Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Πράξε, σωστά, κύριέ μου. Οι πολίτες σου σε παρακαλούν. Μην αρνηθείς, κραταιέ ηγεμόνα, αυτή την αγάπη που σου δείχνουν. Κάνε τους ευτυχισμένους […]. –Οϊμέ, γιατί με φορτώνετε με αυτή την έννοια. Είμαι ακατάλληλος για διοίκηση και βασιλεία. Σας εκλιπαρώ, μην το πάρετε στραβά, δεν μπορώ να κάνω αποδεκτό το αίτημά σας […].» Αυτός ο διάλογος μεταξύ του δημάρχου του Λονδίνου και του Ριχάρδου είναι θεωρώ από τους πιο χαρακτηριστικούς του σαιξπηρικού έργου «Ριχάρδος Γ΄» που ανεβάζει αυτή την περίοδο ο ΘΟΚ στην Κεντρική Σκηνή του σε σκηνοθεσία Πάρι Ερωτοκρίτου.
Ο «Ριχάρδος Γ΄» συγκαταλέγεται στα ιστορικά δράματα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ και αυτή την κατηγοριοποίηση ο Πάρις την αξιοποιεί και την αναδεικνύει με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Το ανέβασμα ενός σαιξπηρικού έργου μόνο εύκολη υπόθεση δεν είναι και μιλώντας με τον Πάρι Ερωτοκρίτου αντιλήφθηκα από την πρώτη στιγμή ότι ο «Ριχάρδος» του ήταν αποτέλεσμα μεγάλης έρευνας. Η παράσταση ξεκινάει με ένα εισαγωγικό, το οποίο κατά κάποιον τρόπο λειτουργεί ως τροχιοδεικτικό για το είδος του δράματος που θα ακολουθήσει.
Όπως μου εξηγεί ο Πάρις αυτό έγινε γιατί θέλησε να δείξει την ιστορική διάσταση του κεντρικού χαρακτήρα του έργου, «Ο Ριχάρδος του Σαίξπηρ είναι ένα από τα ιστορικά δράματά του και οι πηγές του συγγραφέα προέρχονται από ανθρώπους που ο νέος βασιλιάς, ο Ερρίκος Ζ΄, αντίπαλος του Ριχάρδου, έβαλε να γράψουν για τον Ριχάρδο, δημιουργώντας έναν αποτρόπαιο Ριχάρδο και τέθηκε σε εφαρμογή η προπαγάνδα των Τυδώρ. Πρόκειται, λοιπόν για ένα ιστορικό έργο. Αυτομάτως, λοιπόν, μου ετέθησαν δύο ζητήματα, το ένα λέει πως είναι μυθοπλασία ό,τι έγραψε ο Σαίξπηρ, άρα δεν μας ενδιαφέρει τι ίσχυε στην πραγματικότητα.
Από την άλλη υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι τα όρια μεταξύ ιστορίας και μυθοπλασίας είναι δυσδιάκριτα. Ο Ριχάρδος του Σαίξπηρ έγινε η επίτομη του διαβολικού, είναι άραγε στρατευμένο το έργο; Αυτά είναι αυτά τα θέματα που με απασχόλησαν, διότι εγώ δεν ήθελα να ανεβάσω απλώς την ιστορία ενός δικτάτορα, ενός κακού βασιλιά» και τονίζει: «Άλλωστε, τέτοιες ιστορίες τις βλέπουμε και σήμερα να εκτυλίσσονται και σήμερα γύρω μας. Με ενδιαφέρει φυσικά αυτό που ο Σαίξπηρ έγραψε για τον Ριχάρδο, αλλά δεν ήθελα να υπερτονίσω αυτή τη γραμμή της αφήγησης, το κείμενο τα λέει αυτά ούτως ή άλλως. Αυτό που κάνω είναι να βάζω ερωτήματα, δεν τα απαντώ».
Ο Πάρις ακολούθησε σκηνοθετικά μία όχι γραμμική δραματουργική αφήγηση, πέραν από το εισαγωγικό θέμα η όλη σκηνοθετική ματιά του περιστρέφεται γύρω από την αναζήτηση της αλήθειας, χωρίς να παίρνει θέση, αλλά μάλλον, ρωτώντας: «Ο ‘Ριχάρδος’ δείχνει τι κακό έκανε αυτός ο άνθρωπος, πώς υφάρπαξε την εξουσία κτλ. Εγώ είδα την προπαγάνδα και έξω από το έργο. Είδα αυτό το έργο ως αντίδραση στην εποχή του και κατ’ επέκταση το έργο ως αντίδραση στη δική μας εποχή».
Σήμερα πώς τον ρωτάω; «Κατ’ αρχάς να πούμε ότι ανακαλύφθηκε ο τάφος του, πριν από λίγα χρόνια, που ήταν έναυσμα για μένα να σκεφτώ κατ’ αυτόν τον τρόπο, αλλά και ότι ζούμε σε μία εποχή που βομβαρδιζόμαστε με πληροφορίες πολλές για το πώς αντιμετωπίζουμε την ιστορία και όχι μόνο.» Άρα γι’ αυτό και τα νεωτεριστικά στοιχεία της παράστασης, όπως τα αλυσοπρίονα, οι στολές κ.λπ.; είναι η επόμενή μου ερώτηση: «Κατά αρχάς να σου πω ότι θεωρούμε τον Μεσαίωνα ως κάτι το πολύ σκοτεινό και άγριο, έτσι δεν είναι; Ε, λοιπόν το 2018 έχουμε τη δολοφονία ενός δημοσιογράφου στην Τουρκία και τον τεμαχισμό του με αλυσοπρίονο, στο έργο λοιπόν χώρεσαν και μάλιστα σε μία κωμική σκηνή.
