Εως τα τέλη του 20ού αιώνα, τα φάρμακα ήταν η μόνη επιλογή για τον έλεγχο του γρήγορου, χαοτικού καρδιακού ρυθμού, που είναι γνωστός ως κολπική μαρμαρυγή. Η κατάλυση με καθετήρα –μια διαδικασία που καταστρέφει τις ελαττωματικές ηλεκτρικές οδούς της καρδιάς– περιγράφηκε ως θεραπεία για την κολπική μαρμαρυγή το 1998 (βλ. σχήμα). Έκτοτε, η τεχνική αυτή έχει βελτιωθεί πολύ, χάρη στις εξελίξεις των οργάνων, των τεχνικών απεικόνισης και των πηγών ενέργειας που χρησιμοποιούνται στη διάρκεια της διαδικασίας (βλ. «Μια νέα στρατηγική για την αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής: Κατάλυση παλμικού πεδίου»).
«Η αύξηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας έχουν μετατρέψει την κατάλυση σε διαδικασία ρουτίνας. Για πολλά άτομα με πρόσφατη διάγνωση κολπικής μαρμαρυγής, η κατάλυση είναι πλέον η πρώτη θεραπεία που προσφέρουμε», αναφέρει ο δρ Paul Zei, διευθυντής του Ολοκληρωμένου Προγράμματος για την Κολπική Μαρμαρυγή στο Brigham and Women’s Hospital, το οποίο συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Τι προκαλεί την κολπική μαρμαρυγή;
Η κολπική μαρμαρυγή γίνεται πιο συχνή με την αύξηση της ηλικίας, ιδίως μετά την ηλικία των 70 ετών. Στα νεότερα άτομα, γενετικοί παράγοντες ή άλλα καρδιακά προβλήματα παίζουν συχνά ρόλο στην εκδήλωσή της. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, η πιθανότητα εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής αυξάνεται εξαιτίας ενός συνδυασμού παραγόντων, όπως είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υπνική άπνοια και η κατανάλωση αλκοόλ, αναφέρει ο δρ Zei.
Συνήθως, οι πάσχοντες έχουν μόνο σύντομα ή σπάνια επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής όταν τίθεται αρχικά η διάγνωση και εμφανίζουν φευγαλέα συμπτώματα τα οποία περνούν απαρατήρητα ή είναι πολύ ήπια. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μια αίσθηση πτερυγισμού (φτερουγίσματος) ή πόνου στον θώρακα, καθώς και δύσπνοια, ζάλη, σύγχυση και κόπωση. Η πιο σοβαρή συνέπεια όμως είναι ο αυξημένος κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, και αυτός είναι ο λόγος που πολλά άτομα με κολπική μαρμαρυγή λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα. Οι περισσότεροι λαμβάνουν επίσης φάρμακα που βοηθούν στον έλεγχο της καρδιακής συχνότητας (β-αναστολείς) ή του καρδιακού ρυθμού (αποκλειστές των διαύλων νατρίου ή αποκλειστές των διαύλων καλίου). Η χρόνια κολπική μαρμαρυγή φαίνεται ότι αυξάνει επίσης τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας και άνοιας.
Η εξέλιξη της κολπικής μαρμαρυγής
Με την πάροδο του χρόνου, τα επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής γίνονται πιο συχνά και διαρκούν περισσότερο. «Χωρίς θεραπεία, η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να εξελιχθεί στη λεγόμενη επίμονη ή ακόμα και μόνιμη κολπική μαρμαρυγή», αναφέρει ο δρ Zei. Αυτό σχετίζεται με ό,τι πιστεύουμε πως συμβαίνει στο εσωτερικό της καρδιάς, εξηγεί. Η πάθηση αναπτύσσεται όταν μια μικροσκοπική ομάδα μυϊκών κυττάρων στους κόλπους της καρδιάς εκπέμπει λανθασμένα ηλεκτρικά σήματα, τα οποία προκαλούν έναν γρήγορο, ακανόνιστο καρδιακό παλμό. Με τον καιρό, τα γειτονικά μυϊκά κύτταρα ερεθίζονται, γεγονός που δημιουργεί και άλλες ηλεκτρικές αστάθειες στον κόλπο και αυξάνει τη συχνότητα των επεισοδίων κολπικής μαρμαρυγής.
