ΚΥΠΕ
Στα εξαιρετικά επίπεδα ασφάλειας πτήσεων, τα οποία βελτιώνονται συνεχώς, αλλά και στη γενική πρόκληση που αντιμετωπίζει ο τομέας της ασφάλειας πτήσεων παγκόσμια και ειδικότερα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο Σύμβουλος του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας για Αερομεταφορές και Εκτελεστικός Διευθυντής του "Μεσογειακού Ιδρύματος Ασφάλειας Πτήσεων" Χρίστος Πέτρου.
Στη συνέντευξη, με αφορμή τα πρόσφατα συμβάντα που αφορούσαν τις Μαλαισιανές και άλλες Αερογραμμές, ο κ. Πέτρου κάνει λόγο για μια πολύ πολύπλοκη διαδικασία σε σχέση με την ασφάλεια πτήσεων και επισημαίνει ότι το επίπεδο ασφάλειας μιας οποιασδήποτε πτήσης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες χωριστά αλλά και σε συνδυασμό μεταξύ τους, τονίζοντας παράλληλα ότι το αεροπλάνο είναι κατά πολλές φορές πιο ασφαλές από οποιοδήποτε άλλο μεταφορικό μέσο αν αναλογιστεί κανείς ότι τα θύματα από αεροπορικά δυστυχήματα ήταν κατά ετήσιο μέσον όρο περίπου 700 ενώ από οδικά δυστυχήματα στην Ευρώπη 40.000.
Σημειώνει ότι το 2013 πραγματοποιήθηκαν παγκόσμια πέραν των 35 εκ. πτήσεις, μεταφέροντας γύρω στα 3,5 δισεκατομμύρια άτομα και ότι στο οικονομικό επίπεδο οι πτήσεις αυτές είχαν παραγωγή της τάξης των 3,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ή το 3,6 % το παγκόσμιου ΑΕΠ.
Επιπλέον, υπογραμμίζει πως μετά την κατάρριψη του αεροσκάφους των Μαλαισιανών Αερογραμμών στην Ουκρανία, η διεθνής αεροπορική κοινότητα άρχισε να λαμβάνει ακόμη πιο σοβαρά την προστασία των πτήσεων εκεί που υπάρχουν εμπόλεμες καταστάσεις.
Σε σχέση με την Κύπρο, ο κ. Πέτρου επισημαίνει τους επιπρόσθετους κινδύνους που δημιουργούν στην ασφάλεια πτήσεων το παράνομο Κέντρο Ελέγχου της Τύμπου και το γεγονός ότι το νησί γειτνιάζει με τέσσερις χώρες που δεν ανήκουν στους αρμόδιους Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς αλλά και με την Τουρκία, η οποία αρνείται να συνεργαστεί όπως προβλέπουν οι διεθνείς κανονισμοί.
Σημειώνει επίσης το πεπαλαιωμένο θεσμικό πλαίσιο του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας, το οποίο δεν επέτρεψε μέχρι τώρα την αποτελεσματική διαχείριση και ανάπτυξη του κυπριακού τομέα των αερομεταφορών.
Ταυτόχρονα, ο Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας τονίζει ότι η κυπριακή Κυβέρνηση προχωρεί με γοργούς ρυθμούς για αναδιάρθρωση και εκμοντερνισμό του τομέα των αερομεταφορών στην Κύπρο.
Τέλος, ο κ. Πέτρου υπογραμμίζει πως, για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι τωρινές και οι μελλοντικές προκλήσεις της ασφάλειας πτήσεων διεθνώς, θα πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων στις αερομεταφορές, σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, μακροπρόθεσμος προγραμματισμός, σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, αποτελεσματική διοίκηση, άρτια καταρτισμένο προσωπικό και κατάλληλη τεχνολογική υποδομή.
