Της Ελένης Ξένου
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να υπογραμμίσω γιατί είναι σημαντική η στήριξη της πολιτιστικής δραστηριότητας και των ανθρώπων του πολιτισμού. Ούτε να υπενθυμίσω τη σημαντικότητα του πολιτισμού και της τέχνης ειδικά στις δύσκολες περιόδους που διανύει η ανθρωπότητα. Αρκεί να θυμηθούμε πως ένα τραγούδι, τραγουδημένο από τα μπαλκόνια παρηγορούσε τους Ιταλούς για μέρες. Και να μετρήσουμε πόσες προτάσεις για βιβλία, ταινίες, θεατρικές παραστάσεις περνούν από μπροστά μας στο διαδίκτυο, σε μια προσπάθεια να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο να βρει ένα αντίβαρο σε όλα αυτά που σήμερα εγκλωβίζουν το μυαλό και την ύπαρξή μας.
Ο άνθρωπος χρειάζεται την τέχνη, γιατί μόνο η τέχνη τού προσφέρει πρόσφορο έδαφος για να συνεχίσει να ονειρεύεται. Και γιατί μόνο μέσω της τέχνης μπορεί να αποκτήσει επίγνωση και ηθική συνείδηση. Χωρίς πολιτισμό δεν νοείται παιδεία, δεν νοείται εκπαίδευση, δεν νοείται πολιτισμένο κράτος. Ο πολιτισμός, όμως, δεν είναι μια αόριστη έννοια. Είναι ένα σωρό άνθρωποι που πασχίζουν με τους δικούς τους «θεούς και δαίμονες» για να υπηρετήσουν αυτό που ονομάζεται τέχνη.
Για να υπογραμμίσουν αξίες και αρχές. Ή για να θέσουν ερωτήματα ώστε ο άνθρωπος να εμβαθύνει σε κείνα που συνιστούν την ουσία της ύπαρξής του. Άρα οι δημιουργοί, οι καλλιτέχνες, οι άνθρωποι του πνεύματος πρέπει να είναι πάντα κάτω από τη «φροντίδα» και την «έγνοια» του κάθε κράτους που σέβεται τον εαυτό του και την ιστορία του. Πράγματα αυτονόητα που δυστυχώς δεν είναι και πρέπει κάθε φορά να τα υπενθυμίζουμε και να τα διεκδικούμε, ενώ θα έπρεπε να ήταν ήδη κατοχυρωμένα ως θεμελιώδεις αξίες. Ο πολιτισμός είναι αξία. Τελεία και παύλα. Και για να υπάρχει πολιτισμός και να συνεχίσει να αποτελεί αξία από την οποία εξαρτάται η ταυτότητα και το ήθος του κάθε κράτους, πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν δημιουργοί. Και για να συνεχίσουν να υπάρχουν δημιουργοί πρέπει το κράτος να τους στηρίζει και να τους τιμά θέτοντας πάντα ξεκάθαρα και έμπρακτα τον πολιτισμό ως προτεραιότητά του. Τελεία και παύλα.
Ο πολιτισμός, ωστόσο, δεν ήταν ποτέ μέσα στις προτεραιότητες του δικού μας κράτους κι αυτό είναι ίσως και ο κυριότερος λόγος που αυτή η χώρα ακόμα δεν κατάφερε να λειτουργήσει με αρχές και αξίες και ούτε να εκπαιδεύσει τους ανθρώπους της να σκέφτονται αξιοθετώντας και όχι υπηρετώντας. Δεν θα σπαταλήσω χώρο για να εξετάσω τι συνέβαινε, διότι εκείνο που μετρά είναι το τι συμβαίνει τώρα. Και αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πως ένα σωρό δημιουργοί βρίσκονται ξεκρέμαστοι χωρίς το κράτος να δείχνει ότι αντιλαμβάνεται πως πρέπει να τους στηρίξει ουσιαστικά και εμπράκτως. Τα μέτρα στήριξης που ανακοίνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού και ο τρόπος με τον οποίο τα ανακοίνωσε πόρρω απέχουν από την πραγματική και ουσιαστική στήριξη των δημιουργών.
Αντιθέτως, αποδεικνύουν την προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε ο πολιτισμός και την τσαπατσουλιά με την οποία προσεγγίστηκε η ανάγκη στήριξης των ανθρώπων του. Είναι απαράδεκτο να μας λέει ο υπουργός πως είχε άλλα επείγοντα να λύσει (βλέπε εκπαίδευση) και πως έπεται ο πολιτισμός. Όπως αδιανόητο είναι να θεωρεί πως τα εν λόγω μέτρα που ανακοίνωσε αποτελούν ουσιαστική στήριξη του πολιτισμού. Διότι ένα κράτος το οποίο θέλει πραγματικά να στηρίξει τον πολιτισμό του οφείλει να διαθέσει ένα ξεχωριστό κονδύλι για αυτή τη στήριξη και όχι απλώς να εντάσσει τους ανθρώπους του πολιτισμού στις λοιπές κατηγορίες με μερικές έξτρα εκπτώσεις. Ο πολιτισμός δεν είναι κατηγορία. Είναι αξία. Τελεία και παύλα. Και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Και ως τέτοια να υποστηρίζεται.
Οτιδήποτε λιγότερο αποδεικνύει την ανεπάρκεια των κρατούντων να συλλάβουν τον πολιτισμό ως αξία και να το σεβαστούν αναλόγως. Όπως και την πλάνη τους ότι μπορούν να πορευτούν σε αυτό το αβέβαιο μέλλον που μας ξημερώνει, χωρίς να έχουν ως σημείο εκκίνησής τους τις αρχές του πολιτισμού.
