Το μαύρο κατασκοπευτικό βαν, το οποίο αποκαλύφθηκε πρόσφατα ότι κινείτο στους κυπριακούς δρόμους, έφερε ξανά στην επιφάνεια το θέμα της ισραηλινής κατασκοπείας στην Κύπρο. Οι συλλήψεις ατόμων από το Ισραήλ, που σχετίζονται με τέτοιες υποθέσεις πηγαίνουν μερικά χρόνια πίσω και φτάνουν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ενώ ακόμα ένα περιστατικό καταγράφηκε το 2008, το ένα στην επαρχία Λευκωσίας και το άλλο στην επαρχία Λάρνακας.
Συγκεκριμένα, η πρώτη περίπτωση, η οποία παρατίθεται, καταγράφηκε στις 23 Απριλίου 1991 στην Λευκωσία. Αποκαλύψεις έγιναν στο ντοκιμαντέρ του Netflix, «Inside the Mossad», όπου ένας εκ των μυστικών πρακτόρων που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση, ο Ram Ben Barak (Αναπληρωτής Διευθυντής της Mosssad), μιλά για την αποτυχία και τις αναποδιές της.
Το βράδυ της 23ης Απριλίου του 1991, η Αστυνομία συνέλαβε δύο άντρες και δύο γυναίκες, όλοι με καταγωγή από το Ισραήλ. Εντύπωση προκάλεσε το σημείο της σύλληψής τους: στην πολυκατοικία όπου στεγαζόταν η ιρανική πρεσβεία στην Λευκωσία, ενώ ο λόγος της σύλληψής τους ήταν η παρακολούθηση τηλεφωνικών κλήσεων. Οι τέσσερις Ισραηλινοί συλληφθέντες, ανακρινόμενοι, αρνήθηκαν τα πάντα, ισχυριζόμενοι ότι ήταν τουρίστες και προσπαθούσαν να βρουν τουαλέτα.
Πιάστηκαν στα πράσα
Εκ μέρους του ΤΑΕ Λευκωσίας, οι δηλώσεις στον τύπο της εποχής, ανέφεραν τα εξής: «Τα αδικήματα διαπράχθηκαν στις 23/4/1991 στις 09:50 μ.μ. στην Λευκωσία. Αστυνομική περίπολος που πήγε για έλεγχο σε υποστατικό ασφάλειας, όπου στεγάζεται η πρεσβεία της Περσίας, αντελήφθη τους τέσσερις υπόπτους να έχουν ανοικτό το ερμαράκι όπου φυλάγονται τα καλώδια της CYTA για όλο το κτήριο και να έχουν στην κατοχή τους διάφορα εργαλεία και ένα ομοίωμα μικρού ραδιοφώνου. Προσπαθούσαν να επέμβουν στα σύρματα του τηλεφώνου. Μόλις αντελήφθησαν τους αστυνομικούς εγκατέλειψαν διάφορα εργαλεία και σε ερώτηση των οργάνων της τάξης τι ζητούν στο μέρος, απάντησαν ότι προσπαθούν να βρουν τουαλέτα».
Μάλιστα, η αστυνομική ανακοίνωση ανέφερε ότι, σε έρευνα που έγινε στους δύο εκ των υπόπτων, εντοπίστηκε μια πτυσσόμενη πένσα και ένα μικροσκοπικό φαναράκι. Από έρευνα που έγινε στην σκηνή, εντοπίστηκε ακόμα ένα ομοίωμα ραδιοφώνου, μια συσκευή για την κόλληση καλωδίων, ένας κόπτης καλωδίων και σύρματα με συνδετήρες. Η έρευνα που έγινε στα δωμάτια όπου διέμεναν στην Λεμεσό, εντοπίστηκε ακόμα μια πτυσσόμενη πένσα.
Τα ονόματα των υπόπτων ήταν:
Νταμπί Ντέιβιντ, 40 ετών, τεχνικός κουζινών
Ραν Σουφ, 33 ετών, τεχνικός γεωργικών μηχανημάτων
Ντολτσίν Άννα, 28 ετών, φοιτήτρια
Αμμίν Λιτβίν, 28 ετών, σερβιτόρα
Το εν λόγω περιστατικό, εκτός από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης, μονοπώλησε και το ενδιαφέρον των ισραηλινών μέσων, με δημοσιογράφους να καταφθάνουν στην Κύπρο για την κάλυψη του γεγονότος. Ο Πρόξενος του Ισραήλ στην Κύπρο, είχε παρακολουθήσει την διαδικασία στο Δικαστήριο, ενώπιον του οποίου είχαν οδηγηθεί οι τέσσερις ύποπτοι.