Πολυπλοκος τομέας
Πολύ συχνά, και ιδιαίτερα μετά τα πρόσφατα δυστυχήματα των Μαλαισιανών Αερογραμμών και άλλων, εμφανίζονται πολλά δημοσιεύματα και γίνονται διάφορα αρνητικά σχόλια για το θέμα της ασφάλειας πτήσεων. Τούτο αναπόφευκτα δημιουργεί κάποιες φοβίες στο κοινό. Είναι κατά την γνώμη σας δικαιολογημένοι αυτοί οι φόβοι;
Θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να τονίσω ότι περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τομέα, οποιαδήποτε σχόλια για την ασφάλεια πτήσεων πρέπει να γίνονται με μεγάλη προσοχή και όχι από άτομα που λίγο ή που καθόλου γνωρίζουν το θέμα. Και τούτο γιατί:
1. Πρόκειται για μια δραστηριότητα που έχει να κάνει με την ασφάλεια εκατομμυρίων πτήσεων, οι οποίες μεταφέρουν δισεκατομμύρια επιβάτες κάθε χρόνο. Για παράδειγμα το 2013 πραγματοποιήθηκαν παγκόσμια πέραν των 35 εκ. πτήσεις που μετάφεραν γύρω στα 3.5 δισεκατομμύρια άτομα. Στο οικονομικό επίπεδο οι πτήσεις αυτές είχαν παραγωγή της τάξης των 3.5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ή το 3,6 % του παγκόσμιου ΑΕΠ. Σε αυτό πρέπει να προστεθούν και 50 εκ. τόνοι προϊόντων που μεταφέρθηκαν αεροπορικώς.
Και όμως παρά τα τρομακτικά αυτά στατιστικά στοιχεία, τα θύματα από αεροπορικά δυστυχήματα ήταν κατά ετήσιο μέσoν όρο περίπου 700. Αν αναλογισθεί κανείς ότι στην Ευρώπη μόνο, χάνονται κάθε χρόνο πέραν από 40,000 ζωές σε οδικά δυστυχήματα, τότε εκτιμάται ότι το αεροπλάνο είναι κατά πολλές φορές πιο ασφαλές από οποιοδήποτε άλλο μεταφορικό μέσο.
Τα εξαιρετικά αυτά επίπεδα ασφάλειας πτήσεων βελτιώνονται συνεχώς ως αποτέλεσμα των τεχνολογικών βελτιώσεων στα αεροσκάφη, τις βελτιωμένες διαδικασίες επιμόρφωσης του προσωπικού των αεροπορικών εταιρειών, τις τεχνολογικές βελτιώσεις των συστημάτων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, την πιο αποτελεσματική ρύθμιση και εποπτεία των προσφερόμενων υπηρεσιών ασφάλειας, την πιο αποτελεσματική θεσμική δομή των Αρχών Πολιτικής Αεροπορίας και τη στενότερη συνεργασία μεταξύ κρατών.
2. Οι αερομεταφορές είναι ένας πολύπλοκος και πολυδιάστατος τομέας, με επιχειρησιακές, τεχνολογικές και άλλες παραμέτρους, οι οποίες από την φύση τους είναι δύσκολο να γίνουν κατανοητές από άτομα που δεν είναι ειδικοί πάνω στο θέμα.
3. Το αεροπορικό ταξίδι δεν είναι μια απλή πρακτική δραστηριότητα, αλλά έχει να κάνει επίσης με την ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση αυτού που ταξιδεύει. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού «Flight Safety Foundation», ένα στα τέσσερα άτομα που βρίσκονται σε οποιαδήποτε πτήση πάσχει από φοβία του αεροπλάνου. Επιπρόσθετα, ένας μεγάλος αριθμός ατόμων δεν ταξιδεύει καθόλου λόγω φοβίας.
Ως εκ τούτου, ανακριβείς και ανεύθυνες δηλώσεις για ασφάλεια πτήσεων δεν βοηθούν άτομα που πάσχουν από φοβία.
.
Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο «ασφάλεια πτήσεων» και ποιοι έχουν την ευθύνη για την παροχή και εποπτεία υπηρεσιών αεροπορικής ασφάλειας;
Ίσως για τον απλό ταξιδιώτη αυτό να σημαίνει τη μηχανική κατάσταση του αεροπλάνου. Όμως, η ασφάλεια μιας πτήσης είναι μια πολύ πιο πολύπλοκη διαδικασία η οποία ξεκινά από την ετοιμασία και υποβολή του σχεδίου πτήσης από το αεροδρόμιο αναχώρησης και τελειώνει με το κλείσιμο των μηχανών του αεροπλάνου στο αεροδρόμιο άφιξης του. Μεταξύ των δύο αυτών δραστηριοτήτων, γίνονται διάφορες αλληλοεξαρτώμενες ενέργειες από πολλά άτομα διαφόρων ειδικοτήτων από διάφορες χώρες και τίθενται σε ενέργεια διάφορες επιχειρησιακές και τεχνολογικές διαδικασίες. Έτσι το επίπεδο ασφάλειας μιας οποιασδήποτε πτήσης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες χωριστά αλλά και σε συνδυασμό μεταξύ τους. Μεταξύ άλλων είναι και οι πιο κάτω:
• η μηχανική κατάσταση του αεροπλάνου και η καταλληλότητα του προσωπικού των αεροπορικών εταιρειών, δηλαδή: πιλότοι, μηχανικοί, προσωπικό καμπίνας, επιχειρησιακό προσωπικό, Διεύθυνση, κ.λ.π. Την ευθύνη για όλα αυτά έχουν οι ίδιες οι αεροπορικές εταιρείες, αλλά την εποπτεία για τη σωστή εφαρμογή έχουν πάντοτε οι αρμόδιες εποπτικές Αρχές του κράτους.
• η ποιότητα και η επάρκεια των εποπτικών και ρυθμιστικών Αρχών του Κράτους και της παροχής υπηρεσιών αεροναυτιλίας. Αυτά είναι ευθύνη του κράτους και περιλαμβάνουν τον αριθμό και το επίπεδο κατάρτισης και επιμόρφωσης των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας , ως επίσης και την τεχνολογική υποδομή που έχουν στην διάθεση τους (συστήματα ελέγχου, ραντάρ, επικοινωνίες κ.λπ.).
• η καταλληλότητα και το επίπεδο ασφάλειας των αεροδρομίων. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, την ευθύνη για αυτά έχει ο διαχειριστής του αεροδρομίου, αλλά η εποπτεία ανήκει πάντοτε στο κράτος
• σε διεθνές επίπεδο, τα παγκόσμια πρότυπα και οι διαδικασίες σχετικά με την ασφάλεια πτήσεων καθορίζονται από τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), την Ευρωπαϊκή Ένωση και το EUROCONTROL. Οι Οργανισμοί αυτοί είναι και υπεύθυνοι για να εποπτεύουν τα Κράτη Μέλη τους όσον αφορά την εφαρμογή των προτύπων και κανονισμών. Επίσης αριθμός άλλων Οργανισμών όπως η ΙΑΤΑ, το «Flight Safety Foundation" κ.α συμβάλλουν με το δικό τους τρόπο στη βελτίωση της ασφάλειας πτήσεων διεθνώς.
Πέραν όμως της αναγκαιότητας ύπαρξης όλων αυτών των παραγόντων, εξίσου σημαντικό είναι να συνυπάρχουν και να είναι σε συντονισμό μεταξύ τους. Θα πρέπει επίσης να λεχθεί ότι όλοι οι πιο πάνω παράγοντες πρέπει να είναι στο ίδιο επίπεδο, όχι μόνο στη χώρα αναχώρησης της πτήσης, αλλά και σε όλες τις χώρες των οποίων ο εναέριος χώρος χρησιμοποιείται από την εν λόγω πτήση.
Ποιές είναι οι μελλοντικές προκλήσεις όσον αφορά την ασφάλεια πτήσεων;
Η γενική πρόκληση που αντιμετωπίζει ο τομέας της ασφάλειας πτήσεων παγκόσμια και ειδικότερα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ είναι η συνεχής αύξηση του αριθμού πτήσεων και η ανάγκη διατήρησης του άριστου επιπέδου ασφάλειας.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του EUROCONTROL, μετά από ένα συγκεκριμένο αριθμό πτήσεων, οι προσπάθειες που χρειάζονται να γίνουν για διατήρηση του ίδιου επιπέδου ασφάλειας αυξάνονται γεωμετρικά κατά τρεις ή και τέσσερις φορές.