Πολλά από τα τότε χαρακτηριστικά τα βλέπω και σήμερα, μία ολιγαρχία, που μοιάζει με τους φεουδάρχες του μεσαίωνα. Ζούμε και σήμερα στον Μεσαίωνα ή όχι; Γι’ αυτό ενέταξα αυτά που εσύ ονομάζεις νεωτερισμούς στην παράσταση. Εγώ δεν τα θεωρώ νεωτερισμούς, είναι τρόπος να δεις τον χρόνο όχι σε γραμμική αφήγηση. Βέβαια, να σου πω ότι θέλω να παίρνω και ρίσκα στις παραστάσεις μου. Φυσικά, όχι τυφλά, θέλω να έχει υπόβαθρο ό,τι κάνω».
Σκηνική αρµονία ρόλων
Η σωστή άρθρωση στο θέατρο είναι εκ των ων ουκ άνευ, ό,τι απαγγέλει ο ηθοποιός θα πρέπει να κατεβαίνει στο κοινό ξεκάθαρα. Να γίνεται αντιληπτό, ο ηθοποιός θα πρέπει να περάσει το μήνυμα στον θεατή. Αυτό στον «Ριχάρδο Γ΄» προσέχθηκε ιδιαίτερα και με τον Πάρι το συζητήσαμε, «όταν έχεις ένα υψηλό διακύβευμα αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό. Ο ηθοποιός θα πρέπει να καταλάβει τι θα χάσει αν δεν πετύχει να περάσει το μήνυμά του στην πλατεία. Αν ο ηθοποιός λοιπόν βρει τι διακυβεύεται στην κάθε σκηνή, τότε αυτόματα ο λόγος του θα ακουστεί πεντακάθαρος».
Οι ηθοποιοί της παράστασης δούλεψαν αρκετά σε αυτό το κομμάτι, κάτι που γίνεται αντιληπτό από τον θεατή, αλλά και η σκηνοθετική προσέγγιση του έργου είναι τέτοια, που κάθε μήνυμά του, ρητό ή υπόρρητο έρχεται στην επιφάνεια. Ο Πάρις από την πρώτη στιγμή έκρινε ότι η γνώση των όσων συνέβησαν εκείνη την περίοδο από τους ηθοποιούς είναι πάρα πολύ σημαντικό, όπως και η κατανόηση της σχέσης που έχουν τα πρόσωπα του δράματος μεταξύ τους.
Στέκομαι στον Προκόπη Αγαθοκλέους, τον Ριχάρδο, ο οποίος υποδύεται τον ρόλο του εξαιρετικά, και λέω ότι με έπεισε ότι τελικά είναι χωλός με την εξαιρετική απόδοσή του, και τον ρώτησα αν βασίστηκε στην ενός ηθοποιού κυριαρχία, ο Πάρις μου απαντά ότι το ίδιο το έργο είναι προσωποκεντρικό και μάλιστα ο Σαίξπηρ έγραψε τον ρόλο για έναν πολύ καλό του φίλο, άρα εκ των πραγμάτων είναι ένας πολύ καλά δουλεμένος ρόλος ούτως ή άλλως και μου τονίζει, «Μην ξεχνάς, όμως, ότι γύρω από τον Ριχάρδο του Προκόπη υπάρχουν και άλλοι, όπως ο δούκας του Μπάκιγχαμ, με τον Καραούλη, ο Χέιστινγκς, που υποδύεται ο Κυριάκου, για παράδειγμα, και φυσικά όλοι οι ηθοποιοί, οι οποίοι δίνουν στον Προκόπη στοιχεία, ανταλλάσσουν, άρα η δουλειά που έγινε ήταν συλλογική και ο καθένας πρόσφερε τον καλύτερό του εαυτό για το τελικό αποτέλεσμα.
Μεταξύ των ηθοποιών υπάρχει άμιλλα, για να βγει ο Προκόπης, που κρατάει τον κεντρικό ρόλο, τόσο καλός βοηθάνε όλοι και όλοι προσπαθούν να σταθούν σε ένα επίπεδο. Ο «Ριχάρδος Γ΄» είναι ένα απαιτητικό έργο, που χρειάζεται αντοχές και αυτό το κατάλαβαν όλοι. Οι δεκατέσσερις ηθοποιοί είναι καλά παιδιά και καλοί ηθοποιοί και αυτό βοηθάει πάρα πολύ».
«Ριχάρδος Γ΄» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, σε σκηνοθεσία Πάρι Ερωτοκρίτου. Κεντρική Σκηνή ΘΟΚ.
Παραστάσεις έως 21 Απριλίου κάθε Παρασκευή και Σάββατο, 8:30 μ.μ. Κυριακή 6:00 μ.μ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
