ΑΠΟ ΕΝΤΥΠΗ
Οι συζητήσεις γύρω από την ένεση ρευστότητας και την ανάληψη πρωτοβουλιών εκ μέρους της ΕΚΤ στο σύνολό τους με σκοπό την αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού και της ύφεσης στην Ευρώπη, ξεκίνησαν με αργό ρυθμό το 2013 αλλά κορυφώθηκαν από το καλοκαίρι του 2014 και εντεύθεν. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, αναγγέλθηκε και το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης για τα κρατικά ομόλογα, απόφαση που έφερε ανακούφιση και θεαματικά αποτελέσματα στις αποδόσεις (η Ιρλανδία δανείστηκε με αρνητικό επιτόκιο) αλλά και ακόμη δυο προγραμμάτων για άντληση επιπλέον ρευστότητας. Τα TLTROs και τα ΑΒS(Αsset Backed Securities).
Τα TLTROs είναι έξι στο σύνολό τους στοχευμένες πράξεις μακροχρόνιας αναχρηματοδότησης με τα δάνεια αυτά να χαρακτηρίζονται από χρηματοοικονομικούς κύκλους ως «ελκυστικά» εφόσον οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να κλειδώσουν πολύ χαμηλά επιτόκια για 4 χρόνια. Η συζήτηση που έχει ανοίξει και στην Κύπρο γύρω από τα συγκεκριμένα προγράμματα είναι μεγάλη.
Τα TLTROs έχoυν ημερομηνία λήξεως το 2016 ενώ σήμερα 25/3/2015 λήγει η περίοδος ωριμότητας για δανεισμό του Μαρτίου. Σύμφωνα με το Reuters,500 δις ευρώ το λιγότερο και 1τρις ευρώ το περισσότερο, αναμένεται να διοχετεύσει η ΕΚΤ μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος κυρίως για στήριξη της επιχειρηματικότητας μέσω των εμπορικών τραπεζών. Τα ABS από την άλλη, που είναι και το «βαρύ χαρτί» της ΕΚΤ στο στόχο για πληθωρισμό 2%, είναι τίτλοι χρέους που εκδίδουν οι τράπεζες, οι οποίοι έχουν ως εξασφάλιση περιουσιακά στοιχεία τα οποία βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό τους. Οι τράπεζες εκδίδουν ABS με γνώμονα τα έσοδα από στεγαστικά δάνεια, καταναλωτικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες ή και ενοίκια από ακίνητα που διαθέτει. Είναι χαρακτηριστικό, όπως επισημαίνουν και οι οικονομολόγοι, πως κυρίως τα ΑΒS ανοίγουν έναν δευτερογενή δρόμο για να καθαρίσουν οι ισολογισμοί των τραπεζών, ενώ, όπως πληροφορείται η «Κ», γίνεται και πιο εύκολη η διευθέτηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Στην ουσία του θέματος, γίνεται λόγος για τιτλοποίηση δανείων τα οποία αγοράζει πλέον η ΕΚΤ, ενώ, όπως είχε ανακοινώσει και το γραφείο Τύπου του ιδρύματος, «οι αγορές τίτλων από την πρωτογενή και τη δευτερογενή αγορά θα βελτιώσουν την μετάδοση της νομισματικής πολιτικής και θα ενισχύσουν την παροχή δανείων στην ευρωζώνη». Πρέπει επίσης να σημειωθεί πως ενώ για τα TLTROs δάνεια, αρμόδια είναι η κάθε τράπεζα να αιτηθεί και να τύχει αποδοχής η έγκρισή της από την ΕΚΤ, για τα ABS αρμόδια και μόνη έχουσα την ευθύνη για να αιτηθεί στην ΕΚΤ είναι η ανά χώρα Κεντρική Τράπεζα που ανήκει στο ευρωσύστημα. Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί μέχρι στιγμής από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και δεν μπορούν οι τράπεζές μας να επωφεληθούν από αυτό το πρόγραμμα, το οποίο όπως ήδη αναφέρθηκε ξεκίνησε ουσιαστικά τον Σεπτέμβριο του 2014.Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ελληνική Τράπεζα αιτήθηκε TLTRO κάνοντας χρήση του δικαιώματος αυτού, τον Δεκέμβριο του 2014 και άντλησε περίπου 200εκατ., ευρώ.
