Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η παράσταση «Τα πιόνια του βασιλιά» με την αφηγήτρια Μαρίνα Κατσαρή και τον κουκλοπαίκτη Ρομπέρτο Μπράχαμ αφορά παιδιά άνω των 10 ετών, αλλά και ενήλικες. Οι δύο καλλιτέχνες δόμησαν με τέτοιο τρόπο την παράστασή τους ώστε να σπάσουν τα ηλικιακά στεγανά και προσέγγισαν τη σύμπραξή τους μ’ έναν οικουμενικό τρόπο.
–Μαρίνα, κατ’ αρχάς να πούμε σύντομα τι είναι το αφηγηματικό κουκλοθέατρο;
–Μιλάμε για μια σύμπραξη δύο τεχνών, της αφήγησης και του κουκλοθεάτρου που αλληλοσυμπληρώνονται αρμονικά επί σκηνής δημιουργώντας φανταστικούς κόσμους. Η παράσταση περιλαμβάνει τριών ειδών «συμβάσεις». Σκηνές αμιγούς κουκλοθεάτρου και με τους δύο συντελεστές που ζωντανεύουν ταυτόχρονα μία ή περισσότερες κούκλες, σκηνές αμιγούς αφήγησης και συνδυασμό αφήγησης και κουκλοθεάτρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κούκλες συνομιλούν μεταξύ τους αλλά και με την αφηγήτρια σ’ ένα ακατάληπτο γλωσσικό ιδίωμα. Αυτό θυμίζει πολύ βωβό κινηματογράφο. Όλα αυτά συνθέτουν τελικά μια θεατρική παράσταση, όπου άνθρωποι και κούκλες συνυπάρχουν σε μια δυστοπία.
–Μαζί με τον κουκλοπαίχτη Ρομπέρτο Μπράχαμ δίνετε μια ιστορία για μικρούς και μεγάλους, τι την κάνει να αφορά και τα δύο αυτά κοινά;
–Τόσο η αφήγηση όσο και το κουκλοθέατρο είναι παμπάλαιες τέχνες που ακουμπούν χορδές της ανθρώπινης ψυχής με πολύ άμεσο τρόπο. Τα παραμύθια, οι ιστορίες, οι θρύλοι ήταν ανέκαθεν ψυχαγωγικά και εκπαιδευτικά μέσα τόσο για μικρούς όσο και για μεγάλους. Ειδικά τα παραμύθια, στους παλιούς καιρούς δεν λέγονταν σε ανήλικο αλλά σε ενήλικο κοινό. Από την άλλη το κουκλοθέατρο, αν και ταυτιζόμενο συχνά με ένα κακέκτυπο κουκλοθεάτρου που συχνά γνωρίζει κανείς στη νηπιακή του ηλικία, είναι μία οικουμενική και πάρα πολύ απαιτητική τέχνη στην οποία ο χειριστής της κούκλας πρέπει να επενδύσει όλη του την πνευματική ενέργεια. Το κοινό των δύο τεχνών είναι ότι μιλούν με απλό τρόπο, γιατί τελικά η πραγματικότητα μπορεί να είναι δύσκολο να κατανοηθεί, αλλά δεν παύει να είναι απλή. «Τα απλά πράγματα δύσκολα εξηγούνται», όπως είπε και ο Henri Matisse. Αυτή η πρόκληση «ιντριγκάρει» ισότιμα μικρούς και μεγάλους. Βεβαίως να σημειώσουμε ότι τα παιδιά που θα παρακολουθήσουν την παράσταση θα πρέπει να είναι ηλικίας τουλάχιστον 10+.
–Θα ήταν διαφορετική η παράσταση ενώπιον μόνο παιδιών ή μόνο ενηλίκων;
–Από τη στιγμή που αποφασίσαμε το ηλικιακό εύρος τότε αρχίσαμε να σκεφτόμαστε την δομή της παράστασης, την ιστορία και πώς θα διασκευάσουμε το περιεχόμενό της, τα πρόσωπα του έργου, τη δημιουργία των κούκλων, τη σκηνογραφία, τη μουσική και την εμψύχωση. Εδώ να σημειώσουμε ότι ένας από τους στόχους μας είναι να σπάσουμε τα ηλικιακά στεγανά. Όπως αναφέραμε και πριν, προσεγγίζουμε τη σύμπραξή μας σαν έναν οικουμενικό τρόπο.
