στο Κυπριακό Μουσείο ολοκληρώνουμε εκτεταμένες εργασίες, για να αναδειχθεί η μοναδική συλλογή του κυπριακών αρχαιοτήτων με νέα μουσειογραφική μελέτη, ανακαινισμένες προθήκες, σύγχρονο φωτισμό και ενημερωτικό υλικό σε έξι γλώσσες. Στον Αρχαιολογικό Χώρο της Χρυσοπολίτισσας, στην Κάτω Πάφο, οι πεζογέφυρες συντηρούνται και ανακαινίζονται, ώστε το μνημείο, το οποίο παραμένει κλειστό από το 2017, να καταστεί ξανά επισκέψιμο. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο του 2026. Το Κούριο, ανακαινίζεται και εκσυγχρονίζεται. Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν τη συντήρηση όλων των στεγάστρων, την ανακαίνιση του κέντρου επισκεπτών και του πωλητηρίου, την ανέγερση νέων χώρων υγιεινής, καθώς και την αντικατάσταση και εκσυγχρονισμό των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων του αρχαίου θεάτρου. Έχουν επίσης ανακαινιστεί πλήρως τα καμαρίνια.
Μέχρι το τέλος του χρόνου θα ολοκληρωθούν τα έργα στην Πύλη Αμμοχώστου με στόχο να καταστεί επισκέψιμη τον Ιανουάριο του 2026, στην Καστελιώτισσα, και στην Οικία Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, η ενοποίηση τεσσάρων αρχαιολογικών χώρων στον Δήμο της Πόλης Χρυσοχούς και η ανάπλαση της Ιεράς Μονής Αγίου Ηρακλειδίου.
Το μεγαλύτερο έργο πολιτιστικής υποδομής είναι αναμφίβολα το Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου που θα αποτελέσει σημείο αναφοράς διεθνώς. Το Τμήμα Δημοσίων Έργων, που είναι υπεύθυνο για την ανέγερσή του, μας ενημερώνει τακτικά για την πρόοδο των οικοδομικών εργασιών, οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν το καλοκαίρι του 2027. Όταν το μουσείο ανοίξει, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν ένα σύγχρονο μουσείο με μια πλούσια και εμπλουτισμένη αρχαιολογική συλλογή που θα περιλαμβάνει και ευρήματα πρόσφατων ανασκαφών.
Έχουμε επίσης εργαστεί μεθοδικά ώστε οι χώροι μας να καταστούν προσβάσιμοι και ελκυστικοί για όλους, μέσα από στοχευμένα έργα αναβάθμισης και ψηφιακού εκσυγχρονισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η τοποθέτηση 80 ενημερωτικών πινακίδων με QR Codes σε πέντε σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους – Κούριο, Αμαθούντα, Παλαίπαφο, Νέα Πάφο και Τάφους των Βασιλέων – δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να αντλούν άμεσα πληροφορίες μέσα από το κινητό τους. Το έργο αυτό θα επεκταθεί σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους.
Επιπρόσθετα, η Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας ανακαίνισε πλήρως το πωλητήριο της Λευκωσίας που θα ανοίξει ξανά περί τα τέλη Οκτωβρίου 2025, ενώ προχωρά στην αναβάθμιση των εργαστηρίων κεραμικής, ψηφιδωτού και καλαθοπλεκτικής, της καφετέριας και του αίθριου. Έχει επίσης ανακαινιστεί το Θέατρο Παλλάς, το οποίο φιλοξενεί τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου (ΣΟΚ). Έργα συντήρησης τελούνται κάθε χρόνο και στις δύο πινακοθήκες (Majestic και ΣΠΕΛ), ενώ πέρσι ανακαινίστηκε πλήρως ο κήπος της Majestic, ο οποίος συστηματικά φιλοξενεί πολιτιστικά δρώμενα.