Επιπρόσθετα, η εισαγωγή νέων μεθόδων, διαδικασιών και τεχνολογίας για διατήρηση της ασφάλειας δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά απαιτείται μεγάλος χρόνος λόγω της πολυδιάστατης και πολύπλοκης φύσης τους.
`Όμως μετά από την κατάρριψη του αεροσκάφους των Μαλαισιανών Αερογραμμών στην Ουκρανία, η διεθνής αεροπορική κοινότητα άρχισε να λαμβάνει ακόμη πιο σοβαρά την προστασία των πτήσεων εκεί που υπάρχουν εμπόλεμες καταστάσεις και να την θεωρεί ως μια επιπρόσθετη πρόκληση. Δηλαδή θα πρέπει να αξιολογούνται σωστά η ασφάλεια πτήσεων από την μια και η ομαλή λειτουργία του διεθνούς συστήματος αεροπλοΐας από την άλλη.
Πώς αξιολογείτε το επίπεδο ασφάλειας πτήσεων στην Κύπρο;
. Για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι τωρινές και οι μελλοντικές προκλήσεις της ασφάλειας πτήσεων τόσο στο διεθνές όσο και στο εθνικό επίπεδο, θα πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων στις αερομεταφορές, μακροπρόθεσμος προγραμματισμός, αποτελεσματική διοίκηση, άρτια καταρτισμένο προσωπικό και κατάλληλη τεχνολογική υποδομή. Για να επιτευχθούν όλα αυτά, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να υπάρχει ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, όπως ακριβώς συμβαίνει σε όλα τα Κράτη Μέλη του EUROCONTROL και της ΕΕ.
Για την Κύπρο η ύπαρξη των πιο πάνω παραγόντων είναι ακόμη πιο σημαντική, δεδομένου ότι:
• σε αντίθεση με άλλες χώρες της ΕΕ, η Κύπρος γειτνιάζει με τέσσερις χώρες που δεν ανήκουν στους αρμόδιους Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς και με την Τουρκία η οποία αρνείται να συνεργαστεί όπως προβλέπουν οι διεθνείς κανονισμοί.
• το παράνομο Κέντρο Ελέγχου της Τύμπου παρεμβαίνει στις πτήσεις στο ΦΙΡ (Περιοχή Ελέγχου Πτήσεων) Λευκωσίας.
Και τα δύο αυτά δεδομένα δημιουργούν επιπρόσθετους κινδύνους στην ασφάλεια πτήσεων και εναποθέτουν επιπρόσθετα καθήκοντα πστις κυπριακές Αρχές Πολιτικής Αεροπορίας.
Πεπαλαιωμένο θεσμικό πλαίσιο
Δυστυχώς το πεπαλαιωμένο θεσμικό πλαίσιο του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας δεν επέτρεψε μέχρι τώρα την αποτελεσματική διαχείριση και ανάπτυξη του κυπριακού τομέα των αερομεταφορών, ένας τομέας που θεωρείται εξαιρετικά σημαντικός για την οικονομική και τουριστική ανάπτυξη του τόπου μας.
Προς πίστη της, η κυπριακή Κυβέρνηση προχωρεί τώρα με γοργούς ρυθμούς για αναδιάρθρωση και εκμοντερνισμό του τομέα της Πολιτικής Αεροπορίας στην Κύπρο, έτσι που να μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι τωρινές και οι μελλοντικές προκλήσεις στην ασφάλεια πτήσεων.
Όμως επειδή το εγχείρημα της αναδιάρθρωσης επιχειρήθηκε και στο παρελθόν, αλλά εγκαταλείφτηκε, θα πρέπει να είμαστε συγκρατημένοι και να ευχόμαστε αυτή τη φορά να επικρατήσει ο επαγγελματισμός και ο ορθολογισμός και όχι προσωπικές φιλοδοξίες και πείσματα.