–Οι ενήλικες πώς αντιλαμβάνονται το κουκλοθέατρο, γίνονται παιδιά ή ψάχνουν κάποιο άλλο νόημα;
–Η παράσταση μας εμπεριέχει νοήματα διαβαθμισμένων επιπέδων. Άλλο θα καταλάβει ένα παιδί και άλλο ένας ενήλικας. Ένα παιδί, παρατηρώντας τον δύστροπο βασιλιά της ιστορίας μας μπορεί να τον κρίνει ως έναν γελοίο και κακό χαρακτήρα με τον οποίο αρνείται να ταυτιστεί. Ένας ενήλικας, στον ίδιο χαρακτήρα μπορεί να βλέπει την αλαζονεία της εξουσίας ή ακόμα και τον αρχηγό κάποιας σύγχρονης υπερδύναμης!
–Είσαι η φωνή και ο Ρομπέρτο το σώμα, η κίνηση; Πες μου δυο λόγια για τη σύμπραξή σας.
–Είμαστε συνεχώς και οι δύο η φωνή και η κίνηση των κούκλων. Οι κούκλες που κατασκεύασε ο Ρομπέρτο ειδικά γι’ αυτή την παράσταση έχουν την ιδιαιτερότητα να μας επιτρέπουν μ’ έναν μαγικό τρόπο να γινόμαστε ένα με αυτές. Φανταστείτε ότι σε κάποιες σκηνές το ένα χέρι μπορεί να ανήκει σε μένα και το άλλο στον Ρομπέρτο. Πρέπει να σας πούμε ότι ο συντονισμός είναι πάρα πολύ απαιτητικός, αλλά το αποτέλεσμα νιώθουμε ότι είναι αρμονικό. Όσο για την αφήγηση, όπως είπαμε και πριν, συνδέει σκηνές κουκλοπαικτικής δράσης ή παρεμβάλλεται μέσα στις σκηνές.
–Ο κόσμος του βασιλιά, που αφηγείστε, σήμερα υπάρχει;
–Ο βασιλιάς ζει και βασιλεύει! Νομίζουμε ότι αυτό τα λέει όλα. Από τη μία η αδίστακτη εξουσία, η κολακεία προς τους ισχυρούς, ο φόβος και η ομοιομορφία, η υποταγή και η αδικία. Και από την άλλη μικροί θύλακες αντίστασης όπου η θέληση γίνεται κινητήριος δύναμη αλλαγής. Το αν υπάρχει ελπίδα, θα το δείτε επί σκηνής!
–Ποια είναι η σημασία του κουκλοθέατρου σήμερα;
–Το κουκλοθέατρο ανέκαθεν ασκούσε κοινωνική και πολιτική κριτική. Σήμερα, αυτό εξακολουθεί να ισχύει. Αναπόφευκτα, το κουκλοθέατρο είναι στις μέρες μας πολύ διαφορετικό από το κουκλοθέατρο περασμένων αιώνων (π.χ. ως προς τα υλικά, τις τεχνικές, τη χρήση της τεχνολογίας κ.λπ.). Μία όμως από τις μεγαλύτερες διαφορές είναι η έντονη αλληλεπίδραση μεταξύ διαφόρων πολιτισμών επί του κουκλοθεάτρου: σε μια μόνο παράσταση μπορούμε σήμερα να παρακολουθήσουμε τεχνικές που έχουν τις ρίζες τους σε διάφορες χώρες και κουλτούρες. Αυτό προωθεί τον διαπολιτισμικό διάλογο και την πολυπολιτισμικότητα. Επίσης, το κουκλοθέατρο συνδυάζει εντυπωσιακά πολλές διαφορετικές τέχνες. Συναντούμε ταυτόχρονα το θέατρο, την αφήγηση, τη γλυπτική και τη μουσική και όχι μόνο. Στην ψηφιακή εποχή, έχουμε συνηθίσει να μαθαίνουμε πολλά μέσα από μια οθόνη, με πολύ λίγες ευκαιρίες να μάθουμε κάτι βιωματικά. Μέσα από το κουκλοθέατρο ο θεατής βιώνει μια πολύ διαφορετική εμπειρία κι όχι απλά μια ακόμα ψυχαγωγική εκδήλωση.
Πότε/πού: Παρασκευή, 3 Μαΐου, ώρα 8:00 μ.μ., Artos Foundation, Λεωφόρος Αγίων Ομολογητών 64, Λευκωσία και στις 17 Μαΐου, στο Θεατρικό Μουσείο Κύπρου, στη Λεμεσό.
H παράσταση απευθύνεται σε ενήλικες και παιδιά 10+.