Ενίσχυση της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας
Τα τελευταία δύο χρόνια προχωρήσαμε σε ουσιαστική ενίσχυση της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας, αναβαθμίζοντας τα χορηγικά μας προγράμματα και αυξάνοντας σημαντικά τους διαθέσιμους πόρους. Συγκεκριμένα, από €5,65 εκατ. που δόθηκαν το 2023, και €6 εκατ. το 2024, το 2025 αναμένεται να δοθούν χορηγίες πέραν των €6,25. Τέλος, μέσα από ένα νέο χορηγικό πρόγραμμα που ξεκίνησε φέτος και θα τρέξει και τα επόμενα δύο χρόνια, δίνουμε τη δυνατότητα σε οργανισμούς και ιδιώτες να αναβαθμίσουν τεχνολογικά και ψηφιακά τις υποδομές τους, ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητά τους.
Μέσα από τη συζήτηση με τους ανθρώπους του πολιτισμού διαφάνηκε ότι απαιτείται στήριξη και σε νέους τομείς πολιτιστικής δημιουργίας. Έτσι, λοιπόν, για το 2026 ετοιμάζουμε νέα χορηγικά προγράμματα για κυπρολογικές εκδόσεις, για στήριξη της παραγωγής μουσικής, στήριξη νέων μουσικών, καθώς και για ενίσχυση των πολιτιστικών εκδηλώσεων των κατεχόμενων κοινοτήτων.
Ιδιαίτερα σημαντική καινοτομία αποτέλεσε η δημιουργία της ψηφιακής πλατφόρμας Grants4Arts, μέσω της οποίας οι αιτήσεις υποβάλλονται και αξιολογούνται ηλεκτρονικά. Η διαδικασία έγινε πιο διαφανής, πιο γρήγορη και πιο προσβάσιμη. Η εφαρμογή της εν λόγω πλατφόρμας έγινε κατόπιν αιτήματος των ίδιων των ενδιαφερομένων, και είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένη που ανταποκριθήκαμε άμεσα, επιλύοντας έτσι παράπονα και δυσκολίες που σχετίζονταν με γραφειοκρατία, καθυστερήσεις στην ενημέρωση και προβλήματα πληρωμών.
Πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΙ» και προοπτικές
Το Πρόγραμμα “Πολιτισμός ΙΙ” αποτέλεσε τον πυρήνα της έμπρακτης στήριξης του Υφυπουργείου Πολιτισμού για τη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία, αφού είναι μέσα από αυτό που στηρίζονται εκατοντάδες φορείς και καλλιτέχνες σε όλους τους τομείς: μουσική, θέατρο, χορός, εικαστικά, λογοτεχνία, κινηματογράφος και παραδοσιακός πολιτισμός. Κατά τα έτη 2024-2025 αυξήθηκε το ετήσιο συνολικό ποσό σε €2 εκατ., σε σχέση με τα προηγούμενα έτη που χορηγήθηκαν ποσά ύψους γύρω στο €1,5 εκατ. Το 2026 θα εφαρμοστεί το “Πολιτισμός ΙΙΙ”, ο σχεδιασμός του οποίου βασίστηκε στα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος ΑΤΛΑΣ – της μεγάλης έρευνας κοινού και δημιουργών πολιτισμού που κατέγραψε τις απόψεις, ανάγκες, κίνητρα και βαθμό ικανοποίησης επαγγελματιών και κοινού, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις πραγματικές ανάγκες του πολιτιστικού οικοσυστήματος.
Να σημειώσω εδώ ότι οι δράσεις που θα εγκριθούν και θα υλοποιηθούν εντός του πρώτου εξαμήνου του 2026, θα ενταχθούν στο επιτόπιο πολιτιστικό πρόγραμμα Κυπριακής Προεδρίας ΕΕ 2026.
Κινηματογράφος και εξωστρέφεια
Ο κυπριακός κινηματογράφος διανύει μια νέα δημιουργική εποχή. Αυξάνονται οι παραγωγές, οι διεθνείς συμπαραγωγές και οι συμμετοχές σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Μέχρι σήμερα, το Υφυπουργείο έχει αναπτύξει συνεργασίες με 31 διπλωματικές αποστολές, προβάλλοντας τις κυπριακές ταινίες σε διεθνή και ευρωπαϊκά φεστιβάλ και άλλες πολιτιστικές δράσεις, προβάλλοντας ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους Κυπρίων δημιουργών. Το 2026 αναμένεται να είναι χρονιά νέων κυκλοφοριών και πρεμιέρων κυπριακών ταινιών στην Κύπρο και το εξωτερικό.
