ΑΝΑΛΥΣΗ
Των ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΖΟΥΠΑΝΙΩΤΗ (Ουάσινγκτον) και ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ
Από μήνα σε μήνα μετατίθεται η υπογραφή του Μνημονίου μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Τρόικας για τη σύναψη του δανείου στήριξης της Κύπρου. Στη συνεδρίαση του Eurogroup την Πέμπτη απλώς επιβεβαιώθηκε πως δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για συμφωνία μεταξύ των εταίρων της Τρόικας και η απόφαση μετατέθηκε για μετά τα μέσα Ιανουαρίου, αφού εν τω μεταξύ παραδοθεί η τελική έκθεση της PIMCO για την αξιολόγηση του κυπριακού χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Η προσπάθεια της κυπριακής κυβέρνησης να στηριχτεί στο ποσό των 10 δισ. ευρώ, το οποίο αναφέρεται και στο Μνημόνιο, δεν πέτυχε, κυρίως λόγω των ανησυχιών που εκφράζει σειρά χωρών (αλλά και το ΔΝΤ) για τη βιωσιμότητα του χρέους.
Καθώς όμως θα απαιτηθούν αναλύσεις του τελικού πορίσματος της PIMCO, μελέτη των επιπτώσεων του ποσού που απαιτείται για χρηματοδότηση των τραπεζών στα υπόλοιπα μεγέθη του δανείου και στα μέτρα, διαβουλεύσεις μεταξύ των εταίρων και τελικά έγκριση του Μνημονίου από το Eurogroup, το διοικητικό συμβούλιο ΔΝΤ και τα κράτη-μέλη, το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί οπωσδήποτε υπερβαίνει την πρώτη Κυριακή των προεδρικών εκλογών (17 Φεβρουαρίου). Άρα, μπορεί κανείς να προβλέψει με ασφάλεια ότι ο Δημήτρης Χριστόφιας θα αποχωρήσει από το Προεδρικό χωρίς να έχει υπογράψει το «επαχθές Μνημόνιο», παρότι την υστεροφημία του θα σημαδεύει για πάντα ότι επί προεδρίας του η Κύπρος υπέβαλε την αίτηση και έλαβε σκληρά μέτρα που έπληξαν το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.
Ανατροπή σχεδιασμών για το Προεδρικό
Αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προσπαθούσε με κάθε τρόπο να αποφύγει την προσφυγή της Κύπρου στον μηχανισμό στήριξης. Αφού έλαβε αρχικά μία ανάσα με το ρωσικό δάνειο, προσπάθησε στη συνέχεια να εξασφαλίσει δάνεια από Ρωσία και Κίνα και να εξεύρει αγοραστή για τη Λαϊκή Τράπεζα προκειμένου να αντέξει μέχρι τις εκλογές, χωρίς να χρειαστεί να λάβει μέτρα λιτότητας, τα οποία θα χρησιμοποιούσαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, τόσο για να πλήξουν την υστεροφημία του όσο και για να πλήξουν το κύρος του ΑΚΕΛ ως κόμμα που προστατεύει τα συμφέροντα των εργαζομένων. Ωστόσο, οι σχεδιασμοί του Προεδρικού απέτυχαν, καθώς μέχρι τις 30 Ιουνίου έπρεπε να έχει επιλυθεί το θέμα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών (για να μην καταρρεύσουν) κι έτσι η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να υποβάλει την αίτηση τον Ιούνιο.
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι τότε υπήρχαν προϋποθέσεις εξασφάλισης δανείων, όμως η δυναμική χάθηκε εξαιτίας του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε, μάλιστα, το γεγονός ότι ο εγκλωβισμός της κυβέρνησης σε βραχυπρόθεσμο χρέος το οποίο ανανεωνόταν διαρκώς, δεν αποτέλεσε λύση για το πρόβλημα, αφού ήταν, ουσιαστικά, «τάπα μικρότερη από την τρύπα». Αλλά και μετά την κατάθεση της κυπριακής αίτησης και την έναρξη των διαπραγματεύσεων με την Τρόικα, η αποφυγή της υπογραφής του Μνημονίου ήταν ο βασικός στόχος της στρατηγικής του Προεδρικού.