Οι κατηγορίες που αντιμετώπιζαν ήταν οι εξής: συνωμοσία προς διάπραξη πλημμελήματος, εσκεμμένα και παράνομα αποπειράθηκαν να προκαλέσουν ζημιά στα καλώδια των τηλεφωνικών γραμμών της πολυκατοικίας «Μαρία Χάουζ», όπου βρίσκεται η Περσική πρεσβεία, εισήλθαν παράνομα στην πολυκατοικία με σκοπό να διαπράξουν ποινικά αδικήματα, παράνομα κατείχαν φορητούς ασυρμάτους, αποπειράθηκαν να παρακολουθήσουν τις τηλεφωνικές συνδιαλέξεις της Περσικής πρεσβείας χωρίς τη συγκατάθεσή της και εν αγνοία της, καθώς και ότι βρέθηκαν περιπλανώμενοι στον προθάλαμο της πολυκατοικίας σε χρόνο και με τέτοιες περιστάσεις ώστε να συνάγεται ότι η εκεί παρουσία τους οφειλόταν σε παράνομο σκοπό.
Έκαναν τα ραδιόφωνα ασύρματους
Οι συλληφθέντες είχαν τοποθετήσει δύο ομοιώματα ραδιοφώνων μέσα στον θάλαμο του τηλεφωνικού δικτύου της πρεσβείας με σκοπό την υποκλοπή των τηλεφωνημάτων. Μετά από έρευνες της Αστυνομίας, τα δύο ομοιώματα ραδιοφώνου που είχαν εντοπιστεί αποδείχθηκε ότι μετατράπηκαν σε ασυρμάτους ισχυρής έντασης, με τους οποίους εύκολα κάποιος μπορεί να στέλνει μηνύματα.
Οι τεχνικοί της Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου διαπίστωσαν ότι στο κιβώτιο των καλωδίων των τηλεφωνικών γραμμών της πρεσβείας δύο τουλάχιστον γραμμές ήταν συνδεδεμένες με ξένα καλώδια και ότι πράγματι υπήρχε παρέμβαση.
Γλίτωσαν με 500 λίρες πρόστιμο
Η έκβαση της υπόθεσης, ωστόσο, δεν ήταν αυτή που αναμένετο, καθώς δεν αντιμετωπίστηκε ως υπόθεση κατασκοπείας, αλλά ως μια απλή υπόθεση που αφορούσε αλλοδαπούς. Άλλωστε, το δικαστήριο στην απόφασή του ανέφερε ότι «οι κατηγορούμενοι με τις ενέργειές τους καταχράστηκαν την φιλοξενία που τους παραχώρησε η Κυπριακή Δημοκρατία, επιτρέποντάς τους την προσωρινή είσοδο τους στην Κύπρο. Το νησί μας αντιμετωπίζει τα δικά του τεράστια προβλήματα και δεν επιθυμούμε καθόλου να βλέπουμε τις διαφορές γειτονικών μας χωρών να μεταφέρονται στον δικό μας χώρο. Το Δικαστήριο έχει επίγνωση του γεγονότος ότι οι πολιτικοί αντίκτυποι αυτής της υπόθεσης είναι αρκετά σημαντικοί, γιατί φαίνεται ότι η τελική πρόθεση των κατηγορουμένων ήταν η διευκόλυνση της παρακολούθησης των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων της περσικής πρεσβείας. Όμως, το αδίκημα το οποίο τελικά οι κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν, πολύ απέχει από του να αντικατοπτρίζει τους πολιτικούς αντίκτυπους της υπόθεσης. Το Δικαστήριο δεν καλείται να τιμωρήσει τους κατηγορούμενους για τον τελικό προορισμό των ενεργειών τους, γιατί δεν υπήρχε περίπτωση να στοιχειοθετηθεί η κατηγορία που να αντανακλά αυτές τις τελικές προθέσεις τους, αλλά καλείται να επιβάλει ποινή στους κατηγορούμενους λαμβάνοντας αυστηρά και μόνον υπόψη τα γεγονότα τα οποία στοιχειοθετούν το αδίκημα στο οποίο οι κατηγορούμενοι έχουν παραδεχθεί ενοχή».
Στην Κύπρο έφτασε μεγάλος αριθμός Ισραηλινών ΜΜΕ για να παρακολουθήσουν την διαδικασία στο δικαστήριο, καθώς και ο Πρόξενος του Ισραήλ στην Κύπρο
«Αναποδιά»
Εικοσιοκτώ χρόνια μετά, ο Αναπληρωτής Διευθυντής της Mosssad, Ram Ben Barak, μιλώντας στο ντοκιμαντέρ του Netflix «Inside the Mossad», έκανε λόγο για αναποδιά, σε σχέση με την επιχείρηση του 1991 στην Κύπρο. Ο ίδιος είπε ότι ήταν μεταξύ των συλληφθέντων, γεγονός που μας κάνει να συμπεράνουμε ότι η πραγματική του ταυτότητα δεν είχε αποκαλυφθεί τότε. Επίσης, είχε δώσει και την αφοπλιστική απάντηση ότι οι αρχές της Κύπρου πίστεψαν τον ίδιο και τους συνεργάτες του, γι’ αυτό και δεν αποκαλύφθηκαν τα πραγματικά τους στοιχεία και ο σκοπός της επίσκεψής τους στην Κύπρο.