Αξίζει να αναφέρω ότι φέτος, προχωρήσαμε σε πιλοτική εφαρμογή του Προγράμματος Στήριξης Μονοαιθουσιακών Κινηματογράφων, αποσκοπώντας στη διατήρηση και ενίσχυση του θεσμού του μονοαιθουσιακού κινηματογράφου, ο οποίος εστιάζει στην προβολή ευρωπαϊκού καλλιτεχνικού κινηματογράφου, συμπεριλαμβανομένου και του κυπριακού.
Πολιτιστική Παιδεία – «Παιδιά Πρεσβευτές Πολιτισμού»
Ιδιαίτερη χαρά μού δίνει η επιτυχία του προγράμματος «Σχολεία Πρεσβευτές Πολιτισμού – Παιδιά Πρεσβευτές Πολιτισμού» που ξεκίνησε πιλοτικά πέρσι και επεκτείνεται δυναμικά. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε ήδη σε 15 σχολεία Δημοτικής, Μέσης και Τεχνικής Εκπαίδευσης, στην πρώτη φάση, ενώ 55 επιπλέον σχολεία ανέπτυξαν καλλιτεχνικές συνεργασίες με δημιουργούς από όλες τις τέχνες. Φέτος, το πρόγραμμα επεκτείνεται σε 30 σχολεία, ενώ ο κατάλογος των «Πρεσβευτών Πολιτισμού» αριθμεί 165 δημιουργούς από όλους τους τομείς των τεχνών.
Κάρτα Πολιτισμού Νέων και Φιλαναγνωσία
Η Κάρτα Πολιτισμού Νέων αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα μας εγχειρήματά μας. Έχουν ήδη εγγραφεί πέραν των 9.000 νέων ηλικίας 18–21 ετών που με τα 220 ευρώ που τους προσφέρει το Υφυπουργείο Πολιτισμού, μπορούν να αγοράσουν εισιτήρια για συναυλίες, θέατρα, φεστιβάλ, κινηματογράφους, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και από τώρα να αγοράσουν βιβλία. Το κράτος προσφέρει €1,75 εκατ. ετησίως, επενδύοντας ουσιαστικά στην πολιτιστική καλλιέργεια της νέας γενιάς, ενώ ταυτόχρονα στηρίζει την εγχώρια καλλιτεχνική παραγωγή. Παράλληλα, συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά το πρόγραμμα «Φιλαναγνωσίας – Διαδρομές σε Βιβλιοθήκες» σε επτά βιβλιοθήκες της Κύπρου, με μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό.
Πολιτιστική διπλωματία και διεθνείς συνεργασίες
Τα τελευταία δύο χρόνια επενδύουμε διαρκώς στην πολιτιστική διπλωματία με επαφές και σύναψη μνημονίων με Υπουργεία Πολιτισμών άλλων χωρών, με στόχο την ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης και τεχνογνωσίας, καθώς και κοινές προσπάθειες όσον αφορά τη στήριξη του πολιτισμού σε πολλαπλά επίπεδα. Αξίζει να αναφέρω την υπογραφή της Διακρατικής Συμφωνίας Ελλάδας-Κύπρου για τον Πολιτισμό με το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας, καθώς και Μνημόνιο Συναντίληψης με το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων και την ενίσχυση της πολιτιστικής συνεργασίας. Σημαντική επίσης είναι η στελέχωση των Πολιτιστικών Κέντρων σε Αθήνα, Λονδίνο και Βερολίνο και οι ενέργειες που δρομολογούνται για δημιουργία Πολιτιστικού Κέντρου στο Παρίσι. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη και σημασία της προβολής της πολιτιστικής δημιουργίας εκτός Κύπρου, έχουμε από φέτος προνοήσει για τη χορηγία πολιτιστικών εκδηλώσεων στις πρεσβείες μας σε όλο τον κόσμο. Μέσα από αυτές τις συνεργασίες, δίνουμε στους δημιουργούς μας τη δυνατότητα να παρουσιάσουν το έργο τους διεθνώς, ενισχύοντας την πολιτιστική εξωστρέφεια της Κύπρου.