Προϋπόθεση, ωστόσο, αποτελούσε να διασφαλιστεί πως:
- Σε καμία περίπτωση δεν θα έδειχνε η Κυπριακή Δημοκρατία ότι δεν θέλει να λάβει τα μέτρα που επιθυμούσαν οι εταίροι,
- Ότι το κράτος δεν θα αντιμετώπιζε στάση πληρωμών,
- Ότι οι τράπεζες δεν θα αντιμετώπιζαν πρόβλημα ρευστότητας, το οποίο θα οδηγούσε στην κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Διαπραγματευτική πείρα
Η εμπειρία το Προέδρου (και όλων των προκατόχων του) με τις πολυετείς διαπραγματεύσεις του Κυπριακού καθιστούσε σχετικά εύκολο τον στόχο να διαπραγματεύεται με την Τρόικα, να επιδεικνύει καλή θέληση και βούληση και ταυτόχρονα να αποφύγει την υπογραφή του Μνημονίου. Στο σημείο αυτό βοήθησε και η έγκαιρη διάγνωση από μέρους του Προέδρου της έντονης διαφοράς απόψεων μεταξύ του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων εταίρων, στο ποιος θα επιβαρυνθεί με το κόστος της διάσωσης των τραπεζών.
Στο θέμα αυτό, μάλιστα, διαπιστώθηκε ταύτιση απόψεων μεταξύ Χριστόφια – Λαγκάρντ, κατά την επίσκεψη της εκτελεστικής διευθύντριας του ΔΝΤ στην Κύπρο. «Το Ταμείο κάνει διασώσεις χωρών κι όχι τραπεζών», μας είπε αξιωματούχος του ΔΝΤ, όταν του θέσαμε το θέμα των αντιρρήσεων που εκφράζει το Ταμείο για τη βιωσιμότητα του κυπριακού χρέους, το οποίο θα εκτοξευτεί στο 140%, αν το ποσό που θα απαιτηθεί για τις τράπεζες κυμαίνεται στα 9,5-10 δισ. ευρώ. Στην πραγματικότητα, το ΔΝΤ δεν αποδέχεται ούτε καν ποσοστό 120% που ίσχυσε για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, προκαλώντας τις αντιδράσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων. «Θα πρέπει το ΔΝΤ να αιτιολογήσει γιατί δεν θα πρέπει να ισχύσει για την Κύπρο το 120%», μας είπε Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Ωστόσο, πηγή κοντά στο ΔΝΤ ανέφερε ότι «το 120% δεν αποτελεί στόχο για κάθε πρόγραμμα στο οποίο το ΔΝΤ συμμετέχει. Όλα τα προγράμματα είναι εξειδικευμένα και «ραμμένα» για την εξυπηρέτηση των αναγκών κάθε ιδιαίτερης οικονομικής κατάστασης».
Η διαφωνία μεταξύ Ευρωπαίων και ΔΝΤ φαίνεται δύσκολη να ξεπεραστεί, μέχρις ότου σε πρώτη φάση γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα της τελικής έκθεσης της PIMCO, παρότι, όπως αποκάλυψε ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Τζέρι Ράις, η ομάδα του Ταμείου βρίσκεται στις Βρυξέλλες και μαζί με τους ομολόγους της της Κομισιόν και της ΕΚΤ αναλύουν τα αποτελέσματα της προκαταρκτικής έκθεσης. «Η Κύπρος είχε την ατυχία να βρεθεί στη διελκυστίνδα ΔΝΤ – Ε.Ε.», φέρεται να είπε σε ομιλία του στη Νέα Υόρκη, ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας, Πανίκος Δημητριάδης.