2008: Οι «jumbers» της Mossad πιάστηκαν στο Ζύγι
Στις 7 Νοεμβρίου του 2008, η Αστυνομία έθεσε υπό παρακολούθηση έναν άνδρα με γυαλιά και ξυρισμένο κεφάλι στην κοινότητα Ζυγίου. Ο άνδρας είχε μεταβεί σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο, πραγματοποίησε μια κλήση και αποχώρησε. Ο εν λόγω τηλεφωνικός θάλαμος βρισκόταν κοντά στο στρατόπεδο της Εθνικής Φρουράς.
Ο άνδρας, στην συνέχεια, μετέβη σε τουριστικό διαμέρισμα της περιοχής και, σύμφωνα με την εφημερίδα «Το Βήμα», γύρω στις 20:30 το βράδυ, συνοδεία ενός άλλου, μεγαλύτερης ηλικίας άνδρα, βγήκαν έξω για να παρακολουθήσουν αυτοκινητοπομπή της Εθνικής Φρουράς που διερχόταν εκείνη τη στιγμή από την περιοχή.
Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ της εφημερίδας, ένας κάτοικος της περιοχής έκανε καταγγελία εναντίον τους στην Αστυνομία, καθώς, όπως είχε πει, όλο το χωριό τους υποψιαζόταν. Ωστόσο, οι αρχές ανέφεραν ότι ήταν ενήμερες από προηγουμένως και σε ανώτατο επίπεδο. Μάλιστα, είχαν εξασφαλίσει εντάλματα σύλληψης εναντίον τους και αργά το βράδυ τους επισκέφθηκαν στον χώρο όπου διέμεναν. Ο ένας άνοιξε την πόρτα και ο άλλος έτρεξε να απενεργοποιήσει τον ανιχνευτή συχνοτήτων που βρισκόταν στο δωμάτιό του και ήταν συνδεδεμένος με μαγνητόφωνο καταγράφοντας συνομιλίες στα ελληνικά – δεν επρόκειτο μόνο για συνομιλίες μεταξύ περιπολικών της αστυνομίας, όπως αφέθηκε να διαρρεύσει αρχικά, αλλά και για την επικοινωνία μεταξύ ενός μεταγωγικού πλοίου που θα εκφόρτωνε οπλισμό στο παραπλήσιο λιμάνι του Βασιλικού και αυτών που ανέμεναν το φορτίο στη στεριά, σύμφωνα πάντα με το ρεπορτάζ του «Βήματος».
Από την έρευνα, εντοπίστηκαν στο διαμέρισμά τους δύο ανιχνευτές συχνοτήτων, ένα φορητό ηλεκτρονικό υπολογιστή και δύο κινητά τηλέφωνα GSM, τα οποία, όπως αναφερόταν στον Τύπο της εποχής, είχαν κωδικούς που δεν «σπάζουν».
Ένας εκ των συλληφθέντων στο Ζύγι
Οι συλληφθέντες ήταν ο 37χρονος Ούντι Αργκόβ και 49χρονος Ίγκολ Νταμάρ, οι οποίοι εμφανίζονταν ιδιαίτερα ψύχραιμοι κατά την κράτησή τους, αλλά και στο δικαστήριο, μη αποκαλύπτοντας ιδιαίτερες λεπτομέρειες για την δράση τους. Τα ισραηλινά ΜΜΕ έκαναν λόγο για «jumbers», φρασεολογία που χρησιμοποιεί η Mossad για πράκτορές της που έχουν έδρα το Ισραήλ και μεταβαίνουν για σύντομο χρονικό διάστημα σε άλλες χώρες με αποστολή την άμεση συλλογή πληροφοριών για άτομα ή στρατιωτικές δραστηριότητες. Όπως αναφέρει «Το Βήμα» στο σχετικό ρεπορτάζ, διέμεναν στο ίδιο διαμέρισμα στη διάρκεια της μεγαλύτερης άσκησης της ΕΦ, «Νικηφόρος», μεταξύ 15 και 22 Οκτωβρίου, στην οποία συμμετέχει και η ελληνική πολεμική αεροπορία και το ναυτικό. Ένα μεγάλο μέρος του «Νικηφόρου» εκτυλίσσεται στην ευρύτερη περιοχή Ζυγίου, η οποία στο παρελθόν έχει αναφερθεί και ως πιθανή τοποθεσία για τη δημιουργία ναυτικής βάσης.
Η επικρατέστερη εκδοχή για την παρουσία τους στην Κύπρο και στην συγκεκριμένη περιοχή είναι ότι είχαν πληροφορίες για την εκφόρτωση οπλισμού στο λιμάνι του Βασιλικού και ήθελαν να διαπιστώσουν κατά πόσο επρόκειτο για τμήματα των ρωσικών πυραύλων S-300.