Έλλειψη πρωτοβουλίας
Για να μπορέσουν οι κυπριακές τράπεζες να αντλήσουν ρευστότητα μέσω των ABS θα έπρεπε ήδη, να υπάρξει ανάλογη πρωτοβουλία από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. Όταν εξαγγέλθηκε το συγκεκριμένο πρόγραμμα από τον Μάριο Ντράγκι, υπήρχε σαφής πρόνοια για χώρες όπως η Ελλάδα και η Κύπρος μέσω ενός οδηγού για το ποιοι τίτλοι πληρούν τις προϋποθέσεις για αγορές από την ΕΚΤ που θα αποτελέσουν το τρέχον πλαίσιο για εχέγγυα στο ευρωσύστημα, όπως σημειωνόταν εφόσον η ΕΚΤ κάνει δεκτούς τίτλους με πιστοληπτική αξιολόγηση ΒΒΒ- κατ' ελάχιστον. Στον συγκεκριμένο οδηγό γίνεται λόγος για τις εκάστοτε προσαρμογές που πρέπει να κάνουν Ελλάδα και Κύπρος εν προκειμένω, εφόσον υπάρχει η πρόνοια να συνυπολογίζεται η διαφορά μεταξύ της αποδοχής στοιχείων ενεργητικού και της αγοράς απευθείας από τις αγορές. Εφόσον τα ABS της Κύπρου δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εχέγγυα για χορήγησης ρευστότητας υπόκεινται σε μέτρα για να περιορίσουν το ρίσκο τους.
Για το συγκεκριμένο ζήτημα, ο Μάριο Ντράγκι είχε δηλώσει πως «αποφασίσαμε να συμπεριλάβουμε χώρες που έχουν πιστοληπτική διαβάθμιση χαμηλότερη από το BBB-, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, αποκλίνοντας από τους κανονισμούς, με δύο όρους. Ο πρώτος όρος είναι η ύπαρξη μίας σειράς μέτρων που περιορίζουν τον κίνδυνο, ο οποίος θα μπορούσε να υπάρξει από τις συγκεκριμένες αγορές, ώστε τα στοιχεία ενεργητικού που θα αγορασθούν εκεί να είναι αντίστοιχα από πλευράς κινδύνου με τα στοιχεία ενεργητικού που θα αγορασθούν σε άλλες χώρες. Υπάρχει ένας δεύτερος όρος, θα έλεγα όρος σύνεσης, που είναι βασικά ότι οι χώρες πρέπει να έχουν ένα τρέχον πρόγραμμα με την ΕΕ». Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί δεν έχει μέχρι στιγμής υπάρξει ανταπόκριση σε αυτό το πρόγραμμα από πλευράς Κύπρου, όταν στην Ελλάδα ήδη από τον Δεκέμβριο ξεκίνησαν οι σχετικές διαδικασίες. Σύμφωνα με τραπεζικούς κύκλους, «δεν έχουμε το νομοθετικό πλαίσιο για να μπορέσουμε να πουλήσουμε τέτοια δάνεια. Θα έπρεπε ήδη να υπήρχε η σχετική νομοθεσία ώστε να μπορούμε να μετατρέψουμε σε αυτή τη μορφή τα δάνειά μας ώστε να μπορέσουν να πωληθούν». Σε ερώτηση αν πρόκειται κυρίως για πρωτοβουλία που θα έπρεπε να είχε παρθεί σε πολιτικό επίπεδο ή εκ μέρους της Κεντρικής Τράπεζας, η ίδια πηγή απάντησε πως «είναι θέμα καθαρά της Κεντρικής Τράπεζας και θα έπρεπε να είχε υπάρξει η σχετική πρωτοβουλία τουλάχιστον μετά το καλοκαίρι πέρσι όταν και ανακοινώθηκε το σχετικό πρόγραμμα από την ΕΚΤ. Για να γίνει κατανοητό, όταν προκύπτει μια ανάλογη πρωτοβουλία από την ΕΚΤ και μια χώρα όπως η Κύπρος δεν επιδείξει ενδιαφέρον, δεν θα έρθει ο Ντράγκι να την πάρει από το χέρι και να την κάνει να ενδιαφερθεί καταθέτοντας πρόταση για εκπόνηση σχετικής νομοθεσίας».