Η «ατυχία» αυτή, ωστόσο, δίνει τη δυνατότητα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, χωρίς κανείς να μπορεί να του προσάψει την παραμικρή ευθύνη, να μην υπογράψει το Μνημόνιο. Ενώ η κυβέρνηση παρέμεινε αφοσιωμένη στην αναζήτηση εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης, όπως δηλώνουν αξιωματούχοι της μέχρι και σήμερα, χρειάστηκε από τις 25 Ιουλίου ώς τις 22 Οκτωβρίου (τρεις μήνες) να παραδώσει αντιπροτάσεις στις αρχικές σκέψεις που η Τρόικα έδωσε στην Κύπρο. Το γεγονός ότι οι διαπραγματεύσεις ήταν τελικά σύντομες και πιεστικές, απορρίπτεται φυσικά από την κυβέρνηση, η οποία επιμένει διά στόματος Χριστόφια πως «διαπραγματεύτηκε σκληρά για τέσσερεις μήνες».
Αριστερό στίγμα
Ακόμη κι αν, όπως όλα δείχνουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποφύγει την υπογραφή του Μνημονίου, δεν θα αποφύγει και τα στίγματα του αριστερού του φιλεργατικού προφίλ. Τα μέτρα που ψηφίστηκαν επί προεδρίας του στο πλαίσιο του Μνημονίου σίγουρα θα τον ακολουθήσουν και στον ιδιωτικό του βίο και οπωσδήποτε θα τα βρίσκει το ΑΚΕΛ μπροστά του σε κάθε αναμέτρηση. Παρότι από κυβέρνηση και ΑΚΕΛ γίνεται μία προσπάθεια να εμφανιστούν τα μέτρα ως προσωρινά, η πραγματικότητα είναι ότι τα περισσότερα από αυτά θα παραμείνουν και μετά τη λήξη του Μνημονίου.
Απαντώντας σε σειρά ερωτήσεων κατά την ομιλία του στη Νέα Υόρκη, ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Πανίκος Δημητριάδης, αν και επέρριψε τις βασικές ευθύνες της κρίσης στο τραπεζικό σύστημα, υποστήριξε την ανάγκη της εξυγίανσης του Δημοσίου, αφήνοντας να εννοηθεί ότι αρκετά μέτρα θα παραμείνουν και μετά.
«Λεφτά υπάρχουν» μέχρι τον Ιούνιο
Καλυμμένες υπό προϋποθέσεις οι δημοσιονομικές ανάγκες του κράτους
Η κατ’ αρχήν συμφωνία της Κύπρου με την Τρόικα στις πλείστες πρόνοιες του Μνημονίου, πλην των τραπεζικών, δημιούργησε ένα θετικό κλίμα για την οικονομία της, ιδίως μετά την υπερψήφιση από τη Βουλή στο πλαίσιο του προϋπολογισμού όλων των μέτρων του Μνημονίου, πλην της ακίνητης περιουσίας. Το θετικό αυτό κλίμα δημιούργησε ευνοϊκές προϋποθέσεις και για την εξασφάλιση δανειοδότησης από την κυβέρνηση, σε πρώτη φάση από τους ημικρατικούς. Αναλυτές σχολιάζουν, μάλιστα, πως δεν αποκλείεται ακόμα και σύναψη κάποιων δανείων από το εξωτερικό, παρόλο ότι και τέτοιο κρίνεται ως πολύ πρόωρο στο παρόν στάδιο. Επιπλέον, σημειώνεται πως οι αποδόσεις των κυπριακών ομολόγων καταγράφουν αύξηση τα τελευταία εικοσιτετράωρα, μετά από μια απότομη μείωση που κατέγραψαν στις 3 Δεκεμβρίου. «Η εφαρμογή των μέτρων εξοικονομεί αρκετά χρήματα για το Δημόσιο και του επιτρέπει να αντέξει περισσότερους μήνες», μας είπε οικονομικός αναλυτής στην Ουάσινγκτον, που υπογράμμισε ότι καθώς η επόμενη δανειακή υποχρέωση της Δημοκρατίας πρέπει να καταβληθεί τον Ιούνιο του 2013, μπορεί κανείς να υποθέσει ότι τα χρήματα επαρκούν μέχρι τότε.