Σε αυτή τη φυσική εξέλιξη στηρίζεται το σκεπτικό που οδήγησε στην πιο πρώιμη χρήση της κατάλυσης, εξηγεί ο δρ Zei. «Οι πιθανότητες να είναι επιτυχής η κατάλυση είναι περισσότερες, γιατί οι προβληματικές περιοχές είναι πιο μικρές και πιο συγκεντρωμένες», παρατηρεί. Αν περιμένουμε να κάνουμε την κατάλυση αργότερα, όταν οι ηλεκτρικές αλλαγές θα είναι πιο διάχυτες, ίσως είναι περισσότερο δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Ωστόσο, η κατάλυση μπορεί να είναι μια καλή επιλογή σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο. Προκαταρκτικά αποτελέσματα δείχνουν ότι η κατάλυση μπορεί να μειώσει τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, άνοια και καρδιακή ανεπάρκεια περισσότερο από ό,τι τα φάρμακα. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες έρευνες.
Πότε εξετάζεται το ενδεχόμενο της κατάλυσης
«Αν έχετε φτάσει σε ένα σημείο που ενοχλείστε πολύ από τα συμπτώματα ή δεν ανέχεστε τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων ή ανησυχείτε σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές, συμβουλευτείτε έναν καρδιολόγο-ηλεκτροφυσιολόγο σχετικά με την κατάλυση», συνιστά ο δρ Zei. Η κατάλυση θεωρείται επιτυχής εάν περάσετε τουλάχιστον ένα έτος χωρίς επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής (ή σχετιζόμενων προβλημάτων καρδιακού ρυθμού) διάρκειας άνω των 30 δευτερολέπτων, χωρίς να χρησιμοποιείτε φάρμακα ελέγχου του ρυθμού. Τα ποσοστά επιτυχίας της κατάλυσης παλμικού πεδίου –της τεχνικής που χρησιμοποιείται πλέον συχνότερα– είναι περίπου 80%, με ποσοστό επιπλοκών μικρότερο από 1%. Είναι πολύ πιθανό ότι, χάρη στη συνεχή τελειοποίηση της διαδικασίας, και τα δύο αυτά ποσοστά θα βελτιωθούν σταδιακά ακόμα περισσότερο, καταλήγει ο δρ Zei.
Μια νέα στρατηγική για την αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής: Κατάλυση παλμικού πεδίου
Παραδοσιακά, στην κατάλυση με καθετήρα για την κολπική μαρμαρυγή χρησιμοποιείτο θερμική κατάλυση, η οποία βασιζόταν στη θερμότητα ή στην ψύξη. Το 2023, ο FDA ενέκρινε το πρώτο σύστημα που χρησιμοποιεί μια μέθοδο κατάλυσης που είναι πιο ασφαλής και πιο γρήγορη. Η κατάλυση παλμικού πεδίου αποστέλλει ταχείες ηλεκτρικές ώσεις στον καρδιακό ιστό, δημιουργώντας μικροσκοπικούς πόρους στις κυτταρικές μεμβράνες και προκαλώντας έτσι τον θάνατο των κυττάρων. Επειδή η τεχνική αυτή μπορεί να στοχεύσει με μεγαλύτερη ακρίβεια, αποφεύγει τον τραυματισμό των γειτονικών ιστών στον οισοφάγο και στο φρενικό νεύρο, το οποίο ελέγχει το διάφραγμα και είναι βασικό για την αναπνοή. Οι τραυματισμοί αυτοί είναι εξαιρετικά σπάνιοι με τη θερμική κατάλυση, αλλά, αν συμβούν, μπορεί να αποβούν θανατηφόροι. Επιπλέον, η διαδικασία της κατάλυσης παλμικού πεδίου διαρκεί περίπου μία ώρα, ενώ η θερμική κατάλυση διαρκεί 90 λεπτά.
Πηγή: Harvard Health Publishing