Με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να είναι πρώτο θέμα στην ατζέντα των τραπεζών, το ερώτημα που τίθεται είναι αν και κατά πόσο, εφόσον υπήρχε ήδη το νομικό πλαίσιο, θα μπορούσε να είχε λυθεί ή να ήταν στο σωστό δρόμο η επίλυση του θέματος, η ίδια πηγή πρόσθεσε πως «ναι, θα μπορούσαμε μεταξύ άλλων να κοστολογήσουμε τα μη εξυπηρετούμενα, να καταγραφούν οι απώλειες και να τελειώνουν και με αυτό το ζήτημα οι τράπεζές μας. Υπήρξε όμως έλλειψη πρωτοβουλίας από την ΚτΚ στο συγκεκριμένο ζήτημα». Σύμφωνα με πληροφορίες, το εν λόγω θέμα δεν τέθηκε μέχρι σήμερα στην ατζέντα της Κεντρικής.
Τιτλοποίηση δανείων στο εξωτερικό
Η απάντηση στο ερώτημα, εφόσον μας αφορά το ζήτημα, για το αν είναι προς όφελος της οικονομίας η τιτλοποίηση δανείων, έρχεται από την πρακτική που ακολουθούν ήδη στο εξωτερικό τα οικονομικά επιτελεία. Η τράπεζα, μέσω της τιτλοποίησης, λαμβάνει άμεσα τα μελλοντικά κέρδη από τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί, μεταβιβάζοντας παράλληλα και τον κίνδυνο που ενυπάρχει σε ένα «δύσκολο» χαρτοφυλάκιο όπως είναι αυτή τη στιγμή για τις κυπριακές τράπεζες το χαρτοφυλάκιο των στεγαστικών ή των καταναλωτικών δανείων που είναι ψηλά στη λίστα με τα μη εξυπηρετούμενα αλλά και που παρουσιάζουν μικρό ποσοστό αναδιάρθρωσης.
Στο εξωτερικό και πιο συγκεκριμένα στην Ιρλανδία, υπάρχουν ήδη δυο εταιρείες ειδικού σκοπού όπως ονομάζονται και οι οποίες διαχειρίζονται αυτού του τύπου τα δάνεια, ενώ λόγω της άμεσης ρευστότητας την ίδια πρακτική έχουν υιοθετήσει τράπεζες στη Γερμανία και την Ιταλία. Για να γίνει πιο κατανοητό, αν για παράδειγμα μια τράπεζα έχει 1.000 δάνεια των οποίων η δόση συνεπάγεται μια ροή εισοδημάτων, αυτά τα δάνεια μπορούν να πακετοποιηθούν και η ροή εισοδημάτων να γίνει δόση/εισόδημα και να εκδοθεί καλυμμένο ομόλογο. Η τιτλοποίηση ή πακετοποίηση, όπως ονομάζεται, απαιτήσεων, στη Ελλάδα ρυθμίζεται από το Ν.3156/03, ενώ μετά και τις εξαγγελίες Ντράγκι τουλάχιστον δυο τράπεζες της χώρας έχουν προχωρήσει σε τιτλοποίηση δανείων για άντληση ρευστότητας, με τη μια μάλιστα να τιτλοποιεί ναυτιλιακά δάνεια. Όπως υποστηρίζουν και τραπεζικοί αναλυτές, μέσω του προγράμματος αυτού, επέρχεται και για τις τράπεζες που έχουν πάρει ELA, ένα καλύτερο επίπεδο διαχείρισης που και αυτό έχει τη δική του σημασία εφόσον ο έλεγχος χρηματοδότησης μέσω αυτού του τρόπου υπήρξε μεγάλο θέμα κατά το παρελθόν.