Η τρίτη προϋπόθεση που αφορά στις τράπεζες, καλύπτεται σε μεγάλη βαθμό από τη συμφωνία που υπάρχει και προνοεί τη μελλοντική κάλυψη των αναγκών τους. «Αν δεν συμβεί κάτι το δραματικό, που θα οδηγήσει σε μαζική απόσυρση καταθέσεων, οι κυπριακές τράπεζες μπορούν να αντέξουν για αρκετούς μήνες ακόμη», όπως μας ανέφερε οικονομικός αναλυτής στην Ουάσινγκτον. Χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια κάποιον «δραματικό παράγοντα», θα μπορούσε να προκύψει είτε αν καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις για το Μνημόνιο είτε αν μεθοδευτεί από πολιτικούς σχεδιασμούς στο εσωτερικό φυγή καταθέσεων. Το πρώτο δεν δείχνει ικανό να συμβεί στη διάρκεια της προεδρίας Χριστόφια (δεν το επιτρέπουν τα χρονικά περιθώρια). Το δεύτερο δεν δείχνει να εξυπηρετεί κανέναν από τους πολιτικούς πρωταγωνιστές, ιδίως όταν όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν επικράτηση του Νίκου Αναστασιάδη.
Ελπίδα για άμεση στήριξη κυπριακών τραπεζών
Βερολίνο και Παρίσι άνοιξαν παράθυρο για απευθείας ανακεφαλαιοποίηση Λαϊκής και Τράπεζας Κύπρου
Τεράστιο παράθυρο άνοιξε για την Κύπρο ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε με τις δηλώσεις που έκανε στο περιθώριο του Eurogroup της περασμένης εβδομάδας. Η δήλωση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, η οποία συνάδει και με τη δήλωση του Γάλλου ομολόγου του, Πιερ Μοσκοβισί, δίνει την εντύπωση πως μπορεί να γίνει άμεση ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών, ακόμα και πριν από το ορόσημο του πρώτου τριμήνου του 2014. Τον Μάρτιο του 2014, αναμένεται πως θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για να τεθεί σε λειτουργία ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, ο οποίος θα μπορεί να λάβει με εσωτερικές διαδικασίες, απόφαση για άμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Αυτό το αποτέλεσμα του Eurogroup της Πέμπτης, εκ πρώτης όψεως αποκλείει την όποια ελπίδα πως η Κύπρος μπορεί να ανακουφιστεί μέσα από την άμεση ανακεφαλαιοποίηση, αποφεύγοντας έτσι την αύξηση του δημόσιου χρέους. Ο κ. Σόιμπλε, όμως, δήλωσε πως «σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης», θα υπάρχει το περιθώριο για να μπορούν να αντιδράσουν οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών. Σε μια τέτοια περίπτωση, αφέθηκε να νοηθεί πως θα μπορεί κάποια τράπεζα κατ’ εξαίρεση να τεθεί υπό την εποπτεία της ΕΚΤ (αντί της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας της) και να λάβει, πριν από τον Μάρτιο του 2014, άμεση ανακεφαλαιοποίηση. Σύμφωνα με αναλυτές, η δήλωση Σόιμπλε (και Μοσκοβισί) «φωτογραφίζουν» την Κύπρο και δη τις δύο μεγάλες τράπεζες. Εάν μπορέσει να υλοποιηθεί μια τέτοια διάσωση ως «εξαιρετικά ειδική περίπτωση» για την Κύπρο, αυτό συνεπάγεται πως ανοίγει ένα τεράστιο παράθυρο για να ξεπεραστούν και τα τελευταία εμπόδια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ξένα πρακτορεία αναζητούν «λαβράκι» στην Κύπρο
Φοβούνται για Ημικρατικούς, τρέμουν για το τραπεζικό απόρρητο
