Η αβάσταχτη ελαφρότητα των ειδήσεων

Περιστατικό πρώτο: Κεντρικό δελτίο ειδήσεων στο κρατικό μας κανάλι. Πρώτη είδηση η υπόθεση του ξυλοδαρμού κρατουμένου από αστυνομικούς στα κρατητήρια της Πόλης Χρυσοχόους. Το βίντεο, που υποθέτω έχετε όλοι ήδη παρακολουθήσει, έπαιζε σε επανάληψη επενδύοντας το λεκτικό του σχετικού ρεπορτάζ και ο τηλεθεατής υποβαλλόταν στη διαδικασία να παρακολουθεί ξανά και ξανά τα αλλεπάλληλα χτυπήματα που δεχόταν ο κρατούμενος και την κτηνώδη βία, στην οποία επιδιδόταν απτόητος ο ένας εκ των δύο αστυνομικών. Το συγκεκριμένο βίντεο δεν έπαιξε μόνο μια φορά αλλά πολλές, όσες χωρούσαν στη διάρκεια των μερικών εκείνων λεπτών που κράτησε η είδηση. Και το εύλογο ερώτημα που προέκυπτε (σε κάθε νοήμονα αποδέκτη της είδησης) όσο το βίντεο παιζόταν σε επανάληψη ήταν το πού αποσκοπούσε αυτή η «δημοσιογραφική» βιαιότητα; Στο να εμπεδώσει ο τηλεθεατής και το τελευταίο χτύπημα που με τόσο μένος εξαπέλυε ο αστυνομικός; Πού ακριβώς στόχευε αυτή η επαναλαμβανόμενη προβολή;

Περιστατικό δεύτερο: Επέτειος της μοιραίας πτώσης του αεροσκάφους της Ήλιος. Αυτή τη φορά η είδηση παίζει σε ιδιωτικό κανάλι. Το ρεπορτάζ –μεγάλο σε διάρκεια– επενδύεται με όλες εκείνες τις στερεότυπες εικόνες και λέξεις που συνθέτουν τον ορισμό του μελό. Πομπώδεις εκφράσεις, ζουμαρίσματα σε φωτογραφίες των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους και μια μουσική που να υπογραμμίζει με τον χειρότερο τρόπο την όλη σαπουνοπερίστικη προσέγγιση του θέματος. Η δημοσιογράφος να δοκιμάζει τα όρια της υπομονής του κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου, παίζοντας με όλα εκείνα τα «δημοσιογραφικά» κλισέ που αποδεικνύουν πως η τηλεοπτική δημοσιογραφία συγγενεύει περισσότερο με τη λογική των κακογραμμένων σεναρίων καθημερινών σειρών παρά με τη λογική της σοβαρής δημοσιογραφίας. Ποια ήταν η χρησιμότητα αυτού του είδους του δακρύβρεχτου ρεπορτάζ; Πού ακριβώς αποσκοπούσε;

Συνήθως προτιμώ να ενημερώνομαι από το διαδίκτυο για τις ειδήσεις σερφάροντας σε ιστοσελίδες διαφόρων εφημερίδων (κυπριακών και ξένων). Αποφεύγω την τηλεόραση και ο λόγος είναι για να προστατεύω τη νοητική μου ακεραιότητα από αυτού του είδους τις «δημοσιογραφικές» καλύψεις που προσφέρονται για εμπορευματοποίηση της βίας ή του πόνου αλλά και για να διαχωρίζω τη θέση μου από αυτού του είδους τη «δημοσιογραφία» που αρέσκεται στο να φορτίζει το συναίσθημα του τηλεθεατή και όχι τη σκέψη του. Διευκρινίζω πάντα ότι αναφέρομαι στα δελτία ειδήσεων και όχι στις επικαιρικές εκπομπές.

Ανέκαθεν με ενοχλούσε αυτή η αβάσταχτη ελαφρότητα, η οποία εκπορεύεται από την ανάγκη να ανεβούν τα νούμερα της τηλεθέασης και όχι από την ανάγκη να κρατηθεί ένας πήχης ποιότητας στην ενημέρωση. Και όταν η ενημέρωση δεν αποσκοπεί στην ποιότητα αλλά στην εμπορευματοποίηση του συναισθήματος τότε δεν προσφέρει τίποτε άλλο εκτός από του να ανακυκλώνει εκείνη ακριβώς τη νοοτροπία που γεννά τα περιστατικά βίας και όλες τις αποκλίνουσες συμπεριφορές. Θα διερωτηθείτε γιατί επαναφέρω ένα θέμα που μάλλον θεωρείται ξεπερασμένο δεδομένου ότι πλέον είναι συνήθης αυτή η πρακτική στο πλαίσιο του τηλεοπτικού ανταγωνισμού. Αυτός που θα παίξει περισσότερο το βίντεο του ξυλοδαρμού, αυτός που θα φτιάξει ένα μελοδραματικό ρεπορτάζ για την πτώση της Ήλιος, αυτός που θα μεταδώσει όσο το δυνατό περισσότερες λεπτομέρειες για τη σεξουαλική κακοποίηση ενός ανηλίκου, αυτός που θα ζουμάρει στα πρόσωπα των μεταναστών που πνίγονται στη θάλασσα και στα πτώματα των μικρών παιδιών που ξεβράζει το κύμα, θα κερδίσει τα περισσότερα νούμερα και θα καυχιέται για την πρωτιά του δελτίου του. Άρα αφού είναι συνηθισμένη αυτή η τακτική, γιατί πρέπει να αφιερώσω μια ολόκληρη στήλη θέτοντας ξανά τα ίδια ερωτήματα; Και απαντώ: Διότι όσο περισσότερο εμπεδώνεται στην αντίληψή μας αυτή η προσέγγιση των ειδήσεων σαν φυσιολογική και όσο τη δικαιολογούμε κάτω από το άλλοθι πως έτσι «παίζεται» το παιχνίδι της ενημέρωσης στην τηλεόραση, τόσο αφήνουμε το μυαλό μας έρμαιο σε ένα περιορισμένο τρόπο σκέψης και αντίληψης της πραγματικότητας γύρω μας. Και η πραγματικότητα γύρω μας αναμφισβήτητα δεν είναι μόνο αυτό που δείχνουν οι τηλεοράσεις!
.